Bókasafnið - 01.01.1998, Síða 49

þessum samtökum fylgir áskrift að tímaritinu Fontes artis
musicae. f 4. hefti árið 1997 birtist í fyrsta sinn skrá um íslensk-
ar bækur á sviði tónlistar s.l. 10 ár, en í tímaritinu birtast árlega
skrár frá hinum ýmsu aðildarlöndunr undir fyrirsögninni
„Recent publications in music“.
Landsbókasafn gekk einnig í IASA (International Association
of Sound and Audiovisual Archives) í ársbyrjun 1996. IASA
samtökin voru stofnað árið 1969 undir handaijaðri UNESCO í
þeim tilgangi að efla alþjóðlegt samstarf stofnana og safna er
hafa með hljóðrit að gera. Náin tengsl eru milli IAML og
IASA.
IASA gefur m.a. út tímaritið IASA Joumal og fréttabréfið
IASA Information bulletin. Safnadeild RÚV er einnig aðili að
IASA. I þessum samtökum starfa ýmsar nefndir og samstarfs-
hópar sem fjalla m.a. um skráningu hljóðrita, útgáfu hljóðrita-
skráa, siða- og lagareglur, tækniþróun, hljóðritadeildir þjóð-
bókasafna og safnadeildir útvarpsstöðva. Norðurlöndin starfa
saman í „IASA-Nordic Branch“. Tón- og mynddeild á ekki
formlega aðild að þeim hópi, en fær reglulega send fréttabréf og
fundargerðir.
Óformlegur félagsskapur bókavarða í tónlistar-
bókasöfnum á islandi - „tónlistarbókasafnahópur"
Haustið 1995 stofnuðu nokkrir bókaverðir, sem starfa í söfnum
rneð tónlistarefni, á Reykjavíkursvæðinu með sér óformlegan
félagsskap. Þessi hópur hefur hist nokkuð reglulega síðan, en í
honum eru fulltrúar frá tónlistardeildum almenningsbókasafna,
nokkrum tónlistarskólum, Sinfóníuhljómsveit fslands, fslenskri
tónverkamiðstöð og safnadeild RÚV. Tilgangurinn var að kanna
starfsemi tónlistardeilda og tónlistarbókasafna og stuðla að
samvinnu með þessunr safnategundum og e.t.v. verður þessi
hópur vísir að öflugra samstarfi á því sviði. Þótt tónlistarlíf á
íslandi sé blómlegt þá er starfsemi tónlistarbókasafna hér lítt
sambærileg við önnur lönd. Tónlistarkennsla á háskólastigi á
íslandi fer fram í Tónlistarskólanum í Reykjavík. Sá skóli hefur
um árabil rekið umtalsvert bókasafn, en opinber fjárframlög
verið af skornum skammti. Fjölmargir tónlistarskólar eru á
Reykjavíkursvæðinu og vítt unr land og reka flestir sín söfn af
vanefnum eftir því að best er vitað. Tónlistardeildir almennings-
bókasafna starfa víða myndarlega og lána út tónlistarefni af
ýmsu tagi. Þessa starfsemi þarf að kanna og koma á samvinnu
og samvirkni milli hinna ólíku safnategunda eftir því sem unnt
er. Hér gæti Landsbókasafn gegnt veigamiklu hlutverki vegna
lagalegrar skyldu sinnar um öflun, varðveislu og miðlun alls
útgefins tónlistarefnis á Islandi.
Varðveisla tónlistarefnis og möguleikar til rannsókna
Island
Landsbókasafn Islands - Háskólabókasafn, arftaki Lands-
bókasafns íslands, er nú. sá aðili sem samkvæmt lögum skal
varðveita og gera aðgengilegt tónlistarefni sem gefið er út á ís-
landi, bæði hljóðrit og prentað efni. Öllum eru kunnug þrengsli
og vanbúnaður í gamla Safnahúsinu til þessara hluta og miklar
vonir voru því bundnar við nýtt húsnæði í Þjóðarbókhlöðu. Þær
vonir hafa ræst að því leyti, að með tilkomu Tón- og mynd-
deildar hefur verið komið upp aðstöðu til hlustunar á íslensk
hljóðrit í fyrsta sinn síðan þau voru gerð skilaskyld 1977.
