Morgunblaðið - 27.03.2001, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 ÞRIÐJUDAGUR 27. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
KRISTINN H. Gunnarsson, alþing-
ismaður og stjórnarformaður
Byggðastofnunar, og Einar K. Guð-
finnsson, alþingismaður og stjórnar-
maður í Byggðastofnun, undrast yf-
irlýsingar Þorsteins Vilhelmssonar,
stjórnarformanns Hraðfrystihúss-
ins-Gunnvarar á aðalfundi félagsins
fyrir skemmstu. Kristinn segir um
þá gagnrýni Þorsteins að stofnunin
hafi veitt endalaus lán, styrki og
gjafir, að Þorsteinn hafi sjálfur þeg-
ið stærstu gjöf frá íslenska ríkinu
sem einn aðili hafi nokkurn tíma
fengið, alls rúma þrjá milljarða
króna, fyrir það eitt að selja veiði-
heimildir. Það eitt skekki sam-
keppnisstöðu sjávarútvegsins veru-
lega.
Kristinn segir það rangt að stofn-
unin sé að leggja peninga í stofnun
nýs fyrirtækis um rækjuverksmiðj-
una NASCO. Byggðastofnun eigi
veðkröfur sem haldi sér og einfald-
lega sé verið að gæta hagsmuna
stofnunarinnar sem kröfuhafa en
ekki að leggja til nýtt fjármagn.
„Hins vegar eru aðilar heima í
héraði að leggja til 60 milljónir kr.
sem þeir koma með inn til þess að
reka verksmiðjuna. Rækjuverk-
smiðjan er á heimsmarkaði. Hún
hefur engan kvóta en á viðskipti við
þá sem selja rækju og mér finnst að
orð Þorsteins séu krafa um að
stjórnvöld hamli því að samkeppni
sé í greininni. Ég átta mig ekki á því
hvernig íslensk stjórnvöld ættu að
beita sér sérstaklega gegn því að
rækjuverksmiðjur séu reknar á
þessum grundvelli. Það væri óeðli-
legt í sjálfu sér en hefði auk þess
enga þýðingu. Þorsteinn getur ekki
ætlast til þess að vera laus við sam-
keppni,“ segir Kristinn.
Hann segir að Þorsteinn hafi
einnig gagnrýnt að Byggðastofnun
hefði veitt lán til fyrirtækis sem
kaupir og rekur skip í Rússlandi.
Þessi gagnrýni hefði einnig komið
frá Róbert Guðfinnssyni, stjórnar-
formanni SH og Þormóðs ramma,
og Friðriki Arngrímssyni, fram-
kvæmdastjóra LÍÚ. „Þarna er um
að ræða lánveitingu til íslensks fyr-
irtækis sem á skip og veiðiheimildir
í Rússlandi. Lánið var samþykkt í
stjórn Byggðastofnunar áður en ég
kom í stjórnina og þá var stjórn-
arformaður Egill Jónsson og stofn-
unin heyrði undir forsætisráðuneyt-
ið. Mér finnst að þeir eigi því að
skamma þá sem stóðu að lánveiting-
unni, þ.e.a.s. sjálfstæðismenn, en
ekki framsóknarmenn. Á hinn bóg-
inn finnst mér í sjálfu sér ekki hægt
að gera stóra athugasemd við þessa
lánveitingu. Fyrirtækið veiddi
rækju í úthafinu og seldi hana hér
heima þannig að hún styrkti þannig
rekstrargrundvöll rækjuverksmiðja
á Íslandi sem eru allar úti á lands-
byggðinni,“ segir Kristinn en lánið
var veitt 1999 og nam 20 milljónum
króna að hans sögn.
Samherji og loforð fyrirtæk-
isins gagnvart Ísfirðingum
Hann vísar einnig á bug gagnrýni
Þorsteins um endalausar lánveiting-
ar, styrki og gjafir og töpuð útlán
upp á hundruð milljóna eða millj-
arða. „Hann hefur nú sjálfur fengið
stærstu gjöfina frá ríkinu, 3.150
milljónir kr., og mér finnst það
skekkja samkeppnisstöðu í sjávar-
útvegi verulega þegar einn aðili fær
svo mikla peninga fyrir það eitt að
selja veiðiheimildir. Þetta er stærsta
gjöfin sem ríkið hefur veitt nokkrum
manni. Þorsteinn segir líka að þeir
hafi staðið sig vel sem hafi unnið
með kerfinu og hinir sem ekki aðlög-
uðust því urðu undir í samkeppn-
inni. Má ég minna á Samherja og
loforð fyrirtækisins gagnvart Ísfirð-
ingum þegar Hrönnin sameinaðist
Samherja sem þeir sviku. Var það
vegna þess að þeir unnu með kerfinu
að það var í lagi og voru þá Ísfirð-
ingar ekki að vinna með kerfinu þeg-
ar þeir trúðu Samherjamönnum?
