Bókasafnið - 01.01.1998, Blaðsíða 25

ekki í nóvember-desember þá selst hún ekki fyrr en á bóka-
markaði nokkrum árum seinna og þá fyrir hluta af því verði sem
fékkst fyrir hana nýja.
4.2 Hvað er skemmtilegast?
Spurninguna um það hvað sé skemmtilegasta lesefnið má skoða
sem tilraun til að sjá hvort jólabækur endurspegli smekk þeiiTa
sem fá bækurnar og er það raunin í mörgum tilvikum þar sem
börnin telja það skemmtilegustu bækurnar sem þau höfðu ný-
lega fengið. Samt voru margar bækur nefndar sem ekki eru
nýjar á markaði í dag.
lOára: Bert (ótilgreint) (21), Játningar Berts (14), Ekkert að
marka (12), Ekkert að þakka (12), Dagbók Berts (7)
Meðal 10 ára barna eru aðeins tveir höfundar sem skipa fimm
efstu sæti vinsældalistans, Guðrún Helgadóttir og höfundar
Berts bókanna. Hér eru Berts-bækurnar nefndar í 42 skipti og
bækur Guðrúnar sem oft voru nefndar saman sem skemmti-
legustu bækurnar alls 24 sinnum.
12ára: Bert (ótilgreint) (32), Játningar Berts (12), Á lausu
(11), Ekkert aö þakka (7), Blautir kossar (6)
Þegar skoðaður er vinsældalisti 12 ára barna er það Bert sem er
ótvíræður sigurvegari. Hér er hann nefndur í 44 skipti, annars
vegar ótilgreindar Berts-bækur og hins vegar sú nýjasta. í þriðja
sæti er unglingasagan Á lausu og reyndar er í fimmta sæti bók
frá hendi sörnu höfunda, ungu mannanna Srnára Freys og
Tómasar Gunnars sem báðir eru fæddir 1976 og voru 18 ára
þegar Blautu kossarnir konru út árið 1994.
14 ára: Á lausu (14), Bert (ótilgreint) (12), Ufsilon (8),
Blautir kossar (7), Hringadróttinssaga (7)
Hér er vinsælasta bókin A lausu og það er einnig algengasta
jólagjafabókin. Ennþá eru margir sem hafa gaman af Bert og
síðan koma tvær bækur eftir Smára Frey og Tómas Gunnar,
Ufsilon sem út kom 1995 og Blautir kossar sem gefin var út
árið 1994. Forvitnilegt er að sjá að svo ofarlega á vinsældalist-
anum er Hringadróttinssaga sem varla getur talist í sama flokki
og hinar bækurnar sem nefndar voru.
16 ára: ísfólkið (6), Á lausu (4), Gauragangur (4), Hringa-
dróttinssaga (4)
Fáir 16 ára mundu eftir skemmtilegri bók! Þess vegna er vin-
sældalisti þeirra heldur þunnur. Það vekur þó forvitni að ís-
fólkið skuli vera það sent flestir geta nefnt en þessar bækur eru
þó afar sjaldgæfar í jólapakka unglinganna.
5 Hverjir gefa bækur í jólapakkann?
í þessurn flokki voru sex valkostir: Foreldrar, afi/amma, syst-
kini, frændfólk, vinir og aðrir.
Tafla 7.
Hverjir gefa bækur í jólagjöf?
| □ Gefa bækur |
30,5

21,7

12,9
8,1 4,4

Foreldrar Afi/amma Systkini Frændfólk Vinir Aörir
Þegar viðmælendur voru spurðir hvort þessir aðilar hefðu gefið
þeim bók eða ekki kom í ljós að 39,5% barna og unglinga fengu
bækur frá frændfólki, 30,5% frá afa og ömmu, 21,2% frá
foreldrum, 12,9% frá systkinum, 8,1% frá vinum og 4,4% frá
öðrum. Þar voru taldar bækur sem komu í möndlugjöf og aðrir
gefendur voru kærastinn og tengdamamma, jólasveinninn sem
hafði gefið nokkrum bók í skóinn og umferðarráð sem hafði
veitt bókarverðlaun fyrir svör við getraun. Jólabækur eiga sér
því ýmsa farvegi.
Hér má þó telja að afi og amma séu sigurvegararnir enda þótt
frændfólk sé aðeins oftar nefnt sem gefendur en það verður að
taka með í reikninginn að af sjálfu leiðir að afi og arnma eru
mjög takmarkaður hópur.
Það er aðeins í 16 ára hópnum sem foreldrarnir eru algeng-
ustu jólabókagefendurnir og afi og amma fylgja fast á hælana.
Jafnvel meðal 14 ára er frændfólkið enn í meirihluta sem gef-
endur jólabókanna þótt afi og amma fylgi fast á eftir. Er von-
andi að afar og ömmur haldi við þeim góða sið að gefa barna-
börnunum sínum bækur á jólum.
Hér skal bent á að ekki er um 100% tölu að ræða. Fengju
svarendur fleiri en eina bók var merkt við fleiri en einn gefanda
og sömuleiðis gat sami gefandi gefið margar bækur. Þessar tölur
sýna aðeins hvort viðkomandi fékk bók frá þessum aðilum eða
ekki.
6. Niðurstöður
í heildina má segja að talsvert sé lesið um jólin. Þeir senr á
annað borð lesa, lesa talsvert mikið og hafa lokið við tvær til
þrjár bækur á tímabilinu frá jólum og fram í miðjan janúar. Því
má hugsanlega skipta unga fólkinu á íslandi í tvo hópa, annan
sem les talsvert og hinn sem les ekki neitt.
Yngstu börnin í könnuninni eru mjög áhugasöm við að lesa J
og nokkur þeirra sem ekki fengu bækur létu í ljósi óánægju með
að þau skyldu ekki fá neinar bækur. Þegar kemur að 12 ára
aldrinum er augljóst að dregið hefur úr lestri, einkum meðal 12
ára drengja. Þetta er eini hópurinn þar sem fleiri sögðust hafa
fengið bækur en þeir sem höfðu lesið. Meðal 14 ára hefur lestri
ekki hnignað, a.m.k. ekki meðal stelpna. Minnstur er lestrar-
áhuginn meðal 16 ára og tæpur helmingur þeirra sem búa á
landsbyggðinni og eru 16 ára hafa litið í bók um jólin. Stelpur
lesa meira en strákar í öllurn aldursflokkum en nrunur milli
landshluta er lítill.
BÓKASAFNIÐ 22. ÁRG. 199S
25