Frjáls verslun - 01.12.1959, Blaðsíða 14

Kjarna (Ammoníum Nítrat) haglmvndaðar kúlur 33Vs>% N2
Kalk-ammon saltpétur haglmyndaðar kúlur 20%% N2, 14% Calcium
Kalk-saltpétur (Noregs saltpétur) haglmyndaðar kúlur 15%% N2, 20% Calcium
Tvígildan áburð köfnunarefnis og fosfórs haglmyndaðar kúlur 20% N2 og 20% P2O5
Þrígildan áburð köfnunarefnis, fosfórs og kalís í mörgum blöndum, sem innihalda frá
40^45% áburðarefni.
Auk þess má bæta í öðrum áburðarefnum, sem
sums staðar þarf örlítið af (snefilefnum), eftir vild.
Yrði þetta gert, værum við íslendingar búnir að
fá eins fjölbreytta áburðarframleiðslu og við höf-
um þörf fvrir og værum orðnir fyllilega sjálfum okk-
ur nógir á því sviði. En nú kem ég loksins að kjarna
málsins.
Ég byrjaði að tala um stóriðju, og átti þar ekki
sízt við stóriðju með útflutningsframleiðslu fyrir
augum. Flestum íslendingum er kunnugt um, að
frændur okkar, Norðmenn, eru stærstu áburðarút-
flytjendur heims og að framleiðslu þessa byggja
þeir fyrst og fremst á raforku, kalksteini og kunn-
áttu. En það munu ekki eins margir vita, að á þess-
um sömu þáttum hafa þeir byggt upp geysimikinn
útflutningsiðnað fjölda annarra efnaiðnaðarvara.
Eftir fund skeljasandsnámanna í Faxaflóa eig-
um við Islendingar að hafa öll sömu skilyrði og
Norðmenn til þess að byggja upp stórfelldan út-
flutningsiðnað efnavara, og ef við höldum vel á
málunum, getum við nú staðið á þröskuldi okkar
iðnaðarbyltingar. Benda má á, að vinnsla skelja-
sands okkar mun vera með ódýrustu kalkvinnslu-
aðferðum. Norðmenn þurfa t. d. að sprengja allan
sinn kalkstein úr neðanjarðarnámulögum.
Ég vil aðeins nefna nokkur dæmi um iðnað,
byggðan á skeljasandi (kalki), lofti og vatni. Eða
það er að segja úr frumefnum þessara hráefna,
köfnunarefni og súrefni loftsins, vatnsefni vatns-
ins, kalsium, kolefni og súrefni kalksins.
Úr þeim er framleiddur kalksaltpétur og kalk-
ammon saltpétur. En úr þeim er einnig unnið hið
nýja og mjög svo eftirsótta efni, Urea, sem er meðal
annars notað sem köfnunarefnisáburður og inni-
heldur 46% köfnunarefni. Ilcf ég hann einkum í
huga til útflutnings, því að flutningskostnaður hans
er svo lágur á áburðareiningu vegna hins háa
köfnunarefnisinnihalds hans. Er hann mikið seldur
til hitabeltislandanna í Afið- og Suður-Ameríku,
Afríku og Asíu. Þá er Urea ekki sízt notað scm
hráefni í plastiðnað, sem nú ryður sér til rúms á
öllum sviðum. Úr lýsissýrum og Urea er hægt að
framleiða plastefni mcð svipaða eiginleika og nælon.
og eru t. d. Japanir farnir að framleiða úr því þráð-
efni, sem notuð eru m. a. til veiðarfæra.
Úr köfnunarefni og súrefni loftsins og vatns-
efni vatnsins .er einnig framleitt ammoníum
nítrat, sem er notað til sprengiefnaframleiðslu
og áburðar. Mcð því að kljúfa með rafmagni
upplausn af matarsalti gætum við framleitt Clorine,
sem er notað í trjá- og pappírsiðnaði og í magnes-
íumframleiðslu. Þá myndum við um lcið framleiða
sóda, sem notaður er til sápugerðar, og úr sóda og
köfnunarefni er framleitt soda nítrat, sem notað
er í gleriðnaðinum og til kjötgeymslu. Calcium úr
skeljasandinum er m. a. mikið notað til rykbind-
ingar á malarvegum. Úr skeljasandinum og köfn-
unarefni má einnig framleiða bökunarduft (Bicar-
bonate of Ammonia). Einnig má framleiða Polya-
mínostyrene, sem notað er til lækninga. Þannig
mætti lengi halda áfram að telja upp þá möguleika,
sem opnast, þegar ný iðjuver eru komin af stað.
Við höfum orkuna og hráefnin. Við höfum áhuga-
sama, unga, tæknimenntaða menn, sem þurfa að
fá tækifæri til að starfa, og þá kemur reynslan og
þekkingin saman, sem síðan skapa nýjar fram-
leiðslugreinar. Við íslendingar getum mikið af Norð-
mönnum lært. Það er unun og aðdáunarvert að sjá,
hvað þeir hafa gert, og hverju þeir hafa afkastað
á skömmum tíma, og sjá, hvernig iðjuver þeirra
hlaða utan á sig. Ég átti þess kost fyrir skömmu
að dveljast nokkra daga í aðaliðnaðarmiðstöð Nor-
egs, verksmíðjum Norsk Hydro á Heroya, og kynna
mér hina fjölþættu framleiðslu þeirra.
Fyrir 30 árum, er Norsk Hydro keyptu Heroya-
nesið, voru þar 5 bændabýli, en ekkert þorp eða
iðnaður. Nú er nesið allt samfellt verksmiðjusvæði,
þar senr vinna 5000 manns, og er nú svo komið, að
ekki er lengur rúm fyrir frekari útþenslu á nesinu.
Meðfram annarri hlið nessins er meira en kílómetra-
löng hafskipabryggja, þar sem vöruhúsin eru, og
geta skipin legið við hana alla lengdina. Eg sagði,
að 5000 manns ynnu í þessum verksmiðjum Norsk
Iíydro á Heroya. En mannfjöldinn, sem þar vinnur,
er lítill mælikvarði á þær geysimiklu og verðmætu
vörur, sem þar eru framlciddar.
14
FUJÁLS VERíLDN