Eimreiðin - 01.05.1911, Blaðsíða 44

120
efnalega og menningarlega. Sú er reynslan í öllum löndum, þar
sem nokkur menning á sér stað, og land vort er í þessu efni
engin undantekning.
En eins víst og þetta er líka hitt, að búnaðarhættir okkar
verða þá að breytast. Við verðum að leggja niður það búskapar-
lag, að rýja sífelt jörðina, án þess að veita henni nokkra uppbót
fyrir það frjómagn, sem frá henni er tekið. fessi ránbúskapur
heíir legið hér í landi alla leið frá landnámstíð, en þó enn meira
kveðið að honum síðustu aldirnar en áður. ÍVí af fornsögum
vorum og lögum (Grágás) má sjá, að hjá forfeðrum vorum á sögu-
öldinni stóð jarðræktin á margfalt hærra stigi en á vorum dögum.
Pá vóru lögskipaðar girðingar ekki aðeins um túnin, heldur og
um engjar manna og stór hagasvæði. Pá plægðu menn og sáðu,
og þá ræktuðu menn víða korn og sumstaðar einnig hör. Pá
höfðu menn og allstórkostlegar vatnsveitingar með höndum, og
þá óku menn heyi sínu og korni á vögnum, sleðum og vögum.
Pá var og mikil svínarækt og alifugla. Pá hefir landbúnaður vor
líklega staðið nokkurnveginn jafnfætis lanðbúnaði í nágrannalönd-
um vorum. En
»það er svo bágt að standa í stað og mönnunum munar
annaðhvort aftur á bak ellegar nokkuð á leið«.
I nágrannalöndunum munaði mönnum stöðugt »nokkuð á leið«.
Par var framför, þar juku menn jarðræktina, hirtu betur áburðinn,
tóku upp ný verkfæri, bættu kynstofninn og breyttu öllu búskap-
arlagi frá rótum.
En á Islandi varð annað uppi á teningnum. Par »munaði
mönnunum aftur á bak«. Par var stórkostleg afturför, svo að
menn vóru þar á 19. öldinni orðnir — ekki aðeins 1000 ár, held-
ur jafnvel 2—3000 ár á eftir frændum sínum í nágrannalöndunum,
og langar leiðir á eftir forfeðrum sínum á sjálfri landnámsöldinni.
Nú vóru hinar fornu girðingar að mestu leyti horfnar, túnin orðin
að skæklum, illa ræktuð og meinþýfð. Áburðinum brent eða
fleygt í sjóinn. Kornyrkja engin, enginn plógur, ekkert herfi,
enginn arðuruxi, ekkert akneyti, enginn vagn, og sleðar og vögur
fásénir gripir. Pá var og öll svínarækt horfin svo gersamlega, að
jafnvel sjálf nöfnin vóru gleymd. Pví var það, að einn amtmað-
urinn, sem vildi reyna að koma svínaræktinni aftur á fót, í bréfi