Frjáls verslun - 01.10.1988, Blaðsíða 81

BREF FRA UTGEFANDA
Saumað að
atvinnu-
fyrirtækjunum
Að undanförnu hafa títt heyrst fréttir af miklum rekstrar-
erfiðleikum fjölmargra atvinnufyrirtækja. Varla iíður sá
dagur að fjölmiðlar segi ekki frá gjaldþrotum fyrirtækja eða
fjöldauppsögnum starfsfólks og nú virðast horfur á atvinnu-
leysi að einhverju ráði í fyrsta skiptið í langan tíma. Ut af
fyrir sig má segja að það sé eðlilegt að nokkur afturkippur
verði eftir þann gífurlega þenslutíma sem verið hefur undan-
farin ár. Eftirspurn eftir vinnuafli hefur verið mun meiri en
framboðið og það hefur leitt til spennu á vinnumarkaðnum
og óeðlilegra yfirboða. Þótt það sé ljóst að nokkur afturkipp-
ur er í efnahagslífi fslendinga er engin ástæða til þess að
fyllast bölmóði og enn og aftur má benda á að líklegt er að
ytri skilyrði verði svipuð á fslandi á árinu 1989 og var árið
1986 sem enginn getur talað um sem kreppuár hérlendis.
Það er hins vegar uggvænleg staðreynd þegar þrengir að
atvinnurekstrinum, flest fyrirtæki eiga í vök að verjast og
eiginfjárstaða þeirra hefur veikst að þá skuli stjórnvöld
reiða svo til höggs sem raun ber vitni. Að undanförnu hafa
alþingismenn hvað eftir annað rétt upp hendur til þess að
samþykkja stórauknar álögur á fyrirtæki — álögur sem geta
riðið þeim sem standa höllum fæti að fullu. Það vafðist ekki
fyrir stjórnarflokkunum og Kvennalistanum að tvöfalda sér-
stakan skatt á verslunar-og skrifstofuhúsnæði en rétt er að
minna á að þessi skattur er einn fjölmargra skatta sem
upphaflega voru lagðir á sem bráðabirgðaskattar. Þegar
þetta er skrifað standa yfir umræður í þinginu um að hækka
tekjuskatta fyrirtækja og verður ekki annað séð en það mál
fái svipað brautargengi og húsnæðisskatturinn. Tekjusk-
attshækkunin þýðir að skattahlutfall hækkar úr 48% í um
70% af mögulegum hagnaði fyrirtækja. Að auki er gert ráð
fyrir að skattahækkunin verði afturvirk, þ.e. taki til alls
yfirstandandi árs. Sem kunnugt er hafa orðið deilur um lög-
mæti afturvirkni skatta en það atriði virðist ekki vera
áhyggjuefni stjórnmálamanna sem stefna fyrst og fremst að
því að sölsa sem mesta fjármuni í ríkissjóð til þess að geta
beitt miðstýringu sinni af öllu afli.
Nú kann vel að vera að einhverjir noti það sem rök að afar
fá íslensk fyrirtæki skili einhverjum hagnaði að ráði og
tekjuskattshækkun á þau hafi ekki mikið að segja varðandi
reksturinn og líka að húsnæðisskatturinn vegi ekki þungt í
heildarútgjöldum fyrirtækjanna. Það voru í það minnsta rök
Kvennalistakvenna fyrir samþykki þeirra. En þegar lang-
flest fyrirtæki standa þannig að vígi að um baráttu er að
ræða upp ú líf og dauða og það jafnvel frá degi til dags geta ný
og aukin útgjöld verið dropinn sem fyllir bikarinn. Tekjusk-
attshækkunin mun gera það óhugsandi fyrir íslensk fyrir-
tæki að rétta sig við eftir þær þrengingar sem yfir hafa dunið.
Staðan er í raun ósköp einföld — ef fyrirtækið skilar hagnaði
])á hirðir ríkissjóður hann.
Aðför stjórnvalda að fýrirtækjum nú er einkar athyglis-
verð. Hana er ekki hægt að túlka á annan veg en að um-
hyggja fyrir atvinnulífinu sé takmörkuð. Hún er líka hróp-
andi mótsögn við það sem er að gerast alls staðar annars
staðar, jafnvel í þeim löndum þar sem háir skattar hafa
hingað til verið taldir sjálfsagðir. Má þar nefna Svíþjóð sein
dæmi. Víðast er nú stefnt að því að draga úr skattheimtu á
fyrirtækjum í þeim tilgangi að örfa atvinnulífið, fjölga störf-
uin á vinnumarkaðnum og bæta þannig lífskjör almennings.
Þar sem þetta hefur verið gert hefur árangurinn strax orðið
augljós.
Það kann vel að vera að stjórnvöld hafi í raun ekki ýkja
miklar áhyggjur af slæmri stöðu atvinnufyrirtækja og því að
þau neyðast nú til þess að draga saman í rekstri og fækka
starfsfólki. Svo er a.m.k. ekki að sjá af þeim aðgerðum sem
hér hafa verið nefndar sem eru bókstaflega fjandsamlegar
atvinnulífinu. Það getur vel verið að þeir sem ganga harðast
fram í að herða á hengingarólinni sem er um háls atvinnu-
lífsins sjái til þess að það starfsfólk sem missir vinnuna
vegna aðgerða þeirra fái störf hjá hinu opinbera. Af nýlegum
fréttum iná marka að þar á bæ er ekki gætt aðhalds í rekstri
og þar er starfsfólki fjölgað jafnt og þétt. Og auðvitað þarf að
seilast í vasa skattborganna og helst að ganga að atvinnu-
rekstri dauðum til þess að standa undir þessum kostnaði.
81