Bókasafnið - 01.01.1998, Blaðsíða 56

PálIna Magnúsdóttir
Um „ástarsögur“
og aðrar sögur
Astin hefur löngum verið yrkisefni höfunda. Fólk
vill gjarnan lesa um ástir og örlög annarra.
Þessar sögur hafa þróast og breyst í aldanna
- rás, en uppistaðan er yfirleitt sú sama. Margar
þessara bóka hafa komist í flokk heimsbókmennta, samanber
sögur Bronte systra og Jane Austen. Því hefur reyndar verið
haldið fram að ástarsögur dagsins í dag séu allar byggðar á
sögum Jane Austen, þ.e. að ástarsöguhöfundar samtímans sjái
flestir fyrirmynd í bókum hennar, og þá sér í lagi þeir höfundar
sem láta sögur sínar gerast á þeim tíma sem Jane Austen (1775-
1817) var uppi, þ.e. á öndverðri 19. öid, en sá tími hefur verið
kallaður Regency tíminn í Englandi. Sögur hennar þykja líka
lýsa vel daglegu lífi fyrirfólks á þessum tíma. Mikið hefur verið
rætt og skrifað um þessi bókmenntaverk og margar sögurnar
hafa verið kvikmyndaðar undanfarið og sýndar við fádæma vin-
sældir.
Annar höfundur sem oft er vitnað í er Georgette Heyer (1902-
1975), sem einnig skrifaði gjarnan sögur sem gerðust á meðal
fyrirfólks í Englandi á 19. öld. Munurinn á Heyer og Austen
liggur í því að Austen skrifaði sögur sem gerðust í hennar
samtíma á meðan Heyer skrifaði sögulegar skáldsögur. Heyer
þykir hafa unnið heimavinnuna sína ákaflega vel, því það er
sjaldan sem maður rekst á staðreyndavillur í sögum hennar.
En hvað eru ástarsögur? Á engilsaxnesku heita þær „rom-
ance“. Á íslensku köllum við þær einfaldlega ástarsögur. En ást-
arsögur geta verið margs konar, og þeim er gjarnan skipt niður í
nokkra flokka sem skiptast svo niður í undirflokka.
Fyrst ber að nefna svokallaðar sögulegar ástarsögur (histor-
ical romances) sem gerast í fortíðinni ein eiga sér oft litla stoð í
sögulegum raunveruleika. Þar eru vinsælastar sögur sem gerast
á Regency-tímanum í Englandi, þ.e. 1810-1830. Annar flokkur
sögulegra sagna eru Vestra-sögur, sögur sein gerast á tfmum
landnema í Bandarfkjunum.
Nútímasögur (contemporary romances) gerast í nútímanum.
Þeim er gjarnan skipt niður eftir innihaldi, s.s. ráðgátur (myst-
eries), hrollvekjur (thrillers) og spennusögur (suspense).
Þriðji flokkurinn sem hefur verið mjög vinsæll síðustu
misseri eru framtíðarsögur eða tímaflakk (time travels).
Margir höfundar leika sér að því að skrifa fyrir alla þessa
flokka, aðrir halda sér við einn ákveðinn flokk, telja sig farast
það best úr hendi. Einn höfundur, Jayne Ann Krentz skrifar
undir sitthvoru nafninu, allt eftir því fyrir hvaða flokk sagna
hún skrifar. T.d. heitir hún Amanda Quick þegar hún skrifar
Regency-sögur, Jayne Ann Krentz þegar hún skrifar nútíma-
sögur og Jayne Castle þegar hún skrifar framtíðarsögur. Henni
hefur tekist að skapa sér nafn undir öllum þessum heitum, og
þetta einfaldar valið fyrir lesendur, ekki satt?! Sumir lesa nefni-
lega aðeins einn ákveðinn flokk sagna. Undirrituð byrjaði á
sínum tíma á að lesa eingöngu Regency-sögur, og leit ekki við
öðru, en það kemur þó að því að það dugir ekki, því þó mikið sé
gefið út af ástarsögum í dag, eru þær misjafnar að gæðum og
það er ekki það mikið gefið út af vel skrifuðum sögum að hægt
sé að halda sig eingöngu við eina tegund sagna, sé maður for-
fallinn ástarsögufíkill!
Um hvað fjalla þessar ágætu sögur? I stuttu máli fjalla þær
um konur og mennina í lífi þeirra. Aldur persónanna er misjafn,
sérstaklega fer það eftir því hvenær sögurnar gerast. Ef um er að
ræða sögulegar ástarsögur eru konurnar gjarnan komnar á hill-
una á þeirra tíma mælikvarða, sem sagt um það bil 24 ára, og
hetjan er 9 eða 13 árum eldri. Ekki veit ég hvers vegna, en 9 og
13 eru töfratölur í þjóðfræðinni, kannski er það skýringin.
Kvenhetjur í nútímanúm eru eldri, helst um þrítugt og jafnvel
eldri en það. Sennilegasta skýringin á því er að lesendur þessara
sagna eru á þeim aldri. Hin síðari ár eru kvenhetjurnar jafnvel
komnar um og yfir fertugt, hafa komið sér áfram í lífinu, og
heimurinn snýst ekkert endilega um það að ná sér í karlmann.
Þær eru oft sáttar við hlutskipti sitt í lífinu, og ástin kemur oft
sem bónus inn í líf þeirra.
Því miður hefur orðið ástarsögur nokkuð neikvæða merkingu
í hugum fólks. Að margra áliti eru ástarsögur eitthvað sem lesið
er af illa gefnu fólki, ómenntuðu og jafnvel taugaveikluðu.
Lesir þú ástarsögur, áttu erfitt með að greina á milli raunveru-
leika og ímyndunar. „Vælu-skælu“ bækur er líka stundum notað
yfir þennan ágæta flokk bókmennta. Þegar þú hefur lesið eina
hefur þú lesið þær allar. En hvað er rétt í þessum efnum?
Erlcndar kannanir sýna að ástarsögur eru t.d. 48.6% af mark-
aðnum í Bandaríkjunum (kiljur) og 45% lesenda ástarsagna eru
háskólamenntaðir og meðallesandinn er 39 ára gamall og vinnur
utan heimilis. Meðaltekjur lesenda í Bandaríkjunum eru 2.8
milljónir á ári. Og konur sem lesa ástarsögur njóta ásta með
maka sínu 74% oftar en konur sem ekki lesa ástarsögur!
Ef þú hefur gaman af höfundum eins og Robert Ludlum,
Stephen King, Dick Francis eða jafnvel Mary Higgins Clark, þá
er það í fínu lagi. Þetta eru afþreyingahöfundar sem óhætt er að
lesa á kvöldin, þegar maður vill gleyma amstri dagsins og
skemmta sér í ró og næði. Þú leggur frá þér bókin að lestri lokn-
um og engum dettur í hug að þú sért veruleikafirrt á eftir. Þetta
er sérkennilegt þegar maður hugsar um það að bækur Stephen
King fjalla um gæludýr sem snúa til baka frá gröfum sínum, eða
stúlku sem getur kveikt í hverju sem er. Engum dettur í hug að
56
BÓKASAFNIÐ 22. ÁRG. 1998