Morgunblaðið - 12.01.2001, Side 41

og lífsglaðan mann verða Bakkusi að
bráð og sjá hvernig framtakssemi
hans smádvínaði, hugmyndir vantaði
ekki, þær voru óþrjótandi. Margar
stundir spjölluðum við um heima og
geima og var aldrei komið að tómum
kofunum hjá Sigurbirni því hann var
víðlesinn og hafði ákveðnar skoðanir
hvort sem um var að ræða þjóðmál,
Íslendingasögurnar eða rekstur fyr-
irtækja.
Hann var einstakt náttúrubarn,
hafði arnarsjón og sá landið öðrum
augum en ég borgarbarnið og naut ég
þess að upplifa með honum íslenska
náttúru í öllum sínum fjölbreytileika.
Þær voru ófáar ferðirnar sem við fór-
um saman austur á æskustöðvarnar
því þar lágu rætur hans öðru fremur
og þar naut ég og fjölskylda mín ein-
stakrar gestrisni, hvort sem var á
Læk hjá Þorbjörgu og Heimi eða hjá
Gísla í Hrygg.
Öllum aðstandendum sendum við
samúðarkveðjur. Megi guð styrkja
ykkur í sorginni.
Að lokum viljum við kveðja þig,
gamli vin, með nokkrum orðum úr
Hávamálum:
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama.
En orðstír
deyr aldregi
hveim er sér góðan getur.
Valdimar G. Guðmundsson
og fjölskylda.
Orka, lífsgleði og spengilegt at-
gervi geisluðu af unga manninum,
sem bættist í hóp fárra Íslendinga,
sem voru við störf í Suður-Nígeríu
vorið 1978. Hann virkaði sem vítamín-
sprauta og ísmoli í hitanum og tækni-
legu fátæktinni, sem við var glímt.
Vandamálin voru til þess að leysa
þau, – og hafa gaman af. Sandþvotta-
vél og bambusgálgar voru meðal
margra hugvitsamlegra lausna hans í
tæknikreppunni sem ríkti. Hann leit á
það sem sjálfsagðan hlut þess starfs,
sem honum var falið. Framkoma hans
við innfædda samstarfsmenn var til-
litssöm og vingjarnleg.
Sigurbjörn, sonur Þorkels Jóns-
sonar og Þorbjargar Guðjónsdóttur,
var „Robinson Cruso“ og víkingur.
Hann var einnig búfræðingur, tækni-
fræðingur, smiður góður, – en ekki
síst bogmaður. Okkur hættir til að
verða fótaskortur á tungunni, ætla
okkur of mikið og fá áhuga á ein-
hverju nýju, áður en því eldra er lok-
ið.
Sigurbjörn kvæntist lífskonunni
Hjördísi Ingólfsdóttur. Bróðir hennar
og leðurmeistarinn Örn og dóttir
hennar, Ýr Margrét, urðu vinir hans.
Hjónin keyptu hús við Skólavörðu-
stíginn og endurnýjuðu. Þau fóru ut-
an til náms í Bandaríkjunum, þar sem
Sigurbjörn nam rekstrarhagfræði.
Hann var inráðgjafi á Húsavík um
hríð, þegar heim kom.
Tilraun til veitingahúsareksturs
við Laugaveginn og skilnaður beindu
leiðum Sigurbjörns til heimahaganna,
– þar sem ferillinn hófst. Móðir hans
og bróðir, Heimir Ólafsson, og ekki
síst hinn ljúfi móðurbróðir, Gísli, buðu
hann velkominn heim. Líkamlegu at-
gervi og heilsu hafði hrakað, – aðal-
lega vegna misskilnings um hversu
mikið álag líkaminn þolir. Hugurinn
var hreinn, þótt áhugamálin hefðu
tekið nýja stefnu. Löng og tíð símtöl
fjölluðu gjarnan um ásatrú, rímur,
heimspeki, stærðfræði, byggingarlist,
frumsamdar draugasögur, kvenfólk
og hið argasta klám, svo sauð á sím-
tækjum og eyru svitnuðu við lýsingar,
sem þar voru yrtar.
