Frjáls verslun - 01.12.1959, Blaðsíða 45

Ú12345678Í1 ABÚDBLi- bH I JKLHHóPRSTÚVKYíSpÆö
Illllllll
lllllllll
Letur •
g'ótun
0 0 0 0 0 0 0 0 olooocoo 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 oooooo oooolllllolll]) 0 0.0 0 0 0 0 OQ 0 0 0 0 0 DOOQ
I 3 3 < 5 6 7 S 9 10 11 12 13 H 15 16 17 18 t 9 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 37 33 34 35 36 37 38 3S 40 41 S2 43 47 S5 46 47 409 50 Sl 52 S3 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67
m 11 ii i n |m i m 11 |i 111 m i lln 111 ii ii 111 ii i il) i m 1111 m 11 m 11
22222222222|222222222|222222222|2222222|2222|222
333333333333|333333333|333333333|3333333|3333333
4444444444444|444444444|444444444|4444444|444444
5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 1 5 5 5 5 5 5 5 5 5 15 5 5 5 5 5 5 5 5 15 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5
666666666bo6666|666666666|666666666|666E66|66666
7777777777771/77l777777777l777777777l777777l7777
888B8888888888888|888888888|888888888|8888888|88
939999999989999999199999999919999999991999999919
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 3G 37 38 39 40 41 42 43 ^5 46 47.48
1234
1222222222222222222
1333333333333333333
1
1 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 3
Talna
P555555555555555555
gótun
(ÚÍ 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6
777777777777777777
1888888888888888888
1999999999999999999
9 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 61
4

4 I
5

Algengt IBM-spjald með markastrikun
þá spjöldunum, sem raða skal, komið fyrir öðrum
megin, vélin stillt á þann dálk, sem raða skal eftir
í það skiptið, en síðan dreifir vélin spjöldunum
eftir gildi gatanna í 10 vasa, sem merktir eru 0—
9, þegar um töluröð er að ræða, en raðarinn hefur
til viðbótar 3 vasa, sem notaðir eru m. a. þegar
raðað er í stafrófsröð.
Til að gefa hugmynd um hraða röðunarinnar
mætti hugsa sér, að 1000 spjöldum merktum 000—-
999 (þriggja dálka tala í hverju spjaldi) væri raðað,
en ])að mundi taka ca 5 mínútur í hraðgengustu
vélum, sem í notkun eru hér á landi; 050 spjöld
ganga í gegnum slíka vél á einni mxnútu.
Oft er röðun spjaldanna takmark í sjálfu sér,
þegar henni er lokið, hefur frumheimildunum ver-
ið raðað eða þær flokkaður, og þær liggja þá fyrir
í skipulegri spjaldskrá. í þessu sambandi er vert
að minna á, að samtímis því, sem gatað er í al-
gengum gatara, má árita spjöldin með bókstöfum
og tölum (sjá mynd), en þó að það sé ekki gert
samtímis götuninni, þá er seinna hægt í þar til
gerðri vél (Interpreter) að árita spjöldin samkvæmt
því, sem á þau er skráð á táknmáli gatanna.
Utskrift spjaldanna
Eftir skráningu og röðun heimildanna (spjald-
anna) er komið að útskrift þeirra á fyrirfram ákveð-
ið form. Eins og áður hefur verið nefnt, er fjöl-
hæfni eitt af aðaleinkennum IBM-gatspjaldakerfis-
ins, og á það einnig við um útskriftarvélar þær,
senx kcrfinu heyra til.
Útskriftarvélin eða skýrslugerðarvélin (tabulator)
getur skilað fullfærðum bókhaldsblöðum, launa-
lista, reikningum alls konar, söluskýrslum, launa-
pokum eða jafnvel tékkum.
Skýrslugerðarvélin hefur tvo leturarma, hvorn
með tölunum 0—9 og stafrófinu öllu og prentar
vélin eina linu í einu, með hraða, sem nemur allt
að 100 línum á nxínútu. Eyðublöð eða annað form,
sem prentaö er á, getur verið af hvaða breidd sem
er innan víðra takmarka.
Venjulegast eru notuð svokölluð samhangandi
eyðublöð, en þau eru langur pappírsborði, sem
lagður er saman líkt og harmonikkubelgur. Vélin
dregur þá pappírinn undir stafaarmana og stýrir
honurn með sjálfvirkum útbúnaði — hættir neðst
á blaði og bvrjar á nýju með hæfilegri „spássíu“,
eða hættir á miðju blaði, þegar lokið er við að
prenta einn flokk heimilda, og byrjar nýjan flokk
á nýju blaði.
Að lokinni xitskrift heimildanna cr að sjálfsögðu
hægðarleikur að raða þeim á nýjan hátt, ef óskað
er eftir að flokka þær eða skoða frá öðru sjónar-
miði en gert var í upphafi. Þannig má úr sömu
spjöldum vinna á sjálfvirkan hátt nxargs konar
upplýsingar, lista og skýrslur, senx nauðsynlegar
kunna að vera eða þarflegar í ýmsum tilgangi.
Eins og ljóst er af því, senx að ofan greinir, eru
gatarinn, próflestrarvélin, raðarinn og útskriftar-
vélin hornsteinar IBM-vélasamstæðunnar, en til
að auka á fjöllxæfnina koma ýmsar hjálparvélar til
greina. Þegar hefur verið minnzt á samlesara (coll-
ator), áritara (Interpreter), endurgatara (Repro-
duccr) og sunxnxugatara, en auk þeirra eru í notkun
FR JA1.S VERZLUN
45