Frjáls verslun - 01.12.1959, Blaðsíða 38

fór fram, og þarna lágu þau, svo að dögum skipti,
þrjú og þrjú saman eða stök á víðáttumiklu svæði, öll
með siglutré sín og rár eins og stórkostlegur trjá-
garður. Áhafnirnar fóru í land með fatapoka sína,
röðuðu sér kringum Vatneyrarvatn og þvoðu. Ung-
viði staðarins safnaðist að, svo og fólk, er vildi gera
kaup. Flíkurnar voru ]>urrkaðar á steinum og liell-
unr, síðan fluttar um borð og hengdar til frekari
þurrkunar hvar sem verða mátti. Hin fríða fylking
skips breyttist í þerrihjalla.
Sama sagan fór af prúðmennsku frönsku sjó-
mannanna hér og annars staðar, er þeir stigu á
land. Þeim gat ef til vill runnið í skap við félaga
sína innbyrðis, en umgengni þeirra við íslendinga
var með öllu snurðulaus.
Hvers vcgna hætti þessi mikla og litauðga út-
gerð? Ástæðan var m. a. lítt arðbær rekstur. Hin
seinni ár gerðust aflabrögð fremur léleg samfara
auknum kostnaði. Þess heyrðist getið, að franska
ríkið styrkti veiðarnar, ekki vegna þess, að þær
væru þjóðhagsnauðsyn, heldur hins, að þær gæfu
Frakklandi þrekmikla og þjálfaða sjómenn fvrir
verzlunar- og herskipaflotann.
Það, sem baggamuninn reið, mun þó hafa verið
hin tíðu sjóslvs þeirra hér við land. Seglskúturnar
voru svifaseinar og gátu ekki varizt hinum snöggu
og heiftúðugu veðrabrigðum íslandsmiðanna.
Greina annálar frá sorglegum atburðum og örlög-
um. í þeim raunum áttu hinir friinsku sjómcnn og
þjóð þeirra djúpa samúð íslendinga, enda, kunnu
þeir vel að meta þá gestrisni og aðstoð, sem þeim
var svo fúslega í té látin, hvenær sem unnt var.
Samúðin fékk bergmál hjá skáldum landsins. I eink-
ar viðkvæmu kvæði segir Guðmundur Guðmunds-
son, skólaskáld:
Vestast í Víkurgarði
viðkunnanlegast mér finnst.
Þar eru lægstu leiðin, —
leiðin, sem á ber minnst.
Otal þar er að líta
einfalda krossa úr tré.
Letrað er á þá alla
aðeins: Marin Franjais.
Það er svo hljótt og hcilagt,
að helgispjöll virðist mér
á skóm þar að ganga um garðinn,
sem gestunum vígður er.
Halldór Kiljan Laxness kemst svo að orði í fag-
urri grein, sem var rituð í tilefni Pourquoi pas-
slyssins á Mýrunum:
„Sá, sem hefir orðið samferða frönskum strand-
mönnum á íslandi hefir séð ein tilbrigði í litrófi
heimsins, sem aðrir sáu ekki. Þetta eru smáir
menn, þéttir, snöfurlegir, með móbrún augu, sem
um leið eru skartgripur þeirra, og uppsnúið yfir-
skegg, sem er aleiga þeirra. Þeim skolar fáklædd-
um á land um miðja nótt að vetrarlagi í hríðarbyl
og eftir að hafa sopið dálítið úr fjörunni ganga
þeir stundum lengi í myrkri og hríð áður en þeir
hitta fyrir sér einhvern hinna fyrrgreindu staða sem
svo merkilegir eru taldir í Frakklandi. Venjulega
drukknar álitlegur hluti hverrar skipshafnar í
strandinu. Margir verða úti á söndunum eftir að
hafa gengið á kjúkunum dægurlangt. En ekki eru
þeir fyrr komnir í Bretaníu eftir að hafa verið
fluttir heim til sín vfir mörg lönd en þeir eru enn
stignir á skipsfjöl og stefna á íslandsmið.“
Skútuöldinni cr lokið. Sögunni tilhevra nú ts-
landsförin og fslandsfararnir, sem Loti brá á Ijóma
með sönnu skáldverki, enda þótt hann kæmi sjálfur
aldrei á fslandsmið. Meðal Frakka kennir angur-
værðar, þegar þessi efni ber á góma. Hið franska
dagblað, sem á var drepið í upphafi, lauk máli
sínu með svofelldum orðum, sem verða einnig niður-
lagsorð þessa erindis:
„í gömlum skipaskrám hinna frönsku liafnar-
bæja má lesa hin góðkunnu nöfn seglskútnanna, letr-
uð með gullnu bleki: Saint-Jehan, Aiglon, Fernand,
Violette, Goclo, en yfir nöfnin hefir verið skrifað:
Hætt, seld, týnd. Aðeins fáeinir menn geyma minn-
inguna um hinar hvítu duggur, er flutu, þögular,
um hin dýrlegu höf norðurljósanna.“
38
FnjÁLS VERZLUN