Eimreiðin - 01.01.1917, Blaðsíða 56

56
og er það í rauninni ekki nein ný kenning;-því forfeður vorir í heiðni
trúðu líka á endurfæðingu manna, sem meðal annars má sjá af þess-
um orðum í Sæmundar-Eddu um Helga Hundingsbana: »H e 1 g i ok
Sigrún er kallat at væri endrborin. Hét hann þá Helgi Haddingja-
skati, en hún Kára Hálfdánardóttir, svá sem kveðit er í Káruljóðum,
ok var hún þá valkyija.« Og á öðrum stað segir um Sigrúnu: »Hún
varð valkyija ok reið lopt og lög. Hún var Sváfa endrborin.« Og
á þriðja staðnum segir svo um Helga Hjörvarðsson og unnustu hans
Sváfu valkyrju: »Helgi ok Sváfa er sagt at væri endrborin.* Trúin
á endurfæðingu eða endurholdgun liggur og til grundvallar fyrir nafn-
giftum forfeðra vorra, eða þeim sið, sem enn helst, að láta böm heita
í höfuðið á dánum ættingjum, þvi það var álitið nauðsynlegt fyrir hinn
dána, til að geta endurfæðst, og gott fyrir barnið, er heitið var
höfuðið á göfgum manni eða að einhverju leyti framúrskarandi. í sam-
bandi við þetta stendur og trú manna á, að dauðir menn stundum
»vitji nafns« í draumi og biðji þungaða konu að láta fóstrið, er hún
gangi með, heita í höfuðið á sér.
Endurholgunarkenningin er því enganveginn ný kenning, heldur
gamall uppvakningur í ofurlítið breyttri mynd, að sínu leyti eins og
andatrú »spíritistanna« er svo náskyld draugatrúnni gömlu, að segja
má, að hún sé nú orðin »endurborin« á íslandi. Kenningar guð-
spekinga og andatrúarmanna eru og harla skyldar og hafa margt
sameiginlegt.
1 sambandi við endurholgunarkenninguna trúa guðspekingar á
þrenskonar heima: efnisheiminn (eða jarðheiminn), sálarheima
og hugheima (eða himnaríki) og þá líka þrenskonar líkama manna:
jarðneskan líkama (efnislíkama), sálarlíkama og huglíkama.
»Vér lifum, á meðan vér dveljum á hinu jarðneska tilverustigi, samtímis
í þremur heimum* (bls. iói). »Vér störfum í sálarlíkama vorum á
meðan jarðneski líkaminn sefur. . . .Vér störfum í honum bæði nætur
og daga; á nóttunni i sálarheimum, en á daginn er hann hreyfimagn
eða aflvaki jarðneska lfkamans« (bls. 159).
Kenning guðspekinga er að mörgu leyti huggunarrík, einkum fyrir
olbogabörn heimsins, mædda og þjáða, og hún getur haft göfgandi á-
hrif. En að tala um s a n n a n i r fyrir nenni er bezt að láta niður
falla. I’ær eru auðvitað engar til. Hér er um trú eina að ræða,
hugsmíðar og getgátur, sem getur máske verið eins gott og margt
annað af því tægi — þó hætt sé við, að flestar dulspekikenningar
verði til þess eins, að vekja upp hjátrú og hégiljur í landinu.
V. G.
SIGFtJS SIGFÚSSON: DULSÝNIR. Safn frá mörgum árum.
Rvík 1915 (Sigf. Eym.).
í kveri þessu, sem er 70 bls., er sagt frá draumum, sýnum og
ýmsum öðrum dularfullum fyrirbrigðum, og er kverinu skift niður í 30
kapítula. Er það allskemtilegt aflestrar, af því framsetningin er svo
ljós og lipur og málið svo gott, — en hjátrúarkent er það í meira
lagi, enda virðist nú sem ný draugatrúar- og hjátrúar-alda sé að færast