Bókasafnið - 01.01.1998, Page 24

79,3% strákanna. í hinum aldurshópunum er þessi munur 3,5%
meðal 12 ára, 6,5% meðal 14 ára og 4,6% meðal 16 ára ungl-
inga strákunum í hag. Það stingur sérstaklega í augum að aðeins
59,8% 14 ára stelpna skuli fá bækur í jólagjöf á meðan 88%
segist hafa lesið. Þar hljóta bókasöfnin að bæta úr bókaskort-
inum eða að viðkomandi fær lánað hjá vinum og skyldmennum.
3,3 Búsetumunur
Þegar skoðaður var bóklestur eftir búsetu kom í ljós lítill munur
á lestri barna og unglinga eftir því hvort þau búa á landsbyggð
eða á höfuðborgarsvæði. Það sama má segja um jólabækurnar
þar sem höfuðborgin hefur aðeins vinninginn.
Tafla 6.
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0E+0 .
10 ára 12 ára 14 ára 16 ára Heild
□ Höfuðborg
□ Landsbyggð
Jólabækur eftir busetu
84.5
80,6
78,2
72,7
56,2
-57,5-
68,4
Sé hópurinn skoðaður sem heild þá fá 72,7% höfuðborgarbarna-
og unglinga bók í jólagjöf en 68,4% þeirra sem á landsbyggð-
inni búa. Hér er vert að gefa sérstakan gaurn að 12 ára börnum í
þessu tilliti. Innan þessa hóps fékk 90,2% á landsbyggðinni bók
í jólagjöf og 86,6% lásu og er þetta eini hópurinn sem er í
meirihluta hvað varðar báða þessa þætti. Alls staðar annars stað-
ar hafði höfuðborgin vinningin bæði hvað varðar jólabækur og
lestur. Annað atriði sem vert er að gefa gaurn er hversu lágt
hlutfall 16 ára landsbyggðarunglinga fékk bækur. Aðeins 48,3%
þeirra sem búa utan suð-vesturhornsins sögðust hafa fengið bók
í jólagjöf. Að vísu hafði 62,9% litið í bók en þetta eru þó lægstu
tölur sem fram komu í könnuninni, bæði hvað varðar jólagjaftr
og lestur. Enn skal á það bent að tengsl eru milli bókagjafa og
bóklestrar.
Það eru 16 ára landsbyggðarunglingar sem lesa minnst og
j þeir eru líka sá hópur sem síst fær bækur í jólagjöf. Skýringa
má hugsanlega leita í því að unglingar á landsbyggðinni séu
frekar farnir að sjá fyrir sér sjálfir, fluttir að heiman og farnir að
stofna eigið heimili, eða að þeir séu síður í skóla og bækur hafi
minna aðdráttarafl fyrir þá en jafnaldra þeirra á höfðuðborgar-
svæðinu en þetta eru samt aðeins getgátur sem engar vísbend-
ingar úr þessari könnun gefa svör við.
4. Jólagjafabækur árið 1996
Til þess að kanna hversu mikill hluti jólagjafabóka var nýútgef-
inn var spurt um hvaða titla ungmennin hefðu fengið í jólagjöf.
Einnig var spurt um hvaða bækur þeim þættu skemmtilegastar.
Sú spurning var meira til gamans en þó má þykja fróðlegt að
kanna hvort börn og unglingar geti nefnt einhverjar bækur sem
þeim þykja skemmtilegar.
4.1 Algengustu jólabækurnar
Eins og áður kom fram voru nefndir margir titlar, en hér eru
aðeins taldar þær 5-6 bækur sem oftast voru nefndar. Tölur í
sviga sýna hversu oft hver bók var nefnd.
10 ára: Ekkert að marka (46), Játningar Berts (41), Latibœr á
Ólympíuleikum (15), Grillaðir bananar (11), Besta
skólaátr allra tíma (10)
Hér kemur fátt á óvart. Hér keppa um efstu sætin Guðrún
Helgadóttir með bók sína, Ekkert að marka og nýjasta bókin um
hinn sænska Bert sem hefur notið fádæma vinsælda meðal
íslenskra barna. Þarna er líka sú bók sem hlaut íslensku barna-
bókaverðlaunin 1996, Gríllaðir bananar.
12 ára: Játningar Berts (55), Ekkert að marka (23), Á lausu
(20), Saltfiskar í strigaskóm (18), Allt í sleik (16)
Meðal 12 ára barna er bókin utn Bert langvinsælust. Þetta er
einnig eina þýdda bókin á þessum lista. Einnig er athyglisvert
að á þessum lista má sjá bæði bækur sem ætla má yngri les-
endum svo sem Ekkert að marka og svo unglingabækurnar tvær
Á lausu og Allt ísleik.
14 ára: Á lausu (40), Játningar Berts (23), Allt í sleik (11), Ég
sakna þín (9), Vér unglingar (9), Þokugaldur (9)
Af þeim bókum sem lentu í pakka 14 ára barna var Á lausu
vinsælust. Bert er í öðru sæti. Af þeim sex bókum sem nefndar
voru níu sinnum eða oftar eru þrjár þýddar og þrjár frumsamdar.
16 ára: Á lausu (18), Nostradamus (4), Allt í sleik (3), Dansað
við dauðann (3), Islensk knattspyrna (3), Z-Astarsaga
(3)
Þar sem 16 ára unglingar fá yfirleitt færri bækur en yngri
aldurshóparnir éndurspegla tölurnar hversu sjaldan hver bók er
nefnd. Vinsælust er Á lausu og eru nefningar alls 18. Sú bók
sem nefnd er næst oftast er Nostradamus sem fjórir unglingar
fengu í jólagjöf. Annars má á það benda að allar þessar bækur
eru íslenskar.
Þegar skoðaðir eru þeir titlar sem nefndir eru oftast af þessum
fjórum hópum kemur í ljós að hver einasti þeirra er nýútgefinn.
Að vísu koma fram bækur neðar á listunum sem eru eldri en
þessar tölur virðast styðja þá kenningu að langalgengast sé að
gefa börnum og unglingum nýútgefnar bækur. Það styður einnig
kenningu um náin tengsl bókaútgáfunnar og jólabókahefðar-
innar. í heildina má sjá að sú kenning að börn og unglingar fái
að mestu leyti nýjar bækur er rétt. Hvort sem okkur líkar betur
eða verr er þetta staðreynd. Það gerir að sjálfsögðu kapphlaupið
um markaðinn ennþá grimmilegra fyrir jólin því ef bók selst
24
BÓKASAFNIÐ 22. ÁRG. 1998