Sigurbjörn var góður áheyrandi,
áhugasamur um hugleiðingar og
vandamál annarra. Hann ígrundaði
þær oft með sjálfum sér og veitti svo
lausn, eða ráðgjöf síðar.
Bókin, sem allir ættu að lesa,
„Kæri Herra Guð, þetta er Anna“,
eftir Finn, var honum einkar huglæg
og efni í mörg símtök. Víkingurinn
Sigurbjörn Þorkelsson var drengur
góður.
Þorbjörg Harpa Sigurbjörnsdóttir,
vinir og aðrir vandamenn: Við sam-
gleðjumst Sigurbirni að hann skuli
enn lagstur í víking á ókunnar strend-
ur að elska mann og annan.
Vífill Magnússon.
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. JANÚAR 2001 41
✝ Svava Jónsdóttirfæddist í Geita-
vík á Borgarfirði
eystra 24. apríl 1909.
Hún lést á Hjúkrun-
arheimilinu Sunnu-
hlíð í Kópavogi 4.
janúar sl.
Foreldrar hennar
voru Jón Björnsson,
bóndi og sjómaður í
Geitavík, f. 2.1. 1885,
d. 11.3. 1930, og
Geirlaug Gunnfríður
Ármannsdóttir, f.
18.4. 1885, d. 26.10.
1926.
Jón og Geirlaug eignuðust sex
börn, en fimm náðu fullorðinsaldri.
Þau eru: Emil, bóndi í Geitavík og
sjómaður, f. 13.5. 1907, d. 1.12.
1974; Ólína, húsfreyja á Dverga-
steini í Seyðisfirði, f. 6.6. 1914, d.
21.3. 1995; Björn, bóndi í Geitavík,
f. 6.7. 1916, og Anna Björg, hús-
freyja í Hvannstóði, Borgarfirði
eystra, f. 13.7. 1920.
Svava giftist 13.5. 1932 Halldóri
Pjeturssyni, f. 12.9. 1897, d. 6.6.
1989. Foreldrar Halldórs voru
Pjetur Sigurðsson, bóndi á Geira-
stöðum í Hróarstungu, og Elísabet
Steinsdóttir, kona hans.
Halldór stundaði ýmis störf á
langri ævi, svo sem sjómennsku,
verkamannavinnu, m.a. á Djúpavík
og Siglufirði, skrifstofustörf og rit-
störf.
Börn Svövu og Halldórs eru:
hún við húsmóðurstörfum í Geita-
vík. Árið 1931 fluttist Svava til
Reykjavíkur, þar sem hún vann
ýmis störf, m.a. við klæðskera-
saum, en áður hafði hún verið í vist
í Reykjavík og unnið á hóteli á
Siglufirði. Svava og Halldór
bjuggu á ýmsum stöðum í Reykja-
vík til ársins 1946, en þá fluttu þau
í eigið húsnæði í Kópavogi, Snæ-
land 2 (síðar Grenigrund 2a). Eftir
lát Halldórs 1989 bjó Svava áfram
á sama stað, en fluttist á sambýli
aldraðra í Gullsmára í Kópavogi í
ágúst 1995. Þaðan fluttist hún í
september 1999 á Hjúkrunarheim-
ilið Sunnuhlíð í Kópavogi, þar sem
hún lést.
Svava var einlægur unnandi
lista, bæði tónlistar og myndlistar.
Hún var á sínum tíma styrktarmeð-
limur Tónlistarfélagsins í Reykja-
vík og sótti tónleika á vegum þess,
einnig lærði hún á gítar hjá Sigurði
Briem. Þekktir myndlistarmenn
voru meðal heimilisvina hennar.