Má ég líka minna á Þorbjörninn í
Grindavík sem keypti meirihluta í
fyrirtæki Bolvíkinga og lofaði að
koma inn með þeim yfirlýsingum að
þeir væru komnir til þess að styrkja
fiskvinnslu og efla útgerð. Innan
skamms tíma voru þeir búnir að loka
frystihúsinu og hirða allan kvótann
á sín skip og græddu sennilega eitt-
hvað á annan milljarð króna á því.
Þeir sviku líka sínar yfirlýsingar.
Urðu Bolvíkingar þá undir í kerfinu
vegna þess að þeir voru ekki nógu
duglegir að skrökva að fólki? Það er
von að Þorsteinn sé súr yfir afkom-
unni hjá Hraðfrystihúsinu-Gunnvör
sem er þó það fyrirtæki sem hefur
staðið sig best á síðasta ári. Afkom-
an er 23 milljónir kr. í hagnað. Þeir
eru með um 14.000 þorskígildistonn
í veiðiheimildum sem eru að verð-
mæti um 10-11 milljarðar króna.
Arðurinn af því að nýta þessar veiði-
heimildir er ekki nema 0,2 aurar á
hverja krónu sem er bundin í veiði-
heimildunum miðað við markaðs-
verð.
Það er ekki til svo aumt sparn-
aðarform í nokkrum banka á Íslandi
að þeir bjóði ekki betri ávöxtun en
þetta. Ég held að það hljóti að vakna
spurningar um það hvort menn séu
á réttri leið að láta þessi stóru fyr-
irtæki vera með eign þjóðarinnar og
eiga að gera úr henni sem mesta
peninga, þegar ekki tekst betur til
en þetta,“ segir Kristinn.
Enginn áfellisdómur yfir
Byggðastofnun
Einar Guðfinnsson, alþingismað-
ur sem á sæti í stjórn Byggðastofn-
unar, kveðst undrast yfirlýsingu
Þorsteins. Sömu efnisatriði hafi
komið fram í máli Róberts Guðfinns-
sonar, stjórnarformanns Þormóðs
ramma, á aðalfundi þess félags.
„Kannski má segja að þetta sé
orðin hin fullkomna hagræðing í
sjávarútvegi þegar stjórnarformenn
stórra fyrirtækja eru að hafa eftir
hvor öðrum efnisatriði til að setja í
ræður sínar. Þessum málum var
fullkomlega svarað á sínum tíma.
Það liggur fyrir að fyrirtækið
NASCO varð gjaldþrota og eignir
þess voru auglýstar til sölu. Niður-
staðan af þeirri auglýsingu var til-
tekið kaupverð. Ég tel að kaupverð-
ið verði ekki gagnrýnt með hliðsjón
af því að það hafi verið óeðlilega
lágt, fremur hið gagnstæða. Fyrir-
tækið fékk lánveitingar á sínum
tíma í góðri trú og það kemur auð-
vitað fyrir að lán tapast hjá Byggða-
stofnun eins og hjá öðrum lánastofn-
unum.
Athuganir sem gerðar voru meðal
annars af hálfu stofnunarinnar fyrir
nokkrum árum benda ekki til þess
að útlánatöp séu meiri eða óeðlilegri
hjá stofnuninni en öðrum og síst
meira í sjávarútvegi en öðrum at-
vinnugreinum. Ég tel að þetta dæmi
sem Þorsteinn og Róbert hafa verið
að klifa á sé enginn almennur áfell-
isdómur um Byggðastofnun,“ segir
Einar.
Sjálfur fengið
stærstu gjöf-
ina frá ríkinu
Formaður stjórnar Byggðastofnunar um gagnrýni Þorsteins Vilhelmssonar
FÉLAGSMENN í Starfsmanna-
félagi Akureyrar, STAK, sem vinna
hjá Akureyrarbæ, felldu nýgerðan
kjarasamning við launanefnd sveit-
arfélaga. Alls eru um 320 félagsmenn
STAK starfandi hjá Akureyrarbæ og
tóku 62% þátt í atkvæðagreiðslunni.
Rúmlega 57% þeirra sögðu nei,
tæp 39% sögu já en auðir og ógildir
seðlarvoru tæp 4%.
