Frjáls verslun - 01.09.1978, Side 32

skodun
Werðbólguvandinn Grem em Handór
** Guðjónsson, dósent
Þetta er síðari hluti af
grein Halldórs Guð-
jónssonar þar sem
hann fjallar um
skýrslu hinnar svo-
kölluðu verðbólgu-
nefndar, sem birt var
fyrr á þessu ári
Á blaðsíðu 151 í upphafi greinar 4.2 —
„Heildarstjóm peninga- og gengismála" er
fjallað lítillega um gildi vaxta sem hagstjórn-
artækis og segir þar á einum stað: „Virkari
vaxtastefna er tvímælalaust nauðsynleg en
einkar ólíklegt er þó, að vaxtabreytingar ein-
ar dygðu ávallt til að koma á jafnvægi á pen-
ingamarkaðinum. Til þess þyrftu vextir að
vera svo háir, þegar peningaframboð er
mikið í góðæri, að ósennilegt er, að ávöxt-
unartækifæri fyndist jafnharðan innan-
lands.“
Vaxtamál
Góð peningamálastjórn krefst þess alls
ekki að vextir séu háir í góðu árferði þegar
framboð á peningum er mikið, þá eiga og
hljóta vextir aö vera lágir til að draga úr
framboðinu. Offramboð á þeningum, of-
sþarnaður er skapaðist vegna of hárra vaxta
hlyti að draga úr eftirspurn eftir neysluvöru
og minnkandi eftirspurn eftir peningum svo
aó frambjóðendur fyndu færri eftirspyrjendur.
Að svo miklu leyti sem athugasemdin á bls.
151 byggist á eða höföar til þessa gagnverk-
unarhrings er hún rétt en niðurstaðan er
röng, gagnverkunarhringurinn sýnir aðeins
að vextir geta ekki meó ,,eðlilegum“ hætti
orðið eins háir og þarna er ætlast til, þeir geta
aðeins orðið svo háir ef þeir eru ákvarðaðir af
geðþótta eða án tillits til stjórnar peninga-
mála, en ef svo er þá eru vextir hvort sem er
ónýtir til stjórnar peningamála.
Líklega má hér leggja að jöfnu gott árferði
og mikið framboð peninga. Ef svo er gert
vaknar strax sú spurning hvaðan peninga-
framboðið kemur, úr hvaða geira efnahags-
lífsins. Þeir geirar sem skila svo miklu af sér
að það veldur miklu framboði af peningum
hljóta aö vera mjög arðvænlegir. Er ekki Ijóst
að í þessum geirum hlýtur að vera skynsam-
legt aó fjárfesta frekar? Að sjálfsögðu, að því
tilskyldu að ekki sé um að ræða þegar full-'
nýtt jarðgæði.
En hvaö ef einmitt er um að ræða fullnýtt
jarðgæði? Ef þessi gæði eru í raun ofnýtt er
trúlega eðlilegast aó leggja sparnaðinn í
minni nýtingu en að því gerðu verður að líta á
skiptingu nytjanna í útflutningsvöru og inn-
lenda neysluvöru. Ef obbinn af hinu mikla
framboði á peningum stafar af útflutnings-
verömætum, þá erum við í þeirri aðstööu að
hafa jákvæðan greiðslujöfnuð við útlönd. Við
slíkar aðstæður er mjög ótrúlegt að peninga-
mál séu nokkur verðbólguvaldur en af því
leiðir aftur að þau geta heldur ekki stjórnað
verðbólgu ef einhver skyldi vera af öðrum
ástæðum. Þá ættum við líka digra sjóói í er-
lendu fé sem vió gætum fjárfest erlendis við
þeim háu vöxtum sem þar tíðkast eftir því sem
best verður séð á athugasemdinni.
Ef framboðið stafaði hins vegar einkum frá
miklum tekjum af framleiðslu vöru eða þjón-
ustu fyrir innlendan markað og allt þykir með
felldu um tekjudreifinguna sem aö baki býr
32