Hún hafði mikinn áhuga á íslensku
máli og þjóðlegum fróðleik og var í
nánu sambandi við Orðabók Há-
skóla Íslands og þjóðháttadeild
Þjóðminjasafns Íslands og miðlaði
þessum stofnunum ýmsum fróð-
leik. Svava hafði yndi af bóklestri,
bæði ljóðum og skáldsögum, og
kunni mikið af ljóðum, en Halldór
Laxness var eftirlætishöfundur
hennar þegar kom að óbundnu
máli. Hún var einstaklega frænd-
rækin og lét sér mjög annt um
frændfólk sitt og reyndar allt sem
tengdist Borgarfirði eystra.
Útför Svövu fer fram frá Kópa-
vogskirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 10.30. Jarðsett verður í
Fossvogskirkjugarði.
1) Hörður, við-
skiptafræðingur í
Kópavogi, f. 26.10.
1933. Eiginkona Harð-
ar er Þórdís Sig-
tryggsdóttir, f. 22.2.
1937. Synir Harðar
eru Eiríkur Arnar,
stálskipasmiður í
Garðabæ, f. 4.8. 1954,
og Haukur, viðskipta-
fræðingur í Reykja-
vík, f. 17.2. 1958. Börn
Harðar og Þórdísar
eru: Sigtryggur, bif-
reiðasmiður í Kópa-
vogi, f. 25.5. 1966, og
Vildís Ósk, skrifstofumaður í Ölf-
usi, f. 26.2. 1973. Barnabörn Harð-
ar eru fjögur, og eru þrjú þeirra á
lífi.
2) Svanur, bifreiðarstjóri í Kópa-
vogi, f. 1.3. 1935. Eiginkona Svans
er Jóhanna Jóhannsdóttir, f. 12.9.
1935. Börn Svans og Jóhönnu eru:
Halldór, húasmíðameistari í Kópa-
vogi, f. 14.9. 1955; Svava, hjúkrun-
arfræðingur í Danmörku, f. 4.1.
1958; Vilhjálmur, dýralæknir í
Reykjavík, f. 3.4. 1960; Svanborg,
bankamaður í Kópavogi, f. 15.6.
1962, og Jóhann Dagur, bakari á
Ísafirði, f. 21.1. 1971. Barnabörn
Svans og Jóhönnu eru 15.
Svava ólst upp í Geitavík með
foreldrum sínum og systkinum, en
móður sína missti hún sautján ára
gömul og föður sinn þegar hún var
tvítug. Við fráfall móður sinnar tók
Við erum í dag að kveðja ágætan
fulltrúa aldamótakynslóðar: Svövu
Jónsdóttur.
Ég kynntist Svövu ekki fyrr en síð-
asta hluta ævi hennar. Ég þekki þess
vegna ekki lífshlaup hennar á sama
hátt og þeir sem henni eru nákomn-
astir. En ég kynntist viðmóti hennar
og persónu sem verður mér minnis-
stæðari en nokkurt ævisöguregistur.
Við sem spreytum okkur á sviðum
listanna kynnumst margvíslegu við-
horfi til þeirra gjörninga. Oft virðist
það viðhorf fyrirfram ákveðið, löngu
áður en kemur að stefnumóti við list-
irnar. Ég skima því endalaust eftir
persónum á borð við Svövu og óska
þess að hennar manngerð sé ekki að
deyja út. Opinn hugur, fróðleiks-
þorsti, samlíðun, hrifnæmi, húmor og
greind, – allt þetta gerði Sövu að list-
unnanda par excellence. Þó var hún
það sem við köllum ómenntuð, alin
upp í fátækt eins og svo margir jafn-
aldrar hennar. Laus við uppdráttar-
sýki og fordóma gerði Svava mörgum
menntamanni skömm til. Eðlislægur
áhugi á sögu, náttúru og listum gerði
hana að þakklátum þiggjanda og ör-
látum gefanda. Svava var heilsteypt-
ur þátttakandi í lifandi menningu
þessa lands og það sama mátti segja
um eiginmanninn, Halldór Pjeturs-
son, sem lést fyrir nokkrum árum.
