Morgunblaðið - 12.01.2001, Síða 35

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. JANÚAR 2001 35
að matsreglur væru sagðar til
reynslu. Um er að ræða afkastamat,
sem hefur, eins og áður segir, mikil
áhrif á rannsóknastefnu Háskóla Ís-
lands og markar honum að nokkru
stöðu í háskólaheiminum. Hér var
einnig verið að leggja á vogarskálar
ávöxt af starfi manna, jafnvel af
mestöllu ævistarfi þeirra prófessora,
sem einkum hafa lagt fyrir sig tíma-
freka bókaritun.
Enn vitlaust gefið
En hvernig hefur þá endurbætt
bókamat reynst í framkvæmd? Ein-
ar G. Pétursson, vísindamaður í
Stofnun Árna Magnússonar, birti
skýrt dæmi um það í Morgunblaðinu
21. nóv. sl. Fyrir tveggja binda stór-
virki reist á frumheimildum frá 17.
öld, Eddurit Jóns Guðmundssonar
lærða, alls 628 blaðsíður, uppskar
Einar 45 stig í kjaramati, en hefði
líklega hlotnast heil 60 stig fyrir rit-
verkið, ef hann hefði ekki notað það
til doktorsprófs. Fyrir tólf stuttar
greinar, sem Einar vann upp úr
sama efniviði og hann notaði í Eddu-
ritin, 92 síður (um einn sjöundi hluti
af lengd ritverksins), hlaut hann hins
vegar jafnmörg stig og fyrir allt
stórvirkið, 45 stig! Segjum nú, að
Einar hefði hlotið hæsta stigafjölda,
60 stig, fyrir Edduritin (þ.e. hefðu
þau ekki verið doktorsrit), þá lítur
mismunurinn á mati bóka og greina
svona út í reynd: – Fyrir rúmlega 10
blaðsíður innbundnar í bók hlýtur
höfundur 1 stig í afkastamati.
– Fyrir 2 blaðsíður í greinum hlýt-
ur höfundur sama stigafjölda, 1 stig.
Ekki er um að villast: um 8 af
hverjum 10 blaðsíðum í bókum Ein-
ars eru í raun að engu launaðar í af-
kastamati miðað við þá umbun, sem
hann hefði getað fengið fyrir að setja
saman greinar. Þó liggur það skýrt
fyrir, að bókatextinn sé miklu veiga-
meiri en greinatextinn og ætti því að
vera hærra metinn. Hefði Einar aft-
ur á móti farið þá leið að dreifa úr
viðfangsefnum sínum með mörgum
smágreinum og fyrirlestrum í stað
þess að birta þau á bók hefði hann
umsvifalaust færst í hærri launa-
flokk. Öll fræðileg rök hníga samt
gegn því að búta þannig niður marg-
þætt en heildstætt efni. En heima-
tilbúna kerfið telur í stykkjum, líkt
og vélar gera, þegar fiskur er flak-
aður í ákvæðisvinnu, og er örlátast á
stigin, þegar tímaritsgreinar eru
ekki á þjóðtungunni og hafa birst ut-
anlands. Þeir, sem duglegastir hafa
verið við bókaritun, sitja sumir eftir í
lægri launaflokkum, enda þótt af-
köst þeirra kunni að vera margföld á
við hina, sem ofar eru í launastig-
anum. Með herfilegu vanmati kerf-
isins á bókum er því ekki aðeins
grafið undan fræðilegum kröfum í
ýmsum deildum Háskólans, heldur
er mönnum einnig gróflega mismun-
að í kjörum á röngum forsendum.
Smælkið dregur lengst
Enginn neitar því nú, að upphaf-
legar reglur um bókamat, upprunn-
ar frá Prófessorafélaginu, hafi verið
alvitlausar, en eftir 100% leiðrétt-
ingu kjaranefndar geta reglurnar í
besta falli talist hálfvitlausar. Hér
hefur verið komið á einstæðu og
næsta sjálfvirku söfnunarkerfi
launaréttinda, sem á sviði hug- og
félagsvísinda umbunar hvers kyns
smælki og viðvik langt umfram
meiriháttar verk.
