Dagblaðið Vísir - DV - 14.11.1987, Blaðsíða 21

LAUGARDAGUR 14. NÓVEMBER 1987.
21
Ný bók frá Páli Líndal um Reykjavíkursögu:
Gömlu Reykjavík ekki
sýnd næg ræktarsemi
„Eg er nú ekki sérfræðingur í
Reykjavíkursögu frekar en öðru,“
segir Páll Líndal lögfræðingur sem
nú sendir þó frá sem áttundu bókina
um Reykjavík. Hann hefur mörg
undanfarin ár verið einna kunnastur
áhugamanna um sögu borgarinnar
en segir að það grúsk hafi „aðeins
verið tómstundagaman til að halda
til haga ýmsu því sem ég hef rekist
á og snertir Reykjavíkursögu“.
Þetta er annað bindið í flokki sem
kallaður er Reykjavík - Sögustaður
við Sund. Eitt bindi er enn ókomiö
og jafnvel það fjórða með nafna-
skrám. Páll segir að stofninn að
þessu verki sé frá því um 1980 en
síðan hefur verið unnið að útgáf-
unni. Fyrstu drögin eru þó miklu
eldri.
Þetta er uppsláttarrit með stuttum
frásögnum við öll helstu örnefni í
borginni. „Frásögnin verður að vera
stuttaraleg þótt ef til vill mætti skrifa
heilar bækur um sumar göturnar og
húsinsegir Páll. „Áhugi minn á að
skrifa svona bók vaknaði þegar ég
sá bók í þessum stíl eftir danska rit-
höfundinn Probe Johannsen um
gömlu Kaupmannahöfn.‘‘
Gengið með biskupnum
En um ástæðuna fyrir áhuganum
á sögu borgarinnar segir Páll að
margt hafi valdið. Eitt er að hann er
Reykvíkingur í húð og hár. „Móður-
amma mín var einn elsti innfæddi
Reykvíkingurinn," segir Páll. „Bróð-
ir hennar var Jón Helgason biskup,
en fyrstu kynni mín af sögu Reykja-
víkur voru að ganga með honum um
bæinn og hann var að upplýsa mig
um ýmislegt sem fyrir augu bar.
Ég er því miður búinn að gleyma
mörgu af því sem hann sagði mér
enda hætti ég að mestu að fást við
sögu borgarinnar á yngri árum. Þessi
áhugi vaknaði þó aftur þegar ég var
fullrtúi hjá Gunnari heitnum Thor-
oddsen þegar hann var borgarstjóri.
Þá kom það í minn hlut að sýna út-
lendingum borgina og varð þá að
vera nokkuð kunnugur sögu hennar.
Það var eiginlega ekki öðrum til að
dreifa í þetta starf enda enginn sem
hafði lagt sig sérstaklega eftir þessari
sögu. Ég varð því aö taka mig til og
fara að lesa.
Þetta verk var síðan útfært enn
frekar þegar haldið var upp á 175 ára
afmæli borgarinnar árið 1961. Þá
fékk Björn heitinn Þorsteinsson
sagnfræðingur þá hugmynd að taka
upp leiðsögn um borgina fyrir íslend-
inga. Þá voru haldin námskeið fyrir
leiðsögumenn og við Björn vorum
við undirbúning þeirra.
Ég hef síðan verið að fást við þessa
sögu og samið nokkur rit um Reykja-
vík.“
Ráðhúsið við Tjörnina
Er hugsanlegt að vanþekking á
Páll Líndal: „Nýja Alþingishúsið er
skelfilegt.“
sögu borgarinnar valdi því að íbú-
arnir bera ekki næga virðingu fyrir
henni? Undanfarið hefur t.d. mikið
verið rætt um byggingu ráðhúss í og
við Tjörnina.
„Mér finnst út af fyrir sig í lagi
þótt þarna verði byggt snoturt hús á
þessari lóð en þetta eru fullmikil-
fengleg áform. Það er ef til vill of
mikið sagt að kalla þetta virðingar-
leysi en ég held að þetta mál hafi
ekki verið hugsað til enda áður en
ráðist var í að ákveða framkvæmd-
ina.
Ég hef satt að segja ekki fallið í stafi
yfir þessari tillögu að ráðhúsi þótt
húsið geti ekki talist ljótt en það pass-
ar ekki á þessum stað. Alþingishúsið
nýja er hins vegar skeltilegt.
Menn sýna gömlu Reykjavík ákaf-
lega takmarkaða ræktarsemi. Við
getum vissulega ekki státað af mikil-
fenglegum byggingum en þessi
gömlu hús, sem við eigum, eru þó
það eina og við verðum að halda í
þau ef þess er nokkur kostur.
