Eimreiðin - 01.05.1911, Side 9

85
þar, að sterk bein þarf til að þola góða daga; mundi og meðlæti
Jóns biskups flestum á kné hafa komið. Tíminn, sem þá stóð
yfir, geymdi og miklar freistingar og háskasemdir fyrir hann. Hann
sá vel og þekti alt ástand og horfur innanlands, sá fyrst, að þar
stóð honum enginn á sporði, og að margt var í lamasessi; og
einkum sá hann fáfræðina og mentunarskortinn, og til að
bæta úr honum mun hann einmitt hafa stofnað prentverkið
og sett í gang, þótt að litlu yrði um hans daga. Ennfremur mun
hann hafa séð, að bæta þurfti guðrækni þjóðarinnar, því sönnun
þeirrar löngunar og viðleitni hans eru enn í dag hin hjartnæmu
og hjátrúarlitlu trúarljóö hans. Eti eitt hefur Jón Arason miður
þekt en skyldi. Hann þekti lítið tíðarandann úti í Evrópu, sízt
endurvakningu þá, sem ól af sér siðabót Lúthers. Hann þekti
einungis ranghverfu hennar ■— eins og kvæði hans og framferðir
sýndu. En enginn þarf heldur að efa, að hann unni kirkju sinni
með fullri elsku og trúnaði. En þessi vöntum varð honum dýrust.
Hér var djúp og logandi lífsstefna á ferðinni •— og hann þekti
hana ekki! Petta þekkingarleysi er því merkilegra, sem einmitt
Lúthers-trúin eða kjarni hennar: réttlætingin af trúnni, bjó í hjarta
hans, a. m. k. þegar hann orti beztu ljóð sín. Hann hefði og
nokkuð mátt ráða af viðtali við vini sína, sem utanlands höfðu
farið eða útlendir voru, eins og Hamborgarkaupmenn þá, sem
mælt er, að jafnan hefðu verid vinir hans og fært honum allar
nægtir, sem hann þurfti eða vildi hendi til rétta, jafnvel nýjar og
góðar bækur. Líklegt er, að þessir kaupmenn" hafi smjaðrað
nokkuð fyrir slíkum höfðingja og gylt fyrir honum framtíð hans,
og ef til vill sagt honum, að styrk gegn danslca valdinu mundi
hann óðara geta fengið í þeirra landi. En hitt verður ekki sannað,
sem Danir sökuðu hann um, að hann hefði ritað páfanum og
fengið aftur verndarbréf hans, né heldur hitt, sem enn ólíklegra
er, að hann hafi skrifað landráðabréf og sent Karli keisara 5-
Ættingjar hans þverneituðu því, að hann hefði fengið annað páfa-
bréf, en eitt með fáeinum línum, þar sem páfinn segir, að snauðir
megi eiga þá Péturspeninga, sem bp. geymi og geti ekki ráðstafað
sakir þess, að þá væri enginn erkibiskup lengur í Noregi. Eitt
er víst, að metnaður hins mikla manns snerist í elli hans i of-
metnað og oftraust og kappgirni hans í ofstopa. Og eftir að
Sunnlendingar urðu hatursmenn hans, jók flim hans og skop ekki
lítið á óvináttuna; og út yfir tóku ofsóknir hans og hatur við