Bókasafnið - 01.01.1998, Blaðsíða 23

nýjar sem þá mundi styðja þá kenningu að sú hefð að gefa
bækur í jólagjöf væri nauðsynleg undirstaða íslenskrar barna-
bókaútgáfu.
Eins og við var að búast kom það nokkrum sinnum fyrir að
börnin mundu ekki allar bækurnar sem þau höfðu fengið og því
var einnig spurt um fjölda bóka. Það voru einkum þau eldri sem
höfðu gleymt hvað þau höfðu fengið. Hver nefndur titill var
sannprófaður í Gegni eða fslenskri bókaskrá en samt voru
nokkrar bækur sem ekki reyndist mögulegt að gefa ákveðið
heiti, s.s ef viðkomandi sagðist hafa fengið „ljóðabók”, „enska
ástarsögu” eða annað í þeim dúr. Einnig komu fyrir titlar sem
ekki reyndist mögulegt að sannreyna s.s. Snati og töfrateppið,
Tröllið sem bjargaði prinsessunni og Kappreiðin.
Jólabækur eftir aldri
Tafla 4.
82,9 83,6

63
52,7

10 ára 12 ára 14 ára 16 ára
□ Fábækur
Hér má sjá að flest 10 og 12 ára börn fengu bækur í jólagjöf.
83,6% 12 ára barna sögðust hafa fengið eina eða fleiri bækur í
jólagjöf og 82,9% 10 ára barna. Færri 14 ára börn fengu jólabók
eða 63% og þessi tala er komin niður í 52,7% þegar 16 ára
unglingar voru spurðir.
Ástæðan fyrir því að jólabókunum fækkar svo mjög við 14
ára aldurinn á sér eflaust margar skýringar. Víða hættir frænd-
fólk að gefa bækur þegar unglingurinn fermist. Þá er hann kom-
inn í fullorðinna manna tölu eftir gömlu íslensku orðtæki og
telst ekki til jólagjafahópsins lengur. Aðrar skýringar kunna að
vera þær að unglingarnir kjósi gjarnan bækur fyrir fullorðna
sem eru dýrari en barnabækumar og menn leita þess vegna
annarra gjafa. Þessi kenning er studd af þeirri staðreynd að 14
og 16 ára unglingar fá fleiri geisladiska en bækur en verð á
geisladiski er um helmingi lægra en á t.d. íslenskri skáldsögu.
Enn má benda á það sem hugsanlega skýringu að bækur séu
einfaldlega ekki á óskalista þessara ungmenna og þeir sem gefa
gjafir velja þá frekar eitthvað sem meira höfðar til þeirra sem
gjafirnar eiga að fá.
3,1 Fjöldi jólabóka
Þegar skoðað var hversu margar jólabækur lentu í pakka 10 ára
barna kom í ljós að þau höfðu fengið að meðaltali 2,67 bækur ef
þau fengu bækur á annað borð. Sé þessum bókafjölda jafnað á
allan hópinn, gefur það 2,2 jólabækur til hvers 10 ára barns.
12 ára börnin sögðust liafa fengið sem jafngildir 2,58 jóla-
bókum á þá sem fengu bækur yfirleitt. Þessi tala jafngildir 2,15
bókum á hvern einstakling sé bókunum jafnað á allan hópinn.
Sé þeim fjölda bóka sem 14 ára unglingar höfðu fengið
jafnað á allan hópinn gefur það 1,3 bækur að meðaltali eða 2,11
bækur á þann hóp sem fékk einhverjar bækur.
Þær bækur sem 16 ára unglingarnir töldu sig hafa fengið jafn-
gilda því að hver einstaklingur hafi fengið 0,9 bækur eða tæp-
lega eina bók á hvern ungling. Sé þessum bókafjölda dreift á þá
sem fengu bækur fáum við meðaltalið 1,7 á hvern einstakling.
Sé skoðaður allur hópurinn eða öll 708 ungmennin sem
svöruðu þessari spurningu má sjá að 29,4% (208) fengu enga
bók, 25,8% (183) fengu eina bók og 44,8% (317) fengu fleiri en
eina bók í jólagjöf 1996. Sá fjöldi bóka sem allur hópurinn
sagðist hafa fengið í jólagjöf er alls 1172 bækur sem jafnast út á
708 börn og unglinga með meðaltalinu 1,65 bækur á hvern
einstakling. Sé þessum bókafjölda aðeins jafnað á þá sem fengu
bækur, gefur það 2,34 bækur á hvert það barn og ungling sem
fékk jólabók í pakkann sinn. Alls fengu 46 einstaklingar eða
6,5% alls hópsins fimm bækur eða fleiri í jólagjöf.
Það skal nefnt hér sérstaklega að í þessum tölum er miðað við
hversu margar bækur hver einstaklingur sagðist hafa fengið
enda þótt hann gæti ekki nefnt þær allar. Séu aðeins teknar þær
bækur sem unga fólkið gat nefnt og hægt var að sannreyna,
lækka þessar tölur dálítið.
Marktæk tengsl komu fram milli þess að fá bók í jólagjöf og
þess að lesa. Skýringin getur verið sú að þau börn sem hafa
áhuga á að lesa fái frekar bækur en hin sem ekki hafa áhuga á
bókum. Einnig getur verið að þau börn sem fá bækur séu
líklegri til að lesa um jólin en hin sem engar bækur fá. Tengslin
gefa ekki til kynna hver skýringin kann að vera.
3,2 Kynjamunur
Eins og áður er fram komið eru stelpur afgerandi meiri lestrar-
hestar en strákar og því var skoðað hvort fram kæmi kynja-
munur hvað varðar jólabókagjafirnar. Einkum var kannað hvort
samsvörun væri milli þess að stelpur eru áhugasamari um lestur
og þess að þeim væru gefnar bækur um jólin.
Tafla 5
Jólabækur eftir kyni (%)
[] Strákar
□ Stelpur
Þótt einkennilegt megi teljast þá fá strákar frekar bækur í öllum
aldurshópunum nema 10 ára. Þar fá 89,8% stelpna jólabækur en
BÓKASAFNIÐ 22. ÁRG. 1998
23