Morgunblaðið - 10.03.2001, Síða 14

FRÉTTIR
14 LAUGARDAGUR 10. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
felldi í gær úr gildi úrskurð um-
hverfisráðherra um að stækkun
svínabús Stjörnugríss hf. að Melum í
Borgarfjarðarsýslu skuli sæta mati
á umhverfisáhrifum. Dómurinn taldi
ráðherra vanhæfan til að úrskurða í
kærumáli því sem Stjörnugrís hf.
höfðaði, með því að mæla beinlínis
fyrir um afgreiðslu þess á lægra
stjórnsýslustigi, hjá heilbrigðis-
nefnd Vesturlands.
Er þetta í annað skiptið sem
Stjörnugrís fær fyrir dómstólum
hnekkt úrskurði ráðherra um að
stækkunin skuli sæta mati á um-
hverfisáhrifum.
Í málshöfðun Stjörnugríss hf. var
farið fram á að úrskurðurinn yrði
felldur úr gildi, m.a. á þeim forsend-
um, að ráðherra væri vanhæfur og
svo vegna þess að eldri lög um um-
hverfismat ættu við þar sem sótt
hefði verið um stækkun búsins áður
en ný lög tóku gildi.
Ráðherra úrskurðaði að stækkun-
in skyldi sæta umhverfismati sam-
kvæmt nýju lögunum, eftir að
Hæstiréttur hafði í apríl sl. fellt úr
gildi umhverfismatsúrskurð á
grundvelli gömlu laganna.
Hæstiréttur dæmdi þá að krafa
ráðuneytisins um að bygging svína-
búsins og rekstur sætti umhverfis-
mati bryti í bága við ákvæði stjórn-
arskrárinnar um vernd eignarréttar
og atvinnufrelsi.
Eftir dóm Hæstaréttar sótti
Stjörnugrís um byggingarleyfi fyrir
öðru húsi og þar með stækkun bús-
ins upp í áður áætlaða stærð, eða að
búið myndi hýsa að meðaltali 8.000
grísi í stað 3.000.
Stækkunin var samþykkt á fundi
byggingarnefndar og gefið var út
byggingarleyfi fyrir öðru húsi en
starfsleyfi fékkst ekki þar sem
Skipulagsstofnun og síðar umhverf-
isráðherra töldu það háð nýjum lög-
um um umhverfismat.
Í niðurstöðum héraðsdóms kemur
fram að heilbrigðisnefnd Vestur-
lands spurðist fyrir um það hjá um-
hverfisráðuneytinu í ágúst í fyrra
hvort henni væri heimilt að gefa út
starfsleyfi vegna stækkunar svína-
búsins í samræmi við eldri lög um
mat á umhverfisáhrifum og dóm
Hæstaréttar eða hvort nýsett lög
giltu um breytingu á starfsleyfinu,
þannig að fram yrði að fara mat á
umhverfisáhrifum.
Beita bæri nýju lögunum um
mat á umhverfisáhrifum
Ráðuneytið svaraði bréfinu í sept-
ember. Segir þar, að með úrskurði
umhverfisráðuneytisins sama dag í
máli Salar Islandica hafi verið úr-
skurðað um lagaskil eldri og gild-
andi laga um mat á umhverfisáhrif-
um. Hafi ráðuneytið komist að þeirri
niðurstöðu í málinu, að beita bæri
nýju lögunum um umsóknir um út-
gáfu á starfsleyfi fyrir atvinnurekst-
ur, sem félli undir lögin, og borist
hefðu fyrir gildistöku þeirra og ekki
hefðu hlotið afgreiðslu fyrir þann
dag, eða 6. júní 2000. Lúti fyrir-
spurnin að sama álitaefninu og um
hafi verið að ræða í nefndu máli. Sé
það niðurstaða ráðuneytisins, með
vísan til úrskurðar þess í máli Salar
Islandica, að nýju lögin gildi um
breytingu á starfsleyfi fyrir svínabú-
ið að Melum.
Ofangreind niðurstaða umhverfis-
ráðherra leiddi til þess, að á fundi
heilbrigðisnefndar Vesturlands 13.
september 2000 var gerð sú sam-
þykkt að benda Stjörnugrís á, að áð-
ur en starfsleyfi gæti verið afgreitt
skyldi hann tilkynna Skipulagsstofn-
un fyrirhugaða framkvæmd. Var í
því sambandi vísað til ótvíræðrar
niðurstöðu umhverfisráðuneytisins.
Stjörnugrís kærði ákvörðun heil-
brigðisnefndarinnar til umhverfis-
ráðuneytisins með bréfi, dagsettu 3.
október 2000, og gerði þá kröfu, að
umhverfisráðherra og starfsfólk
ráðuneytisins viki sæti í málinu.