Þau hjónin deildu gleði og sorgum og
voru umfram allt samstiga í að njóta
lífsins og tína upp af götu sinni ís-
lenska demanta, perlur og gull:
steina, þulur og þjóðsögur. Þar á bæ
var ekkert eðlilegra en að flytja forn
kvæði um tröll undir abstrakt mál-
verki eftir Svavar Guðnason eða
glugga í konkret ljóð eftir Gyrði Elí-
asson með súra slátrinu. Þar gátu
gestir átt von á því að ganga út með
stein í vasanum, kleinu í maganum,
vísu í kollinum og yl í sálinni.
Rétt eins og þegar ég hef kvatt
mína eigin afa og ömmur er mér eft-
irsjá að Svövu tengdaömmu minni:
Fólki af þessari kynslóð sem ég held
að við höfum ekki nógsamlega lært
af; fólki sem þekkti á eigin beinum
hvað það kostar í raun að lifa af í ísa-
köldu landi og vissi að þrátt fyrir
tækniundur og tímana tvenna, þá
ættum við og eigum enn allt okkar
undir sólu, regni og vindi. Það verður
okkur fyrr eða síðar lífsnauðsyn að
læra að bera tilhlýðilega virðingu fyr-
ir náttúrunni, fjöllunum og firnind-
unum; að bera virðingu fyrir menn-
ingu og sögu; að ástunda nægjusemi
og samhygð.
Af lífi hvers manns má draga nokk-
urn lærdóm og þegar kemur að
hinstu kveðjustund hneigjumst við til
þess að draga fram kosti fólks, sem
við kunnum þá að sjá skýrar en áður.
Svava Jónsdóttir var ein af þeim sem
á þann hátt færðu okkur gott vega-
nesti.
Svava trúði á líf eftir þetta jarðlíf,
en hún var ekki að þröngva þeirri
skoðun upp á aðra eða bera á borð
fyrir trúleysingja eins og mig. Þrátt
fyrir staðfasta vantrú mína sé ég þau
engu að síður ljóslifandi fyrir mér,
Svövu og Halldór, þar sem þau leið-
ast um álfa- og tröllabyggðir Aust-
fjarðanna sinna; og Halldór finnur
stein og klýfur og gefur Svövu; og
Svava brosir því í honum sér hún ljós-
brot og list.
Áslaug Jónsdóttir.
Við systkinin vorum ekki há í loft-
inu þegar við fórum að fá að sofa hjá
afa og ömmu. Og sjaldan var sagt nei,
en maður vissi að ef þau voru að spila
þá fékk maður stundum ekki sögu.
Heimurinn sem amma og afi gáfu
okkur er óborganlegur. „Steinar“ var
herbergi sem var fullt af steinum, á
veggjum hrútshaus, hrafn og allskon-
ar kynjaverur og í þessu herbergi
skrifaði afi alltaf. Amma sá til þess að
hann fékk frið. Við sváfum alltaf í því,
og amma setti stóla fyrir framan
rúmið svo við dyttum ekki framúr,
jafnvel þótt við værum orðin stálpuð,
og svo var skál af „krummaskít“ þ.e.
lakkrís á horninu á skrifborðinu hans
afa.
Á heimili þeirra var mikill gesta-
gangur enda voru þau ættrækin mjög
og þakka ég þeim það í dag að ég get
farið á Borgarfjörð eystri og þekkt
nærri alla og ef ég þekki þá ekki þá
veit ég hvurra manna þeir eru.
Amma, þessi góða kona, átti sín hugð-
arefni, hún hlustaði alltaf á Daglegt
mál, skrifaði niður orð sem hún hafði
til viðbótar og sendi. Ég held að hún
hafi verið komin með sérskúffu hjá
Orðabók Háskólans. Hún starfaði
mikið með félagi Níelssinna og oft
voru þau málefni rædd. Álfar voru
líka í umræðunni en mest í sögu-
formi, enda var amma frá Borgarfirði
eystra, þessum fallega stað sem hún
unni svo mjög.