Ég vona að útgáfa rita um Reykja-
vík opni augu manna fyrir varð-
veislu mannvirkja og umhverfis hér
enda hefur það mikið gildi fyrir þjóð-
ina í heild.“
Nú verða allar bækurnar í þessum
bókaflokki um Reykjavík senn
komnar út. Er ætlunin að halda
áfram að skrifa um sögu borgarinn-
ar?
„Nei, ætli það. Þegar þriðja bindið
er komið út held ég að ég sé búinn
með minn skammt um ófyrirsjáan-
lega framtíð. Ætli ég snúi mér ekki
að einhverju öðru. Mér dettur alltaf
ýmislegt í hug þótt minna verði úr
framkvæmdum," sagði Páll Líndal.
-GK
Við lofum því
semskiptírmestu
máli:
GÓÐRI
ÞJÓNUSTU
Verð og tæknileg
útfærsla við allra
hæfi
PFAFF
Borgartúni 20
og Kringlunni
Sögustaður við Sund
Hér á eftir fara nokkur brot úr bók
Páls Líndal: Reykjavík - Sögustað-
ur við Sund. Þetta eru dæmigerð
sýnishorn af stíl bókarinnar sem
er uppsláttarrit. Þar eru skýringar
á einstökum staðaheitum í borg-
inni og inn á milli stuttar frásagnir
af sérkennilegum atvikum.
Laufás
við Laufásveg/Bragagötu. Þar var
áður býli sem hét Móhús og er tal-
ið að nafnið kunni að vera af því
dregið að þar hafi áður fyrr verið
þurrkaður mór úr Vatnsmýrinni.
Árið 1896 keypti Þórhallur Bjarna-
son, síðar biskup, þetta býli. Hann
reisti þar íbúðarhús sem enn stend-
ur, svo og gripahús því að hann
stundaði mikinn búskap. Náði
Laufástúnið langt niður í Hljóm-
skálagarð, sem nú heitir. Tryggvi,
fyrsti innfæddi Reykvíkingurinn
sem varð forsætisráðherra, og
Dóra, eiginkona Ásgeirs Ásgeirs-
sonar forseta íslands, voru meðal
barna biskups. Þórhallur biskup
nefndi býlið Laufás eftir fæðingar-
stað sínum, Laufási við Eyjaflörð.
Hann bjó þar til dauðadags 1916 og
var býlið talið eitt hið glæsilegasta
í Reykjavík. Tryggvi, sonur hans,
og Ásgeir Ásgeirsson, tengdasonur
hans, bjuggu einnig í Laufási en
búskapur var rekinn þar a.m.k.
fram til 1927, var þó orðinn lítill
siðustu árin.
Sonur Tryggva Þórhallssonar og
Önnu Klemensdóttur, Jónssonar
landritara er Klemens fv. hagstofu-
stjóri sem býr í Laufási.
Vöndur og valdbeiting
Eitt sinn sem optar kom böðull-
inn í Reykjavík niður i Siemsens-
búð og vildi kaupa vönd til
notkunar við embættisstörf sín, en
hýðingar voru þá algeng refsing.
Voru þjófar og aðrir sakborningar
dæmdir til að þola svo og svo mörg
vandarhögg. Langafi (Edvvard Si-
emsen kaupmaður d. 1881) sýndi
böðlinu nokkra hrísvendi, en hon-
um fannst þeir ekki nógu harðir
og hafði orð á því, að þeir myndu
duga lítt til þess að leiða afbrota-
menn inn á brautir nýs og betra
lífernis. Eptir að hann haföi farið
höndum kunnáttumannsins um
alla vendina, sem til voru, lýsti
hann yfir því, að þeir væri allt of
linir til þess, að leika umvendandi
um sökumannarassa. Þá reiddist
langafi, greip böðulstetrið, lagði
hann á kné sér, leysti niður um
hann haldið og hýddi hann vel og
lengi. Þegar langafa fannst emb-
ættismaðurinn hafa fengið nægi-
lega traktement, sleppti hann
honum og sagði svo á sinni bjöguðu
íslensku: „Va, va. Var hann ekki
nógu harður?“ Ekki er þess getið
hvort böðulinn hafi optar efast um
gæði vandanna í Siemsensbúð.
(Hendrik Ottósson 1948, 12-13.)
ERFÐIR-ERFÐASKRÁR
-ÓSKIPT BÚ-BÚSKIPTI
ERTU VISS UM RÉTT ÞINN ?
Upplvsinqabæklinqar oq ráðqiöf
á skrifstofu okkar.
Ingólfur Hjartarson • Ásgeir Thoroddsen
William Thomas Möller • Kristján Ólafsson
Lára Hansdóttir • Ingibjörg Bjarnardóttir
n Lögfræöiþjónustan hf
Verkfræðingahúsinu, Engjateigi 9
105 Reykjavík, sími (91 )-689940