I marsmánuði 1994 komu fram vel rökstuddar hugmyndir um
tónlistarsafn í Þjóðarbókhlöðu í greinargerð með þverpólitískri
þingsályktunartillögu sem Þuríður Pálsdóttir söngkona flutti
ásamt sjö öðrum þingmönnum.
Tillaga til þingsályktunar um varðveislu tónlistaraifs í Þjóð-
bókasafni Islands. „Alþingi ályktar að fela menntamálaráð-
lierra að skipa nefnd tónlistar- og safnamanna sem setji fram
tillögur um það hvernig best verði staðið að varðveislu tón-
listarefnis í Þjóðbókasafni Islands. Jafnframt setji nefndin fram
tillögur um hvað þurfi að gera til að sá menningararfur nýtist
sem best komandi kynslóðum í sérstakri tónlistardeild innan
safnins “.
Þessi tillaga hlaut mjög jákvæða fyrstu umræðu og var með
samhljóða atkvæðagreiðslu vísað til síðari umræðu og mennta-
málanefndar. Því miður fer engum sögum af síðari umræðu,
nefndarskipan né nefndaráliti. Málið dagaði einfaldlega uppi.
Varla er hægt að tala um heildarstefnu ríkisvalds um varð-
veislu íslensks tón- og myndefnis. Eins og að framan segir
hefur þjóðdeild Landsbókasafns verið skylt að varðveita og
miðla útgefnu hljóðrituðu efni frá árinu 1977. Kvaðir um varð-
veislu á útgefnu prentuðu tónlistarefni ná lengra aftur í tímann
því lög um skylduskil til íslenskra safna á prentuðu efni voru
fyrst sett árið 1886.
Þrjú eintök af íslenskum hljóðritum þ.e. „hljómplötum og
annars konar tón- og talupptökum“ eru skilaskyld samkvæmt
Lögunt um skylduskil nr. 43/1977, en þar segir einnig í I. kafla,
1. gr.:
„Tilgangur þeirrar skilaskyldu sem á er lögð í II. kafla laga
þessara er að tryggja:
a) að unnt sé að varðveita til frambúðar það efni, sem
skilaskylda nær til;
b) að unnt sé að gera og gefa út tæmandi skrár um þetta efni
eða tiltekinn hluta þess;
c) að efnið geti verið tiltækt til nota vegna rannsókna, opin-
berrar stjórnsýslu eða annarra réttmætra þarfa“.
Auk hljóðritanna skal allt annað útgefið tónlistarefni, nótur,
smáprent, tímarit og bækur vera tiltækt í Landsbókasafni eins
og áður er sagt og auk þess eru handrit allmargra íslenskra tón-
skálda varðveitt í handritadeild safnsins. Ærið efni til rann-
sóknar- og fræðistarfa á íslenskri tónlistarsögu er því að finna í
Þjóðarbókhlöðu.
Rikisútvarpið varðveitir samkvæmt Útvarpslögum nr. 68/1985
(III. kafli, 17. gr.) sínar upptökur: „Ríkisútvarpinu ber að stuðla
að því að frumflutt dagskrárefni stofnunarinnar verði varðveitt
til frambúðar“. í Lögum um Þjóðskjalasafn íslands nr. 66/1985
(3. gr.) kemur fram að „Ríkisútvarpið (hljóðvarp og sjónvarp)
skal varðveita myndbönd, plötur og hljómbönd eftir því sem
útvarpsstjóri og útvarpsráð ákveða í samráði við þjóðskjala-
vörð“. Sú undantekning er gerð í lögunum, að Ríkisútvarpið
þarf ekki að afhenda Þjóðskjalasafni fslands þau gögn sem talin
eru upp í þriðju málsgrein þriðju greinar ofangreindra laga,
BÓKASAFNIÐ 22. ÁHG. 1998
49