Að koma til ömmu og afa í ró og
næði var gott.
Elsku amma, ég vil þakka þér
þessar stundir.
Svanborg.
Hún Svava amma mín kvaddi þetta
líf 4. janúar sl. og fór yfir í það næsta,
en hún og Halldór afi minn trúðu
staðfastlega á líf eftir „dauðann“ og
hafa verið í góðu sambandi síðan
hann dó árið 1989, þannig að nú eru
örugglega miklir fagnaðarfundir því
þau voru mjög samrýnd.
Núna undanfarna daga hafa ósjálf-
rátt komið upp í hugann ýmsar minn-
ingar um hana ömmu sem var afar
fróð og merk kona. Hún hafði mjög
gaman af bókum og ég man varla eft-
ir henni öðruvísi en með bók og í
seinni tíð með hljóðsnældur sem
bækur hafa verið lesnar inn á. Henni
var mjög annt um íslenska tungu og
lagði mikið upp úr því að kenna okkur
barnabörnunum gott mál. Hún var
einnig mikill listunnandi enda voru
ófá málverkin sem prýddu veggina í
Grenigrund 2A hjá þeim afa.
Þar sem ég er yngsta barnabarnið
voru þau orðin ansi fullorðin þegar ég
fæddist en það kom ekki að sök og
það voru margir dagarnir og kvöldin
sem fóru í spilamennsku með þeim og
svo má ekki gleyma sögustundunum
hjá afa sem voru afar vinsælar hjá
ungu kynslóðinni því afi, sem var rit-
höfundur, var sko með ímyndunarafl-
ið í lagi og fór stundum alveg á flug og
það leiddist manni nú sko ekki.
Svo svaf maður inni í „Steinum“
hjá Krumma og þegar maður vaknaði
beið manns undantekningarlítið
lakkrís og súkkulaðibiti á náttborð-
inu.
Amma var mjög ern og það var
henni mikið kappsmál að fylgjast vel
með því sem ömmu- og langömmu-
börnin voru að aðhafast og því var
hún vel inni í öllu þegar maður kom í
heimsókn, núna seinast á annan í jól-
um þegar ég og Steindór fórum til
hennar með mynd af hundinum okk-
ar, henni Birtu, og hún hafði ofsalega
gaman af að spyrja um hana. Það var
gaman að hitta hana svona hressa
þarna því daginn eftir var hún orðin
veik.
Að lokum vil ég þakka henni ömmu
samfylgdina. Guð geymi hana.
Vildís Ósk.
Elsku Svava mín, nú þegar þú ert
farin er mér efst í huga þakklæti –
þakklæti fyrir að hafa átt svo góða
vinkonu sem þú varst.
Undanfarna mánuði varstu alltaf
svo hress og varst farin að kunna vel
við þig í Sunnuhlíð og hafðir kynnst
fólkinu aðeins. Þú talaðir um að bráð-
um gætir þú kannski farið að koma í
heimsókn til okkar Halldórs.
Þegar ég heimsótti þig í síðasta
sinn rifjaðir þú upp, einu sinni sem
oftar, þegar við kynntumst fyrst, í
góða veðrinu rétt utan við Selfoss fyr-
ir aldarfjórðungi.
„Manstu eftir því, Jóhanna mín?
Mér fannst svo sárt að móðir þín var
nýdáin. Ég held ég hafi vitað það þá
að við yrðum svona góðar vinkonur.“
Ég brosti og auðvitað mundi ég
þetta allt líka. Þú sagðir mér oft frá
því er Halldór var lítill og bjó hjá ykk-
ur fyrstu árin og var sólargeisli
ömmu sinnar og afa. „Hann lifði á
sögum,“ sagðirðu stundum og hlóst
við. Eftir að hann flutti í burtu
hringdi hann bara og hlustaði á sög-
urnar í gegnum símann. Þegar hann
varð örlítið eldri, svona sjö til átta ára
þá kom hann sjálfur á hjólinu sínu.
