Frjáls verslun - 01.10.1993, Blaðsíða 21

verið komið ískyggilega nálægt
hengifluginu að þeim tíma liðnum.
Kröfurnar til hans eru því skýrar og
miklar; tími hans við að sjá árangur er
ekki ótakmarkaður. Þessi
stjórnandi er auðvitað að
glíma við afleiðingar ákvörð-
unar annars stjórnanda í for-
tíð. Hann á því ekki sök á því
hvernig málum er komið.
Hann er hins vegar ráðinn
gagngert til að taka á málun-
um og rétta skútuna við.
Viðfangsefni slíks stjórn-
anda er það sama og allra
annarra stjórnenda; að gera
fyrirtækið verðmætara.
Það gerir hann með því að
fara ofan í saumana á þeirri
verðmætasköpun, fram-
legð, sem á sér stað innan
fyrirtækisins. Ekki dugir að
selja karamellu á 2 krónur ef
hún kostar 3 krónur í fram-
leiðslu — og ætla svo að lifa
á veltunni eins og einhvern
tímann var sagt í gamni.
FRAMLEGÐ OG ARÐSEMI
HVERRAR VÖRU
Arðsemi hverrar vöru,
og hvernig hægt er að auka
hana, skiptir stjórnanda
mestu máli. Gamla lögmál-
ið, um að ná sem mestum
tekjum með sem minnstum
tilkostnaði, er enn í gildi. Getur hann
hækkað verð vörunnar? Hvers eðlis
er varan? Notar hann úrelt tæki við að
framleiða hana? Eru of margir starfs-
menn að framleiða hana og getur
hann fækkað þeim? Getur hann
keypt ýmsa þjónustu við fram-
leiðslu vörunnar ódýrar en
áður? Gefur varan svo lítið af
sér að hann verði einfaldlega
að hætta að framleiða hana?
Spurningarnar eru ótalmargar
sem stjórnandi verður að velta
fyrir sér til að auka verðmætasköpun
í fyrirtækjum.. Oft getur útkoman í
reikningsdæminu einfaldlega verið að
losa sig við vöru sem er óarðbær.
Stjórnandi, sem ræðst til skuldugs
fyrirtækis með mikinn fjármagns-
kostnað, á um þrjár leiðir að velja. Að
ná niður skuldunum með sölu eigna,
fyrirtæki með hagnaði í kreppu. Engu
að síður eru afleiðingarnar gagnvart
eigendum fyrirtækisins þær sömu sé
fyrirtækið rekið með tapi. Stjórnand-
inn kemst þess vegna ekki
hjá því að auka framlegð
hverrar vöru hvort sem það
er kreppa eða ekki. Ef fyrir-
tæki nálgast hengiflugið
gagnar lítið að segja að ytri
aðstæður séu orsökin. Um
það er ekki spurt á þeirri
stundu. Stjómandi þarf að
grípa til aðgerða í nútíð til að
rétta fyrirtækið við.
Þegar inn kemur nýtt
hlutafé til að styrkja fyrir-
tækið og grynnka á skuld-
um, og þar með fjármagn-
skostnaði, hafa eignarhlut-
föllin í fyrirtækinu breyst sé
það utanaðkomandi aðili
sem leggur inn hið nýja
hlutafé. Fyrrum aðaleigandi
hefur þá tapað hluta fyrir-
tækisins. Málið er hins veg-
ar að það er betra fyrir hann
að tapa hluta af því en öllu.
Sala á nýju hlutafé byggist
hins vegar á því að stjórna-
ndinn sé að auka framlegð-
ina og hafi gripið til ráðstaf-
ana sem geri fyrirtækið
verðmætara í framtíðinni.
Nýir hluthafar horfa á fram-
tíðina. Þess vegna hefur
stjórnandi ekki ótakmarkað-
an tíma til að breyta gangverki fyrir-
tækisins.
ER HÆGTAÐREKAÖLL
FYRIRTÆKIMEÐ HAGNAÐI?
Kjarninn í vangaveltum okkar um
að skipta skuli um forstjóra, reki hann
fyrirtæki með tapi þrjú ár í röð, er
nauðsyn hagnaðar í fyrirtækjum
hvort sem það er kreppa eða ekki.
Málið er, hvort ekki sé hægt að reka
öll fyrirtæki með hagnaði yfir þriggja
ára tímabil sé þeim vel stjórnað.
Við ljúkum þessari umfjöllun okkar
á að líkja forstjóra í fyrirtæki við skip-
stjóra á fiskiskipi, karlinn í brúnni.
Báðum er ætlað að fiska. Hvað væri
gert við karl í brúnni sem fiskaði illa
þrjú ár í röð? Eða knattspyrnuþjálfara
ef lið hans væri í fallbaráttu þrjú ár í
röð?
nýju hlutafé eða að reyna að nýta fjár-
festinguna, fasta kostnaðinn, betur.
Hugsunin á bak við síðustu leiðina er
sú að fjölga vörutegundum vegna
Forstjóra í fyrirtæki er stundum líkt við skipstjóra á
fiskiskipi, karlinn í brúnni. Hvað væri gert við karl í
brúnni sem fiskaði illa þrjú ár í röð? Eða knattspyrnu-
þjálfara ef lið hans væri í fallbaráttu þrjú ár í röð?
þess að fastur kostnaður eykst ekki.
Viðbótartekjur af nýjum vörum verð-
ur þá að vera meiri en viðbótarkostn-
aður. Þar með hefur hann náð fram
nýjum tekjum í fyrirtækinu til að
standa undir lánunum.
Þegar viðskiptalífið er í lang-
varandi efnahagslæð, eins og
reyndin hefur verið hér á
landi, þar sem atvinnuleysi
eykst og kaupmáttur fólks
minnkar, getur vissulega verið
erfitt fyrir stjórnanda að selja
eignir til að grynnka á skuldum eða
brydda upp á nýjum vörum til að ná í
viðbótartekjur. Þess vegna má spyrja
sig að því hvort það sé sambærilegt
að forstjóri reki fyrirtæki með tapi
þrjú ár í röð í kreppu eða á tímum
góðæris.
Augljóslega er erfiðara að reka
21