Dagur - 12.02.1968, Qupperneq 14

Félagshyggja fékk byr undir
vængi. — Samvinnufélögin, ung-
mennafélögin og búnaðarmála-
samtökin urðu skipulegar fylking-
ar og í aðalatriðum samátta til
framsóknar.
2.
Arið 1916 var Framsóknar-
flokkurinn stofnaður. Kjarni hans
var fólk áðurnefndra fylkinga,
sem var þannig „að takast í hend-
ur“ í stjórnmálum, — og hlýða
með því kallinu.
Blaðið Dagur hóf 1918 göngu
sína, til þess að vera málgagn
þessa fólks á Norðurlandi — og
„ei til værðarfriðar.“ Hann skyldi
þeyta lúður hinnar nýju aldar, —
koma kalli hennar til skila, —
bera birtu hennar inn í málefni
sona hennar og dætra. Hafa for-
ustu orðsins um framfarir og um-
bætur. Vera vettvangur sóknar og
varnar þess, sem vitað er sannast
og réttast og þjóðhollast til vel-
megunar og menningar.
Gamall athugull maður í sveit
minni sagði, þegar Dagur heilsaði
þar:
„Þetta blað mun gera mikið
gagn. Það tekur réttan tón. Ég
óska ykkur ungu mönnunum til
hamingju með það.“ —
Auðvitað tóku ekki allir Degi
jafnvel. Ýmsir hafa ekki tónnæmt
eyra. Alltaf eru líka einhverjir —
stundum margir — sem finnst
dögunin of snemma á ferð eða
ónotaleg.
Hvorki skildu allir kall nýju
aldarinnar á sama veg né voru á
einu máli um, hvernig væri heppi-
legast að.verða við því.
Selstöðuverzlanir — eða arf-
takar þeirra — áttu sína stuðn-
ingsmenn.
Gróðahyggja kaupsýslumanna
og óþarfra milliliða var ekki vina-
laus.
Erlendu yfirráðin voru vana-
bundin og furðu ítakarík.
Tregða íhaldsseminnar vildi
14 DAGUR 50 ÁRA ,
ekki úr sporunum og spyrnti við
fótum.
I bókinni „Atök við aldahvöri,“
er út kom á síðastliðnu árj, eftir
Jónas Þorbergsson, sem var rit-
stjóri Dags frá 1920—1927, er
glöggar upplýsingar að fá um þá
baráttu, er hann háði sem ritstjóri
blaðsins við andstæð öfl og óbil-
gjörn.
Mættu þær upplýsingar vera
hollur lestur þeim, sem nú á tím-
um hafa tekið að sér hlutverk
þeirra afla, og þrjóskast ennþá við
að viðurkenna gildi þeirra stefnu,
sem Dagur hefir þjónað frá upp-
hafi.
3.
Þegar litið er yfir hálfrar aldar
ævi Dags, fer ekki milli mála, að
hann kemur í afmælisáfangann
sem sigurvegari.
Hann er höfuðmálgagn Norð-
lendingafjórðungs og þar með
stærsta kaupstaðarins utan Stór-
Reykjavíkur.
Hann hefir á bak við sig fjöl-
mennasta stjórnmálaflokkinn í
landsfjórðungnum.
Hann ber sig betur en önnur
vikublöð á hunguröld blaðaút-
gáfu.
Honum hefir jafnan tekizt að
fá úrvalsmenn í ritstjórasæti.
4.
Hvernig ætli hefði verið ástatt
nú í umhverfi Dags, ef hans hefði
eigi notið?
Þvílíkri sþurningu verður vit-
anlega aldrei svarað út í æsár af
öruggri vissu.
Hins vegar má vafalaust' telja,
að ef aðalöflin, sem Dagur héfir
átt í höggi við um hálírar aldar
skeið, hefðu mátt ráða, væri t. d.
hvorki Kaupfélag Eyfirðinga til
né Kaupfélag Þingeyinga við lýði.
Og hvað væri Akureyri og
Eyjafjarðarhérað og Húsavík og
Suður-Þingeyjarsýsla án sam-
vinnufélaga sinna?
Samvinnufélögin hafa verið
fólksins helztir skjólstaðir bólfest-
unnar í umhleypingum efnahags-
og atvinnulífs.
Dagur hefir alltaf verið sjálf-
sagður skjaldberi samvinnufélag-
anna, um leið og hann hefir verið
óþreytandi í sókn fyrir Norður-
land og dreifbýlið allt.
Hann hefir látið til sín taka í
umhverfi sínu öll almenn menn-
ingar- og hagsmunamál.
Enginn ágreiningur mun vera
um það, svo dæmi sé nefnt, að ein-
hug þann, sem varð á Norðurlandi
um byggingu Kristneshælis, hafi
Dagur sem málgagn átt mestan
þátt í að skapa. Sá einhugur lyfti
Grettistaki með skjótri fram-
kvæmd, er hefir orðið mörgum til
þjáningaléttis og lífs.
Viðeigandi tel ’ ég og skylt á
þessum tímamótum, að minnast
þess með virðingu, að Dagur er
eina stjórnmálablaðið í landinu,
sem hefir nú ritstjóra, er látið hef-
ir blað sitt taka hreina afstöðu
gegn áfengisneyzlunni, sem nú er
lævísasti og mesti bölvaldur á
brautum ungu kynslóðarinnar.
5.
Ekki orkar það tvímælis, að
tuttugasta öldin á Degi að þakka
góða liðsemd við framkvæmdir
þeirra bjartsýnis fyrirheita, sem
hún gaf, þegar hún hóf innreið
sína og heilsaði landinu og þjóð-
inni með ljóðum skáldanna.
, IJann fæddist til að ganga í
þjópustu morgunsanda hennar og
hefir ekki frp .þeirri þjþpustu
hvikað. ,,,
Aldrei þrýtur verkefni fyrir
þann anda í landi lífstrúar.
Fyrir mitt litla leyti þakka ég
Degi fyrir mikilsverðan stuðning,
sem ég hefi frá honum notið beint
og óbeint við þau aðalstörf félags-
mála, sem ég hefi haft með hönd-
um, eða tekið þátt í, — allt frá
því, að ég fékk fyrstu heimsókn
hans 1918.
Lengi lifi Dagur!