Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1969, Page 133

KRISTJÁN FJALLASKÁLD OG MATTHÍAS JOCHUMSSON
133
VIII. Úr bréfi til Steingríms Thorsteinssonar, Móum 28. apríl
1869:
„Kristján er fyrir austan, - ég er hræddur um, að hann sé bráðum úr sögunni per
Bachum dissolutus atque.------“10
Þegar þetta bréf er skrifað, hefur Matthíasi ekki borizt fregnin um andlát Kristjáns
19 dögum áður.
IX. Úr bréfi til séra Eggerts O. Bríms, Móum 25. maí 1869:
„0, æ, Stjáni greyið dauður! Með hvaða atburðum veit ég ekki, en nær mér var
höggvið, enda þótt við aldrei værum vinir. Eg sakna þess að eiga aldrei von á að
heyra neina lífsfrískandi beinakerlingarbögu, því síður hetj ulega hróðrargrein né tröll-
aukinn talshátt frá Kristjáns kraftaskáldskapar tröllabotnum til mín kallanda. Krist-
jáns brjóst- eða höfuð- eða hugarborg var eins konar Goðafoss (eða gat verið það)
eða eins konar Þórisdalur, fullur af forneskju og fjölrömmum kröftum; honum var
gefið vald á fáránlegu og fágælu orðfæri, sem börðu í mann heiftar-heilum tilfinning-
um. Þó dó hann fyrr en honum auðnaðist að sýna nema aðeins lítinn vott þess, sem
í hans skapi bjó og fyrir hann hafði borið. En svona deyja og allir miklir íslendingar.
Við erum, í samanburði við menntamenn heimsins, fáeinir auðnuleysingjar, sem lifa
hálfa ævi og ekki á öðru en vanheilsu, sorg og brennivíni, háðung og hákarlsruðum
- og deyjum fyrr en góðu dagarnir koma o: samræmi og stilling á sál og lífi. Drottinn
minn Guð! miskunna þú mér! miskunna þú mér! miskunna þú mér!
Þessi bæn er ekki fyrir mér einum, heldur fyrir þér, vinur, og Stjána sál. og öllum,
sem á þessu landi hafa dregið, draga enn og munu draga stunur frá þjökuðu og efa-
sjúku brjósti. - Það er ekkert böl að deyja, þótt á ungum aldri sé; - ekki heldur að
vita ekki, til hvers maður deyr, því það veit enginn hér í lífi, nema píslarvotturinn
kannske. - En að vita ekki, til hvers á að lifa, - það er illt og óbætandi. Meðan
skáld vor ekki menntast og tignast, - er það satt, að þau eru auðnuleysingj ar, - því
þau nota þá gáfuna blindandi og sér og öðrum til vansælu. Mörg skáld yrkj a sér ófrið
og amasemi, ekki síður hjá sjálfum sér en öðrum. - Meira um Kr. seinna. Hann er
farinn, en því orði vil ég áljúka, að seint munu „Fjöllin“ fóstra orðhagara mann og
efldari skáldsál! “11
X. Úr bréfi til Steingríms Thorsteinssonar 22. 6. 1869:
„Kristján Jónsson dauður! Menn fóru ekki að hjálpa honum, fyrr en hann var kom-
inn að andarslitrum; því fór sem fór; frá barnsbeini var liann truflaður og geggjaður,
enda þótt einmitt þar af hafi sprottið sumt, sem hann kvað. Einu sinni kom Kristján
einn suður, þá kvað hann þetta, þegar hann reið yfir Stóra-sand:
„Yfir kaldan eyðisand
einn um nótt ég sveima,
nú er horfið Norðurland,
nú á ég hvergi heima“.