Eimreiðin - 01.05.1911, Blaðsíða 42

118
Ekki er það heldur eingöngu hnattstaða íslands, sem gerir at-
vinnugrein þessa aðgengilega fyrir landsbúa. Landkostir eru ltka góðir.
Það er ýrnislegt í landinu sjálfu, sem bendir mönnum á, að það sé vel
til þess fallið. Hvað er um íslenzku afréttina að segja? Hvar mundi
betri eða hagfeldari bithagi? Er ekki eins og náttúran sjálf hafi sett
til síðu fjalllendi íslands, með sínum skrúðgrænu dölum og silfurtæru
lækjum til slíkra afnota? Þangað geta menn rekið geldneyti sín á
vorin, og tekið þau þaðan á haustin, í ágúst og september, til þess
að senda þau á markaðinn.
En hvernig á að fara að koma þessu í lag? Mundi ekki kostn-
aður sá, er slík breyting hlyti að hafa í för með sér, vera ókleifur fyrir
hina fátæku, dreifðu íslenzku bændur? Jú, og þar við bætist margra
alda rótgróin búnaðaraðferð, er mönnunum sjálfum veitir mjög erfitt
að breyta, að minsta kosti tekur það ákaflega langan tíma. Mönnum
gengur seint að fóta sig á nýjum brautum, leggja niður aðferð og siði,
er þeir hafa tamið sér frá barndómi, nema því að eins, að þeir hafi
góða fyrirmynd; og jafnvel þá er það erfitt. Fyrirmyndina þurfa ís-
lenzku bændurnir að fá — fyrirmyndarbú.
Sumir munu nú kannske segja, að þeir hafi slík fyrirmyndarbú,
þar sem búnaðarskólarnir eru. En því fer fjarri, Búnaðarskólarnir
hafa aldrei verið og eru ekki sú fyrirmynd í landbúnaði, sem íslenzku
bændurnir þurfa að hafa. Að vísu geta bændur sent syni sína á þessa
skóla, og þótt það nám hafi gefist mjög svo misjafnt, þá tel ég víst,
að þeir hafi numið þar ýmislegt, sem er nytsamlegt og þarft, er þeir
svo gátu sagt feðrum sínum frá, er heim kom. En það er svo margt,
sem aftrar einstaklingnum frá því, að leggja út í nýmæli, sem hann
sjálfur þekkir ekkert, jafnvel þótt drengurinn hans hafi lesið um þau.
Efnahagurinn stendur vanalegast ekki betur en svo, að bóndinn má
alls ekkert missa. Eitt mishepnað fyrirtæki getur steypt honum alveg.
Þess vegna finnur hann sig ófæran til þess, að leggja út i nokkuð það,
sem óvíst er. En ef hann hefði séð þetta gert með góðum árangri,
hefði hann getað ókvíðinn og öruggur lagt út í það, því það var þá
ekki lengur þokukendur möguleiki fyrir honum, heldur sýnileg reynsla.
Eitt einasta fyrirmyndarbú, þar sem í verkinu væri sýnt, hvað hægt er
að framleiða úr íslenzkum jarðvegi, rétt undir túninu, er að mínu áliti
miklu meira virði fyrir íslenzka landbúnaðinn en allir búnaðarskólarnir
til samans.
Fyrirmyndarbú er það, sem þarf að setja á stofn á Islandi, og
það á stjórnin að gera; enda finst mér það liggja henni næst, að
gefa bændum fyrirmynd þá í landbúnaði, er þeir þurfa, eitt eða fleiri,
eftir þvi sem hún finnur sig færa til. Hún ætti að leggja til jarðirnar
og öll nauðsynleg verkfæri, kaupa kýr og naut af bezta kyni — segj-
um stutthyrningakyni, á hvert bú, eins hross, hesta, hryssur og grað-
hest, hentuga til slíkrar vinnu. Bú þessi þurfa að vera þar í sveit sett,
er fjölfarnast er, þar sem almenningur nýtur þeirra bezt. ]?ar á að
sýna, hvað jörðin á íslandi getur framleitt, þegar hún er rétt undir-
búin; eins aðferðina við þá framleiðslu. Par á að sýna, að landbún-
aðurinn, þegar hann er rétt rekinn, getur verið arðvænlegur, líka úti á
íslandi; þar á að sýna, að í moldinni á íslandi er falið gull í full-