Dagur - 12.02.1968, Side 9

ið til um mælsku þeirra flestra, maður og hollur sínum málstað, og
hafði heldur eigi áður verið á póli- í návist hans var gott að vera.
tískri samkomu. Mælskastur virt- Lézt 28. des. 1959 þá kominn hátt
ist mér þó Björn Líndal, sem
þarna var fyrir þeim mönnum, er
síðar fylgdu íhaldsflokknum að
málum, þingmaður Akureyringa
1923—27. Þar var og Erlingur
Friðjónsson, foringi Alþýðuflokks-
manna í bænum. Sýndist mér
hann garpur mikill og harðskeytt-
ur. Tveir menn urðu mér þó þarna
minnisstæðastir, og þótti mér þeir
bera af öðrum ræðumönnum, þeg-
ar á allt var litið í senn, ræðuefni,
framburð og rökfimi. Þetta voru
tveir fyrstu ritstjórar Dags, þeir
Ingimar Eydal og Jónas Þorbergs-
son. Eg þykist muna þá enn allvel,
þar sem þeir stóðu á ræðupalli,
Ingimar, mikill vexti og bjartur
yfirlitum, talaði hátt og snjallt,
Jónas, þéttur á velli og þungur á
bárunni, með sérkennilegt orðfæri,
meitlað og fagurt, beitt svör. Ekki
man ég nú lengur einstök atriði úr
ræðum þeirra, en hygg, að þær
hafi verið nokkuð almenns efnis
um þjóðfélagsmál, og þó einkum
samvinnumál og verzlunarmál
þeirra tíma. Að fundinum loknum
fann ég hjá mér löngun til að veita
þessum mönnum lið eða þeirra
málstað, er ég hefði aldur til.
Ingimar Eydal — Jónatansson
bónda á Stekkjarflötum — var á
þessum tíma hálf fimmtugur að
aldri, fæddur 1873. Hann var
gagnfræðingur frá Möðruvöllum,
en hafði síðar verið í lýðháskólan-
um í Askov, var kennari í 40 ár,
fyrst í Eyjafirði svo við Barna-
skóla Akureyrar, í stjórn Kaup-
félags Eyfirðinga um 35 ára skeið,
bæjarfulltrúi í 17 ár og forseti
bæjarstjórnar hin síðari ár. Fékkst
einnig við leiklist á Akureyri. Rit-
stjórnin var víst lengst af ígripa-
starf áhugamanns. Ég kynntist
honum persónulega eftir 1930, er
hann var ristjóri Dags í annað
sinn, og kom þá á heimili hans.
Hann var gáfaður félagshyggju-
á níræðisaldur. Þingeyingurinn
Jónas Þorbergsson var á þessum
fundi 35 ára gamall, fæddur 1885,
gagnfræðingur og vesturfari, en er
nú á áttugasta og fjórða aldursári,
varð þjóðkunnur sem ritstjóri en
síðar sem alþingismaður og út-
varpsstjóri, en hóf að rita bækur á
þeim tíma ævinnar, sem algengt
er, að menn setjist í helgan stein
sem kallað er. Um hann og síðari
kynni mín af honum hefi ég áður
ritað og af öðrum tilefnum. Hinn
þriðji forvígismaður Dags á Akur-
eyri, þótt á annan hátt væri, sem
ég kynntist á skólaárum mínum
þar, var Sigurður Kristinsson,
kaupfélagsstjóri, valmennið hóg-
væra, sem kunni þó að fylgja því
fast fram, er hann taldi rétt, og
hafðí hvers manns traust (f. 1880
d. 1963). Forstjóri Sambands ísl.
samvinnufélaga 1923—45. Hann
var fjárhaldsmaður minn í skóla,
að hætti þeirrar tíðar, og kynni
mín af honum um 1920 voru ein-
göngu persónuleg, af því tilefni, en
síðar miklu meiri annars staðar.
Lárus J. Rist, er fyrr var nefndur,
var einn af kennurum mínum í
Gagnfæðaskólanum. Löngu síðar
man ég hann sunnan fjalla sem
síðskeggjaðan öldung með rödd og
augu þess vökumanns, sem hann
lengi var á sínu sviði.
Er nokkuð var liðið á þriðja tug
aldarinnar kynntist ég í Reykjavík
þeim mætu mönnum úr liði Dags
úr byggðum Eyjafjarðar, sem
Dagur hafði stutt til þátttöku í
löggjöf og landsstjórn, Magnúsi
Kristjánssyni, Einari Árnasyni og
Bernharði Stefánssyni, þá þing-
menn Eyfirðinga. Einar og Bern-
harð, heyrði ég á Alþingi mæla
fyrir stofnun menntaskóla á Norð-
urlandi og þótti mér þeim mælast
svo skýrt og skörulega báðum, að
ég var hreykinn af sem Norðlend-
ingur. En menntaskólamálið
komst í höfn, er Framsóknarflokk-
urinn tók við stjórn, og var það
haustið 1927, sem menntamála-
ráðherra, Jónas Jónsson, birti það
bréf „á Sal,“ er hann þá hafði und-
irritað, um að menntaskólakennsla
og stúdentspróf skyldi upp tekið á
Akureyri. Þá var og um sama leyti
vígt heilsuhælið í Kristnesi, en
Jónas Þorbergsson var einn af
aðalforgöngumönnum þess máls.
Magnús Kristjánsson var utan
þings um hríð. Ég heyrði hann
flytja ræðu — þá nokkuð hniginn
að aldri — á geysifjölmennum
fundi í Reykjavík, um verzlunar-
mál. Voru flestir fundarmenn and-
stæðingar hans úr kaupsýslustétt
höfuðstaðarins. Svo einarðlega
mælti hann í þessum hóp og svo
fjarri því að gera áheyrendum til
geðs, að ég undraðist geigleysi
hans og baráttuþrek, en all gott
hljóð hlaut hann, þótt kurr væri í
salnum. Hann varð síðar lands-
kjörinn þingmaður, og í ráðherra-
tíð sinni beitti hann sér fyrir stofn-
un síldarverksmiðju ríkisins á
Norðurlandi. Hann lézt árið 1929,
og tók Einar við af honum sem
fjármálaráðherra. Einar hætti
þingmennsku 1942, lézt fimm ár-
um síðar. Bernharð Stefánsson er
nú á 80. aldurári. Sat 36 ár á þingi
óslitið (1923—59). Hann hefir
síðan á árinu 1960 að jafnaði
stjórnað kjördæmisþingum okkar
Framsóknarmanna á Laugum og á
Akureyri, og síðast nú í vetur. All-
ir urðu þessir þrír alþingisforsetar,
og þeir Einar og Bernharð árum
saman. Þessi hin eldri þingmanna-
sveit, sem Dagur studdi við Eyja-
fjörð á góðan hlut í þingsögu ald-
arinnar og í störfum Framsóknar-
flokksins um áratugi.
Þótt Dagur hafi, eins og fyrr var
sagt, verið gefinn út á vegum
Framsóknarmanna á Akureyri og
í Eyjafjarðarsýslu, hefir hann frá
öndverðu látið sig málefni Norður-
lands alls miklu skipta, enda átt
f jölda lesenda um allt Norðurland,
DAGUR 50 ÁRA 9