Oft sagðir þú mér sögur af Hall-
dóri og hinum barnabörnunum þín-
um þegar þau voru lítil og hvað ykkur
þótti vænt um það góða samband er
ríkti í fjölskyldunni.
„Ég hef verið svo heppin í lífinu,
það eru allir svo góðir við mig.“ Ég
veit ekki hversu oft ég heyrði þig
segja þetta en vissi vel að þetta var
rétt. Öllum þótti afar vænt um þig.
Eftir að börnin mín fæddust fengu
þau líka að hlusta á þig segja sögur,
fara með ljóð, rímur og söng. Þú varst
hafsjór af fróðleik og hafðir gott
minni, öll ljóðin og rímurnar sem þú
lærðir sem lítil telpa mundirðu vel.
Þú varst mér ómetanleg þegar við
Halldór byrjuðum að búa saman og
keyptum fyrstu íbúðina okkar. Þú
komst í heimsókn eins oft og þú gast
en saman töluðum við í síma næstum
því hvern einasta dag og svo var í
mörg, mörg ár. Við gátum talað um
allt.
Aldrei kom nokkur í heimsókn til
þín á Snæland án þess að boðið væri
upp á kaffi og kleinur. Kleinurnar
voru nokkurs konar vörumerki þitt.
Hvergi fékk maður betri kleinur. Og
alltaf passaðirðu upp á að baka klein-
ur fyrir öll afmæli.
Árið 1992 vann ég mikið á tölvu
heima. Við Halldór bjuggum hjá
tengdaforeldrum mínum í rúma tvo
mánuði áður en við fluttum í nýja
húsið okkar.
Ég var lengi að velta fyrir mér
hvar ég gæti komið tölvunni minni
fyrir því ekki gat ég lagt niður vinnu
svo lengi. Þegar þú heyrðir af þessu
bauðstu mér „hornherbergið“, þar
gæti ég unnið og enginn myndi ónáða
mig eða snerta tölvuna mína. Þetta
var góður tími, ég kom á kvöldin og
vann á tölvuna en síðan settumst við
niður og spjölluðum. Þú sagðir mér
frá því þegar þú varst lítil og þegar
móðir þín dó og síðan faðir þinn. Hve-
nær þú sást mannsefnið þitt fyrst og
hvernig þið kynntust. Frá tengda-
móður þinni sem þú dáðir mikið, frá
systkinum þínum, frá æskuheimili
þínu og lífinu á Borgarfirði eystra.
Aldrei kom ég í heimsókn öðruvísi
en að þú spyrðir um alla. Er mikið að
gera hjá Halldóri? Gengur krökkun-
um ekki vel í skólanum? Eru ekki all-
ir frískir? Vinnurðu ekki of mikið? Já,
þú spurðir um alla og það var auðvelt
að slá á létta strengi og sjá skoplegu
hliðarnar á málunum – við gátum
hlegið saman.
Elsku Svava mín, guð blessi þig og
þakka þér fyrir allt. Þú varst amma
mannsins míns, langamma barnanna
minna og vinkona mín.
Jóhanna.
SVAVA
JÓNSDÓTTIR
EIGI minningargrein að birt-
ast á útfarardegi (eða í
sunnudagsblaði ef útför er á
mánudegi), er skilafrestur
sem hér segir: Í sunnudags-
og þriðjudagsblað þarf grein
að berast fyrir hádegi á föstu-
dag. Í miðvikudags-, fimmtu-
dags-, föstudags- og laugar-
dagsblað þarf greinin að
berast fyrir hádegi tveimur
virkum dögum fyrir birting-
ardag. Berist grein eftir að
skilafrestur er útrunninn er
ekki unnt að lofa ákveðnum
birtingardegi. Þar sem pláss
er takmarkað getur þurft að
fresta birtingu greina.
Skilafrestur
minningar-
greina