Frjáls verslun - 01.10.1993, Blaðsíða 35

ÚR BÓKARDÓMNUM
Bókin á vafalaust eftir að vekja fjörugar umræður,
einkum með forstjórum og framkvxmdastjórum, enda
virðist hún einkum ætluð þeim.
Mesta auðlindin er í manninum sjálfum, segir Þor-
kell, hugviti hans ogþekkingu. Nú er runninn uþþ tími
þekkingarþjóðfélagsins.
Þorkell virðistekki alltafgera strangan greinarmun á
heilu þjóðfélagi annars vegar og einstökum fyrirtækjum
hins vegar. Þar er ég honum ósammála.
þeirra er að finna greiðfærustu leiðir
hverju sinni að þeim markmiðum.
LAUSNARORÐIÐ ER EKKIBETRI
STJÓRNUN ÞJÓÐARBÚSINS
Lausnarorðið er því ekki betri
stjórnun þjóðarbúsins eða þjóðar-
skútunnar. Þetta er líkingamál sem
dylur það að hver maður rekur sitt bú
eða stýrir sinni skútu og aðalatriðið er
að þeir geti gert það í friði hver fyrir
öðrum. Þess í stað þurfum við að leita
að leikreglum sem laða fram hið góða í
mönnum og halda aftur af hinu illa í
þeim. Skynsamlegast er að reyna að
tryggja að það, sem borgi sig fyrir
einstaklinginn, borgi sig líka fyrir
þjóðarheildina. Það skipulag, sem
kemst næst því að tryggja þetta, er
auðvitað ekkert annað en kapítalismi,
skipulag óheftrar samkeppni, frjálsra
viðskipta og fullkomins séreignar-
réttar. Það fer því víðs fjarri að hann
sé úreltur eins og Þorkell gefur í
skyn; hvergi er hans einmitt meiri
þörf en í því þekkingarþjóðfélagi, sem
hann lýsir.
HVERS VEGNA HAFA FÍLAR í AFRÍKU OG
FISKAR VIÐ ÍSLAND VERIÐ í
ÚTRÝMINGARHÆTTU?
Tökum dæmi. Þorkell talar um
mengun og bendir á þau úrræði að
endurvinna úrgang, auðvelda meng-
unarvamir og nota nýja orkugjafa. En
þetta eru frómar óskir fremur en
skynsamlegar leikreglur. Svarið við
áhyggjum umhverfisverndarsinna er
auðvitað fullkomnari séreignarréttur
og víðtækari notkun frjálsrar verð-
myndunar. Hvers vegna hafa fflar í
Afríku og fiskar við ísland verið í út-
rýmingarhættu? Vegna þess að eng-
inn hefur átt þessi gæði og gætt
þeirra. Hvers vegna veitir verk-
smiðja úrgangi sínum í hreina og tæra
bergvatnsá? Vegna þess að enginn á
bergvatnsána eða hefur af henni lög-
varin afnotaréttindi. Þar sem ekki er
unnt að koma við skilgreiningu eign-
arréttar ætti að vera unnt að leggja á
sérstaka mengunarskatta svo að
mengun bitni á þeim sem menga. Að-
alatriðið er að mengunin hætti að
borga sig.
NÁTTÚRUAUÐLINDIR ÁN HIRÐIS
í sjónvarpsþætti, sem ég tók ný-
lega þátt í með dr. Pétri Blöndal talaði
Pétur um vandann sem stafaði af fé án
hirðis. Þegar mengunarvandinn er
skoðaður grannt kemur í ljós að hann
snýst um náttúruauðlindir án hirðis.
Aðalatriðið er þess vegna að finna
þeimhirði, skipaþeim eigendur. Það,
sem allir eiga, hirðir enginn hins veg-
ar um, eins og Aristóteles benti á
þegar hann var að leiða rök gegn sam-
eignarstefnu Platóns fyrir rúmum tvö
þúsund árum. Þetta er líka skýringin
á því hvers vegna umhverfisspjöll
hafa reynst svo stórkostleg í sósíal-
istaríkjunum fyrrverandi.
Lln ÞROSKAÐUR
FJÁRMAGNSMARKAÐUR
Ég geri ráð fyrir því að Þorkell sé
mér sammála; en ég hefði viljað að
þetta hefði komið skýrar fram í bók
hans. Ég get hins vegar tekið heils
hugar undir það með Þorkeli að einn
helsti annmarki íslensks hagkerfis er
Iítt þroskaður fjármagnsmarkaður.
Brýna nauðsyn ber til að efla fjár-
magnsmarkaðinn með því tvennu að
færa fjármagn úr höndum ríkisins til
einkaaðila, með einkavæðingu, og að
hætta að raska verði fjármagnsins, til
dæmis með niðurgreiddum vöxtum í
opinberum sjóðum. Þorkell hefur hka
rétt fyrir sér um það að heppilegt
getur verið að hópur „kjölfestuhlut-
hafa“ stjórni stórum fyrirtækjum svo
að reynsla, þekking og traust ein-
kenni reksturinn. Það breytir því þó
ekki að æskilegt er auka stórlega
hlutaijáreign venjulegs fólks í ís-
lensku atvinnulífi.
GOTT OG ÞARFT FRAMLAG
Við þurfum lífrænt, sívirkt hagkerfi
aðlögunarhæfni og endurnýjunar með
víðtækri þátttöku almennings og góð-
um skilningi á lögmálum atvinnulífs-
ins. Þetta rit Þorkels Sigurlaugssonar
er gott og þarft framlag til að auka
þann skilning.
35