Þeirri kröfu var hafnað með bréfi
ráðuneytisins, dagsettu 23. október
2000, og með úrskurði þess 5. des-
ember 2000 var komist að þeirri nið-
urstöðu, að fyrrnefnd ákvörðun heil-
brigðisnefndar Vesturlands skyldi
standa óbreytt.
Heilbrigðisnefndin lýtur yf-
irstjórn umhverfisráðherra
Í héraðsdómnum segir að heil-
brigðisnefnd Vesturlands sé stjórn-
vald, sem lýtur yfirstjórn umhverf-
isráðherra. Tveir starfsmenn
umhverfisráðherra skrifuðu undir
umrætt bréf og samkvæmt 14. gr.
stjórnarskrárinnar ber ráðherra
ábyrgð á stjórnarframkvæmdum öll-
um og þar með þeim ákvörðunum,
sem teknar eru af einstökum starfs-
mönnum ráðuneyta í umboði hans.
Það var mat dómsins, að umhverf-
isráðherra hefði í umræddu bréfi frá
4. september síðastliðnum farið út
fyrir almennt leiðbeiningarhlutverk
sitt gagnvart hinu lægra setta
stjórnvaldi. Væri í því sambandi á
það að líta, að engan veginn yrði tal-
ið, að um hefði verið að ræða venju-
bundna túlkun ráðherra á lögum eða
lagaframkvæmd greint sinn. Yrði
bréf umhverfisráðherra til heil-
brigðisnefndar Vesturlands frá 4.
september ekki skilið á annan veg
en þann, að þar komist ráðherra að
afgerandi niðurstöðu um lagatúlkun
í máli stefnanda, meðan það var til
meðferðar á lægra stjórnsýslustigi.
Það var því niðurstaða dómsins,
að umhverfisráðherra hefði með
framangreindum hætti tekið afstöðu
í máli Stjörnugríss meðan mál hans
var til meðferðar á lægra stjórn-
sýslustigi. Leiddi það til þess, að
umhverfisráðherra hefði verið van-
hæfur til meðferðar málsins á æðra
stjórnsýslustigi og því væri óhjá-
kvæmilegt að fella úr gildi umrædd-
an úrskurð.
Starfsleyfi fyrir svínabúinu að
Melum hefur ekki fengist og mun
Stjörnugrís hf. fara fljótlega fram á
það við heilbrigðisnefnd Vesturlands
að gefið verði þá þegar út starfsleyfi
á grundvelli dóms héraðsdóms.
Helgi I. Jónsson héraðsdómari kvað
upp dóminn. Guðjón Ólafur Jónsson
hdl. stefndi ríkinu fyrir hönd
Stjörnugríss. Til varnar stefnda var
Skarphéðinn Þórisson ríkislögmað-
ur.
Úrskurður umhverfisráðherra um að stækkun svínabús skuli sæta umhverfismati felldur úr gildi
Ráðherra vanhæfur til
meðferðar málsins á
æðra stjórnsýslustigi
YFIR sjöhundruð manns voru við
setningu ráðstefnunnar UT2001 í
Borgarholtsskóla í gær en hún
fjallar um upplýsingatækni í
skólastarfi. Á ráðstefnunni, sem
er á vegum menntamálaráðuneyt-
isins og lýkur í dag, er fjallað um
það sem áunnist hefur í notkun
upplýsingatækni í skólastarfi og
framtíðarþróun á þessu sviði.
Alls flytja 103 sérfræðingar í
upplýsingatækni erindi á ráð-
stefnunni en auk þess taka ráð-
stefnugestir þátt í svokölluðu
kaffispjalli þar sem ákveðin atriði
er varða menntun eru tekin til
umræðu. Þá kynna ýmis fyrir-
tæki sínar hugmyndir um skóla
framtíðarinnar og sýna meðal
annars þann tækjabúnað sem þau
hafa upp á að bjóða í þeim efnum.
