Dagur - 12.02.1968, Síða 13

Karl Kristjánsson:
Heill Degi
fimmtugum
1.
ÉG MINNIST þess glögglega, hve
ég fagnaði því, er blaðið Dagur
hóf göngu sína. Hann kom í sveit
mína eins og vorboði með bjarta
rödd, sem örvaði unga hugi og
framgjarna.
Og hvað var þá efst í hugum
ungra manna?
Það var löngunin til að verða
vel og mannlega við morgunkalli
tuttugustu aldrainnar.
Það kall höfðaði sterklega til
hins bezta í fari manna. Tók í
hverja mannrænutaug hjá þeim,
er skildu iþað.
Auðvgldast er að greina frá
þessu kajli með því að vitna til
ljóðskáldanna, sem þá ortu á ís-
landi. Þau beittu áhrifum listar
sinnar til þess að efla þrá þjóðar-
innar eftir efnahagslegu og stjórn-
arfarslegu sjálfstæði og menning-
arlífi. Ortu sálubótarsöngva, sem
voru í senn vitgandi og örvandi til
átaks, hvort sem verið var að
verki í sveit eða við sjó.
Einar Benediktsson kvað:
„Vort land er í dögun af
annari öld.
Nú rís elding þess tíma er
fáliðann virðir.11
Fáliðinn hóf upp sjónir og sá
„roðann á hnjúkunum háu.“
Ennfremur kvað Einar til nýju
aldarinnar: -
„Sé eitthvað satt og rétt,
sigra því gjörðu létt,
veittu því völd.
Auðgaðu anda manns,
örvaðu vilja hans,
mannaðu menn vors lands
menningaröld.“
Sú fagra bæn lét menn sannar-
lega ekki ósnortna. Hún hreinsaði
sora úr hugarfari.
Og enn ljóðaði Einar með
áherzluþunga:
„Tíminn er kominn að takast
í hendur.“
Og menn hófu samtök á fjöl-
mörgum sviðum og fundu um leið,
að þannig urðu þeir „meiri en þeir
sjálfir.“
Hannes Hafstein orti sitt snilld-
arlega ljóð: „Aldamót.“ Það er í
senn brýning til dáða og raunhæf
framtíðaráætlun í formi skáldsýn-
ar. Þar er glitofið saman það, „sem
ljómar upp andann“ — og hið
hagræna. En þetta saman er ein-
mitt það, sem fullkomnast mannar
menn og gerir þá hæfa til þess að
njóta jarðvistar sinnar.
Lífstrú og bjartsýni urðu ríkj-
andi. Menn „tvinnuðu von við
traust“ og vildu af heilum huga
„takmark og heit og éfndir saman
þrinna.“
Hugsjónir víkkuðu og fegruðu
sjónarsviðið og hituðu blóðið.
Dagdraumar um alfrjálst ís-
land göfguðu mörk og mið.
Ættjarðarást og þjóðrækni
eyddu sjálfselsku úr hugarfari.
Trúin á lífið gaf heilbrigðum
athöfnum heillandi tilgang.
Manngildismat hækkaði og
tengdist önn og iðju.
Mannúð, jafnrétti og bræðra-
lag urðu vaxandi ljós á vegum.
DAGUR 50 ÁRA 13