Frjáls verslun - 01.02.1968, Blaðsíða 64

64
FRJÁLS VERZLUN
hyggnari hvað ávöxtun fjár snert-
ir.
Það fjármagn, sem stendur á
bak við mörg okkar sterkustu iðn-
fyrirtæki, er að minni hyggju oft-
ar verðbólgugróði, frekar en að
þar sé um arð af framleiðslunni
að ræða.
Annars er fróðlegt að rifja það
upp, að fyrir tveim til þrem árum
var algengt að heyra úr röðum út-
gerðarmanna, að iðnaðurinn tæki
vinnuafl frá sjávarútveginum. Það
væri nær að láta fólk vinna í
frystihúsum eða um borð í bátun-
um í stað þess að moka sultu í
krukkur, svo ég noti nú orð eins
framámannanna í útgerðinni. En
hvað megnar sjávarútvegurinn að
gera fyrir launþega í dag? Menn
óttast atvinnuleysi, en hvernig
halda menn, að ástandið væri, ef
ekki nyti við fjölda iðnfyrirtækja,
sem framleiða sultu o. fl., eða ef
hér væru ekki hafnar stónðju-
framkvæmdir, sem veita um 1000
manns vinnu eins og er?
Sjávarútvegur hefur verið, er
og verður um ófyrirsjáanlega
framtíð, aðalburðarásinn í gjald-
eyrisöflun þjóðarinnar, og íslend-
ingar hafa komizt í álnir fyrst og
fremst með hagnýtingu þeirra auð-
æfa, sem fiskimið okkar eru. En
með aukinni vélvæðingu í sjávar-
útvegi og með vaxandi fólksfjölda
er okkur lífsnauðsyn að byggja
upp öflugan iðnað til að taka við
auknu vinnuafli.
— Hvað þarf þá helzt að gera
til úrbóta að þínum dómi, Ragnar?
— í stórum dráttum þarf að
marka ákveðna stefnu í iðnaðar-
málum. Hvernig viljum við, að
iðnaðurinn verði rekinn hér á
landi? Hvaða hlutskipti ætlum
við íslenzkum iðnaði í framtíð-
inni? Hvað viljum við leggja á
okkur fyrir íslenzkan iðnað? Þess-
ar spurningar heimta svör. Iðnað-
urinn verður að geta treyst því,
að markaðri stefnu sé fylgt, en
ekki allt látið reka á reiðanum,
eins og því miður hefur verið
fram til þessa. Iðnrekendur verða
að geta treyst því, að það, sem
þeir eru að framkvæma í dag,
verði ekki lagt í rúst fyrir þeim
á morgun.
— Hvað vilt þú segja um aðild
íslands að EFTA?
Sjálfsagt kemur að því, að slík
aðild verður óhjákvæmileg í einu
„Koma þarf í veg fyrir innflutn-
ing frá Austur-Evrópulöndum á
vörum, sem eru á undirboðsverði.“
eða öðru formi. En íslenzk iðnfyr-
irtæki verða fyrst að fá tækifæri
til að aðlaga sig breyttri og harð-
ari samkeppni. Það þarf að gera
áætlun til margra ára um, hvernig
sú aðlögun eigi að fara fram.
Byrja verður á því að fella nið-
ur tolla af vélum og hráefni til
iðnaðarins, a. m. k. af þeim vélum,
sem ekki eru framleiddar innan-
lands. Þetta þarf að gera, áður en
farið er að lækka tolla af fullunn-
um vörum.
í öðru lagi þarf að gera víðtæk-
ar ráðstafanir af hálfu þess opin-
bera og samtökum iðnaðarins til
að skapa iðnaðinum eðlileg vaxtar-
skilyrði. Það þarf að fá hingað
menntaða og sérfróða menn til
leiðbeiningar og til að hjálpa ís-
lenzkum iðnfyrirtækjum að aðlag-
ast vaxandi samkeppni.
í þriðja Iagi þarf að útvega iðn-
aðinum fjármagn, bæði til fjár-
festingar og reksturs, því að fjár-
vana iðnaður verður aldrei þróað-
ur iðnaður. Þá tel ég, að tvímæla-
laus ávinningur yrði af því fyrir
iðnfyrirtæki að auka samvinnu
sín á milli. Mér er t. d. kunnugt
um tvö fatagerðarfyrirtæki í
Reykjavík, sem gerðu samning til
eins árs um innkaup á hráefni og
fengu um 20% lækkun á verði frá
fyrirtækinu, sem þau höfðu áður
skipt við sitt í hvoru lagi. Þannig
„Ef skynsemin nægir ekki til að
opna augu okkar fyrir mikilvægi
íslcnzks iðnaðar, þá gerir neyðin
það.“
getur samvinnan leitt gott af sér.
Flest fatagerðarfyrirtæki eru
með stórar og dýrar pressur, sem
nýtast þeim ekki nema hluta úr
degi. Þetta eru tæki, sem kosta
hundruðir þúsunda króna. Þarna
gætu pressur eins fyrirtækis hæg-
lega annað þörfum þriggja til fjög-
urra meðalstórra fyrirtækja. Þann-
ig veit ég, að hagar til í fleiri iðn-
greinum, svo að vaxandi samstarf
hlýtur að koma til. Það opinbera
á að stuðla að þessari þróun, t. d.
með því að veita lán til þeirra
aðgerða iðnfyrirtækja, sem miða
að aukinni samvinnu. Iðnfyrirtæki
með skyldan rekstur gætu komið
sér upp nokkurs konar miðstöð,
þar sem sameiginleg hjálpartæki
yrðu til húsa.
Eftir því sem reynslan af sam-
starfinu eykst og gildi þess kemur
betur í Ijós, er mjög líklegt, að'
næsta spor verði samruni skyldra
fyrirtækja. Ég tel, að samruni
verði að eiga sér einhvern aðdrag-
anda. Náið, skipulagt samstarf tel
ég vera fyrsta skrefið í þessari
þróun.
— Hvað um markaðsmálin?
— Til þess að iðnaður geti náð
að vaxa hér á landi, verður hann
að hafa stóran markað, fyrst og
fremst stærri heimamarkað, en
nú. Þennan heimamarkað getum
við aðallega stækkað með einu