Samruni staðbundinnar
kennslu og fjarkennslu
Á fyrri degi ráðstefnunar var
ný verkefnaáætlun menntamála-
ráðuneytisins um rafræna mennt-
un næstu þrjú árin kynnt. Að
sögn Arnórs Guðmundssonar,
deildarstjóra í þróunardeild ráðu-
neytisins er dreifð menntun
grundvallarhugmynd áætlunar-
innar en það er nýtt hugtak sem
vísar til samruna staðbundinnar
kennslu og fjarkennslu. „Í þeim
skólum þar sem margir eru í fjar-
kennslu eru þegar farnar að
þróast aðferðir við að nota vefinn
og fjarkennsluhugbúnað,“ segir
hann. „Það hefur komið í ljós að
þeir nemendur sem eru stað-
bundnir, það er að segja staddir í
skólanum, geta jafnvel notað
þennan búnað á margvíslegan
hátt. Til dæmis geta þeir farið yf-
ir fyrirlestra heima hjá sér og
leyst verkefni og æfingar í viss-
um námskeiðum á vefnum. Kenn-
arar eru því farnir að skipuleggja
kennsluna þannig að þeir setja
fyrirlestra, verkefni, próf, náms-
efni og annað sem þeir vilja að
nemendur skoði og læri inn á vef-
inn og þar með er kominn ákveð-
inn samruni milli fjarkennslu og
staðbundinnar kennslu.“
Menntagáttin
opnuð í gær
Arnór segir þetta vera vís-
bendingu um næstu skref í þess-
um efnum. „Nemendur gætu far-
ið að sækja þetta nám eða hluta
þess í öðrum skólum en þeim sem
þeir eru skráðir í.“ Hann bendir
á að þetta gæti leyst vanda
margra smærri skóla sem ekki
hafa burði til að bjóða upp á mik-
ið úrval námskeiða.
Að sögn Arnórs er í áætlun
menntamálaráðuneytisins verið
að byggja grundvöllinn frekar til
að þessi þróun geti átt sér stað.
Hluti af þeirri viðleitni er svo-
kölluð Menntagátt sem ráðuneyt-
ið heldur utan um en vefslóð
hennar, www.menntagatt.is, var
opnuð í gær. „Þar sjáum við fyrir
okkur að verði upplýsingar um
hvar hægt er að finna allt
menntatengt efni á borð við
námsframboð, námsefni og próf-
verkefni,“ segir hann.
Þetta er þriðja ráðstefnan sem
haldin er undir merkinu UT sem
er skammstöfun orðsins upplýs-
ingatækni. Hinar tvær voru
haldnar árin 1999 og 2000 og að
sögn Arnórs er stefnt að því að
þetta verði árlegur viðburður í
framtíðinni.
Á áttunda hundrað manns situr ráðstefnu um upplýsingatækni í skólastarfi
Morgunblaðið/Jim Smart
Fjöldi manns kynnti sér upplýsingatækni í skólastarfi í Borgarholtsskóla í gær.
103 fyrirlesarar tala
á tveimur dögum
TÆPUR helmingur Íslendinga tel-
ur sjálfur fram til skatts og fjórir
af hverjum tíu þeirra hyggjast
gera það á Netinu, samkvæmt nið-
urstöðum skoðanakönnunar Price-
WaterhouseCoopers.
Fram kom að 54% Íslendinga
telja ekki sjálf fram til skatts.
Hlutfallið er lægra meðal karla en
kvenna hvað þetta snertir eða 48%
hjá körlum samanborið við 59,6%
hjá konum. Einnig hækkar hlutfall
þeirra sem telja ekki sjálfir fram
til skatts með aldri. Rétt rúmur
helmingur telur ekki sjálfur fram í
yngsta aldursflokknum 18–29 ára,
en 57,3% þeirra sem eru í elsta
aldursflokknum 50–75 ára.
Ef litið er til þeirra sem hyggj-
ast nota Netið við framtalið er þar
um að ræða svipað hlutfall karla
og kvenna. Þeim fækkar hins veg-
ar mjög með hækkandi aldri sem
hyggjast ætla að nota Netið og
lágtekjufólk nýtir sér það síður en
þeir sem hærri tekjur hafa. Þessi
munur er í samræmi við mælingar
á netnotkun og netaðgani Íslend-
inga, en í nýlegri könnun fyrirtæk-
isins kom fram að 79% Íslendinga
hafa aðgang að Netinu á heimili, í
vinnu eða í skóla. Mikill munur er
þó á aðgangi milli hópa. Þeim
fækkar með hækkandi aldri, auk
þess sem íbúar á landsbyggðinni
hafa síður aðgang en höfuðborg-
arbúar.
Skattframtöl
Tæpur helm-
ingur telur
sjálfur fram
♦ ♦ ♦
AUÐUR Inga Einarsdóttir guðfræð-
ingur hefur verið valin sóknarprestur
í Bíldudalsprestakalli í Barðastrand-
arprófastsdæmi. Tekur hún við emb-
ættinu í þessum mánuði.
Tveir aðrir umsækjendur voru um
prestakallið, þeir sr. Hörður Þ. Ás-
björnsson og Þórður Guðmundsson
guðfræðingur.
Í tengslum við ráðningu nýs prests
í prestakallinu er ætlunin að taka upp
þá nýbreytni að honum verði falin
ákveðin verkefni frá biskupsstofu. Er
hugmyndin að þau verði einkum á
sviði fræðslustarfs kirkjunnar.
Nýr prestur
á Bíldudal