Bókasafnið - 01.01.1998, Blaðsíða 74

Ritdómur
Bókasafnsfræðingatal
Mál og mynd, Reykjavík, 1998.
Bókasafnsfræðingatal er stór bók um 440 síður.
Aðalhluti þess eru æviskrár 306 bókasafns- og
upplýsingafræðinga, en þar af eru aðeins 39
karlar svo að ekki er jafnrétti í stéttinni.
Ritið hefst á aðfaraorðum eftir Sigrúnu Klöru Hannesdóttur.
Þar er fjallað um upphaf stéttarinnar og upphaf kennslu í bóka-
safnsfræði hérlendis. Um aðfaraorðin er það að segja að mér
fínnast þau nokkuð hástemmd. Þar segir að kennsla hafi hafist í
greininni við Háskóla Islands haustið 1956 að frumkvæði
Björns Sigfússonar og var „fyrsti nem-
andinn, Olafur Pálmason, cand. mag.“.
Þetta er svolítið ónákvæmt, því að 1956
var Olafur Pálmason stud. mag., og
hann lauk síðar magisters- eða meist-
araprófi öðru nafni. Um kennsluna á
fyrstu árunum segir m. a.: „Ahersla var
lögð á handritalestur og bókasafnsnotk-
un sem sagnfræðilega hjálpargrein.
Nokkrum árum síðar var bætt við
skráningu og annarri safnfræði þegar
fyrsti stundakennarinn, Olafur F. Hjart-
ar, hóf kennslu." Þetta er ekki í sam-
ræmi við þá kennslu sem ég naut, er ég
stundaði nám í greininni veturna 1962-
64. Handritalestur lærði ég ekki í námi
í bókasafnsfræðum, en hann var stund-
um kenndur, og ég skil ekki hvernig
stendur á að talað er um „sagnfræðilega
hjálpargrein.“ Björn lagði mesta áherslu á að kenna flokkun og
skráningu, en Ólafur F. Hjartar kenndi mest bókfræði íslenska
og erlenda, ef ég man rétt.
Við vorum fimm strákar, sem fylgdust lengst af í náminu og
var það hjá öllum nema einum viðbót við magisters- eða
kandidatsnám í íslenskum fræðum og lögfræði, dæmi var um að
menn tóku bókasafnsfræði sem viðbót við læknisfræði. Ekki
vorum við fjórmenningar áhugalausir um að ljúka 3. stigi, en
Björn taldi ekki þörf á því þar sem við myndum ljúka kandid-
atsprófi í öðrum greinum. Með öðrum orðum hugsaði hann sér
námið sem viðbót við annað háskólanám, sem hlýtur að vera
mjög gagnleg samsetning. Enginn af okkur fjórum hefur stað-
fest í bókavörslu til langframa, en samt hefur okkur orðið veru-
legt gagn að náminu. Ekki hefur menntun okkar heldur verið
álitin gagnslaus, því að til tveggja okkar var leitað til að skrifa
ritdóm um bók Böðvars Kvaran: Auðlegð íslendinga, en enginn
bókasafnsfræðingur hefur svo mér sé kunnugt skrifað um þá
bók. Þegar litið er yfir æviskrárnar sést að fáir, u. þ. b. tugur,
hefur lokið kandidatsprófi í öðrum greinum. Margir þeirra eru
ekki starfandi í stéttinni og hafa sumir náð miklum frama annars
staðar, eins og t. d. Fríða Á. Sigurðardóttir.
Kristín H. Pétursdóttir formaður ritnefndar skrifar formála og
greinir frá kveikjunni að ritinu, hverjir kallast bókasafnsfræð-
ingar og umfangi ritsins. Eitthvað hafa verið deildar meiningar
um hverjir skyldu takast í talið, því að safnað var æviskrám a.
m. k. sumra stundakennara í greininni, þótt niðurstaðan yrði að
þeir væru ekki teknir með. Næst á undan æviskránum sjálfum
eru leiðbeiningar, en þar er greint frá gerð þeina og hjálparskráa
aftan við. I texta æviskránna er vitnað
um einstök atriði í kirkjubækur og
önnur opinber gögn og er það af hinu
góða. Ég sá sjaldan getið að heimildir
greindi á, viðkomandi teldi annað en
kirkjubók eða önnur opinber heimild
greinir. Kirkjubækur voru misjafnlega
færðar og oft ekki hægt að vita hver fer
með rétt mál. Dæmi eru til í
kirkjubókum að drengir hafi verið
kvenkenndir, og þá getur reynst erfitt
að trúa bókstafnum.
Eins og áður sagði er meginefni
ritsins æviskrár bókasafnsfræðinga, og
eru þær vel og skipulega uppsettar svo
fyrirmynd er að. Getið er foreldra og
föður- og móðurforeldra, allra með
fæðingardag og -stað og vitaskuld
einnig um dánardag þeirra sem látnir
eru. Sama vitneskja er um uppruna maka, sem þó er oft minni í
slíkum tölum. Ættfræðinni er mjög vel sinnt, þar sem seinasti
liðurinn í æviskránum er: „Skyldleiki eða vensl við aðra
bókasafnsfræðinga“ og þar er skyldleiki rakinn allt aftur í 5. lið.
Finnst þar trúlega flestum nógu langt rakið. Annars finnst mér
alltaf til fyrirmyndar uppsetning á fæðingardögum í Lækna-
talinu hjá Vilmundi Jónssyni landlækni, en þar var skilin eftir
eyða fyrir dánardegi. Allir eru dauðlegir. Myndir eru af flestum
í talinu, en því miður vantar myndir af nokkrum.
Náms- og starfsferill er rakinn af nákvæmni og einnig ritstörf.
Ekki sakar að nefna að mér datt í hug þegar ég las ritaskrár
sumra, að stundum getur verið gott að taka til fyrirmyndar:
Danske middelalderforskere — en oversigt. Þar er kvóti á fjölda
rita, sem heimilt var að birta bundinn við 10. Með þeirri aðferð
fæst vandað úrval, en ekki fyllsta nákvæmni. Alls staðar er getið
um heiti prófritgerða og sumar hafa verið prentaðar, en tvö
dæmi sá ég að sleppt hafði verið að nefna prentanir þeirra í
ritaskrám, sem er með verri göllum sem ég sá í ritinu. Getið er
Bókasafnsjræðingatal
Æviskrár íslenskra bókasafns-
°g upplýsingafraðinga
1921-1996
M
Míil ojj myud
Rcykjavik 1098
74
BÓKASAFNIÐ 22. ÁRG. 199H