Frjáls verslun - 01.12.1959, Blaðsíða 12

og síðan við uppbyggingu verksrniðjanna og rekstur
þeirra. Eg tel mér því skylt að benda opinberlega
á og ræða þá möguleika, sem mér virðast opnast
okkur út frá þessum tveimur stóriðjugreinum, sem
nú eru vaxnar hér úr grasi. Það gæti ef til vill orðið
til þess, að fleiri en ég færu að velta þessum við-
fangsefnum fyrir sér. Allar framkvæmdir byrja sem
hugmyndir, og því fleiri, sem opna augun fyrir þess-
um möguleikum, þeim mun meiri líkur verða fyrir
framkvæmdum.
Okkur íslendingum hefur verið það lengi ljóst, að
land okkar er fátækt af hráefnum, er við gætum
byggt útflutningsiðnað á. Hugsjónamenn okkar, cr
séð höfðu, hvernig nágrannar okkar byrjuðu upp-
byggingu iðnaðar sins, litn vonaraugum til fossa
okkar og þess krafts, sem í þeim býr, og þá dreymdi
stóra drauma um iðnframkvæmdir, er byggjast
myndu á þeim. Upp úr aldamótum fóru þeir að tala
og skrifa, bæði um áburðariðnað og sementsiðnað.
En þetta urðu í byrjun aðeins draumar, sem strönd-
uðu fyrst og fremst á þrennu: Féleysi, þekkingar-
leysi og hráefnaleysi.
En þessi draumur dó aldrei meðal Islendinga,
og smátt og smátt breyttist þetta. Islenzkir
námsmenn öfluðu sér þekkingar á hinu tækni-
lega sviði, og ástandið í fjármálum breyttist þann-
ig, að menn sáu hilla undir þann möguleika að
afla fjármagns til framkvæmdanna. Orkuna höf-
um við í fossunum, cn hún er einn aðalundirstöðu-
þátturinn til stóriðju. En það þarf meira til, og þá
sérstaklega hráefni, og þau vantaði hér í nægilegu
magni.
Til framleiðslu á köfnunarefnis-áburði og sementi
þurfti kalk. Svo til eina kalkið, scm vitað var um
hér á landi, var dreifður, tiltölulega óhreinn skelja-
sandur í fjörum á nokkrum stöðum. Það var talið
vafasamt að byggja stóriðnað á því. En þá gerðist
stórmerkur hlutur árið 1949, scm gjörbreytti öllum
möguleikum okkur til stóriðju. Eg geri ekki ráð fyrir,
að rnenn almennt hafi gcrt sér grein fyrir, hve mjög
sá atburður, cr nú skal greint frá, markar tímamót
í iðnaðarsögu íslands. Athuganir um möguleika á
byggingu bæði áburðarverksmiðju og sementsverk-
smiðju höfðu staðið yfir við og við frá því 1934, og
var þá reiknað með ýmist að flvtja inn efni til
vinnslunnar eða að byggja hana á hinum dreifðu
Stjómarmiðstöð í sjálfvirkri verksmiðju
12
F lt J A L S VERZLUN