Einar G. Pétursson nefnir annað
dæmi um þetta: Fyrirlestur á sýn-
ingu í Þjóðminjasafni, sem hann birti
síðar á prenti ásamt útgáfu á fáein-
um klausum úr einu handriti, 30
blaðsíður, færðu honum hvorki
meira né minna en 15 stig í kjara-
mati eða fjórðung þess stigafjölda,
sem menn geta mest hlotið fyrir
gildustu fræðirit. Þá er átt við rit af
því tagi, sem virtir bandarískir há-
skólar gera ráð fyrir að taki prófess-
ora 7–10 ár að semja meðfram
kennslu. Ýmis álíka dæmi hafa verið
nefnd um fáránleika og rangindi
þessa vélræna afkastamatskerfis,
meðal annars af raunvísindamönn-
um, sem ritað hafa hinar ágætustu
bækur. Í Háskóla Íslands hefur lög-
máli háskólaheimsins um mikilvægi
bókaritunar einfaldlega verið snúið
við: Viljir þú rita bækur, þá gefstu
upp á því, „publish and perish“! Það
eru hin skýru en ótrúlegu skilaboð,
sem menn fá frá launakerfi háskól-
ans, embættismönnum skólans og
velviljuðum starfsfélögum. Það var
kolrangt gefið fyrir bækur í upphafi
og þess gjalda menn æ síðan.
Eftir rúmlega tveggja ára gildis-
tíma matsreglnanna er nú ætlunin
að hefja endurskoðun þeirra. Von-
andi munu yfirvöld háskólans og
rannsóknastofnanir þá loks geta
knúið á um endurbætur á kerfinu.
Ekki er seinna vænna.
Höfundur er rannsóknaprófessor.
Skipholti 35
sími 588 1955
King
Koil
Ein mesta selda heilsudýnan í heiminum
Alþjóðasamtök Chiropractora mæla með
King Koil heilsudýnunum.
Amerískar lúxus
heilsudýnur
Útsala Útsala
Gistihús Regínu
Mjölnisholti 14, 3. hæð, símar 551 2050 og 898 1492
Eigum nokkur laus herbergi í janúar og febrúar
Verð 2.500 kr. á dag eða
kr. 15.000 á viku.
Ekki er um morgunverð að
ræða á þessu tímabili.
Bridsdeild
Félags eldri borgara
í Reykjavík
Tvímenningskeppni spiluð í Ás-
garði Glæsibæ fimmtud. 4. janúar
2001. 21 par. Meðalskor 216 stig.
Árangur N-S:
Eysteinn Einarss. – Kristján Ólafss. 272
Magnús Sverriss. – Jón Stefánss. 243
Ólafur Ingvarss. – Jóhann Lútherss. 238
Árangur A-V:
Halla Ólafsd. – Sigurður Pálss. 243
Ingibjörg Stefánsd. – Þorsteinn Davíðss.237
Björn E. Péturss. – Hilmar Ólafss. 229
Tvímenningskeppni spiluð
mánud. 8. janúar. 23 pör. Meðalskor
216 stig.
Árangur N-S:
Jón Stefánss. – Sæmundur Björnss. 263
Fróði B. Pálss. – Þórarinn Árnas. 247
Júlíus Guðmundss. – Rafn Kristjánss. 245
Árangur A-V:
Björn E. Péturss. – Hilmar Ólafss. 276
Ingibjörg Stefánsd. – Þorsteinn Davíðss.265
Viggó Nordquist – Tómas Jóhannss. 236
BRIDS
U m s j ó n A r n ó r G .
R a g n a r s s o n
Bridsfélag
Hreyfils
Hér kemur staðan í aðaltvímenn-
ingi félagsins þegar aðeins eitt kvöld
er eftir.
Sveinn R. Þorvaldss. – Gísli Steingr. 119
Árni M. Björnss. – Heimir M. Tryggvas. 114
Daníel Halldórsson – Ragnar Björnsson 111
Erlendur Björgvinss. – Friðbjörn Guðm. 105
Gísli Þór Tryggvas. – Leifur Kristjánss. 87
Eru Suðurnesjamenn
svona múraðir?
Smávægileg mistök urðu í þætt-
inum í frásögn af Reykjanesmótinu
sem fram fer um aðra helgi.
Sagt var að Sigurjón Harðarson
yrði keppnisstjóri en þar átti að
standa Trausti Harðarson. Þá var
því haldið fram að keppnisgjaldið
yrði 24 þúsund krónur á sveit en þar
gætti misskilnings manna í milli.
Þótt Suðurnesjamenn séu almennt
taldir nokkuð vel stæðir verður að
flokka þessa tölu undir okur enda
hefir komið í ljós að keppnisgjaldið
verður „aðeins“ 12 þúsund krónur.
SKOÐUN