Arna Jakobína Björnsdóttir, for-
maður STAK, vildi lítið tjá sig um
þessa niðurstöðu en sagði þó ljóst að
menn yrðu að setjast niður að nýju.
STAK var í hópi 13 félaga starfs-
manna sveitarfélaga sem skrifuðu
undir samning við launanefndina og
sagði Arna Jakobína að í mörgum til-
fellum væri enn verið að kynna og
greiða atkvæði um samninginn.
STAK er fimmta félagið sem lokið
hefur atkvæðagreiðslu um samning-
inn en hin fjögur, á Húsavík, Nes-
kaupstað, Siglufirði og Seltjarnar-
nesi, samþykktu hann.
Þegar skrifað var undir kjara-
samning við launanefnd sveitar-
félaga á dögunum ákváðu sex félög
að draga sig úr viðræðunum og hafna
undirskrift samninga en þessi nítján
félög hafa haft með sér samstarf í
kjaraviðræðum undanfarin þrettán
ár. Ágreiningur um ákvæði símennt-
unar og röðun í launaflokka varð
þess valdandi að félögin sex drógu
sig út úr viðræðunum.
Samning-
ur felldur
Starfsmannafélag
Akureyrar
MENNIRNIR þrír frá Austur-Evr-
ópu, sem handteknir voru í Reykjavík
í síðustu viku með þýfi úr tveimur inn-
brotum, hefðu ekki verið stöðvaðir við
komuna til landsins þótt landamæra-
verðir hefðu flett upp í Schengen-
upplýsingakerfinu, þar sem mennirn-
ir hafa aldrei verið skráðir í kerfið.
Mennirnir komu til Íslands frá
Litháen með millilendingu í Kaup-
mannahöfn. Smári Sigurðsson, yfir-
maður alþjóðadeildar ríkislögreglu-
stjóra, segir að fyrst mennirnir voru
ekki stöðvaðir í Kaupmannahöfn
hefðu þeir ekki sætt vegabréfaeftirliti
við komuna til Íslands. „Í öðru lagi
eru þeir ekki skráðir í upplýsinga-
kerfið,“ segir Smári.
Ekki skráð-
ir í upplýs-
ingakerfi
Schengen
Þjófarnir frá
Austur-Evrópu
FJÖLMARGIR lögðu leið sína að horni Aðalstrætis
og Túngötu í fyrradag, en þá var almenningi gefinn
kostur á að kynna sér fornleifauppgröftinn, sem þar
fer fram.
Fornleifafræðingarnir Orri Vésteinsson og Mjöll
Snæsdóttir ásamt borgarminjaverði, Guðnýju Gerði
Gunnarsdóttur, fræddu gestina um uppgröftinn og
sögu svæðisins. Þar hafa m.a. komið í ljós minjar
frá tíð Innréttinganna á 18. öld og stór skáli frá
landnámsöld þar sem er langeldur í gólfi.
Fjöldi skoðaði fornminjar
Morgunblaðið/Sigga
♦ ♦ ♦
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur hef-
ur úrskurðað karlmann í gæsluvarð-
hald til 28. mars nk. en hann er grun-
aður um að hafa stungið mann í
síðuna með hnífi aðfaranótt sunnu-
dags. Sá sem var stunginn slasaðist
alvarlega en í gær lá hann enn á gjör-
gæsludeild Landspítala – háskóla-
sjúkrahúss í Fossvogi.
Annar maður var laminn með
skóflu í bakið þannig að hann hlaut
innvortis meiðsli. Þá kom vélsög eitt-
hvað við sögu en henni mun þó ekki
hafa verið beitt í átökunum.
Samkvæmt upplýsingum frá lög-
reglunni eru átökin talin hafa brotist
út þegar um átta menn réðust á tvo
menn þegar þeir komu út úr fjölbýlis-
húsi í Breiðholti. Til handalögmála
kom sem lyktaði með því að einn
þeirra sem beðið hafði fyrir utan
blokkina var stunginn í síðuna með
hníf og annar þeirra sem kom út úr
húsinu var barinn í bakið með skóflu.
Lögreglunni barst tilkynning um
átökin um kl. 2. Mennirnir tveir voru
fluttir á slysadeild en fimm voru
handteknir og færðir á lögreglustöð.
Lögreglan vill ekki tjá sig um
mögulegar ástæður árásarinnar en
segir málið í rannsókn.
Hnífi og skóflu beitt í
átökum í Breiðholti
Á gjör-
gæsludeild
eftir hníf-
stungu