Morgunblaðið - 27.03.2001, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 27. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÖSSUR Skarphéðinsson, málshefj-
andi í umræðunni, gat þess í upphafi
máls síns að horfur í efnahagslífi
landsmanna gætu að mörgu leyti ver-
ið hagfelldar á næstu árum. Í skýrslu
Þjóðhagsstofnunar væri gert ráð fyr-
ir 3% hagvexti árin 2002 til 2005,
3,5% verðbólgu og prýðilegu atvinnu-
stigi. Benti hann þó á að á þessa
mynd félli skuggi þráláts og vaxandi
viðskiptahalla sem geti, að sögn
stofnunarinnar, komið í veg fyrir
mjúka lendingu eftir þensluskeið síð-
ustu ára og því komið í veg fyrir að
þessi spá rætist.
„Andstætt því sem stjórnvöld
sögðu kringum kosningar hefur við-
skiptahallinn vaxið stöðugt á kjör-
tímabilinu. Á síðasta ári varð hann að
lokum 69 milljarðar. Því miður eru
engar horfur á því að hann lækki á
þessu ári, þegar hann mun losa 72
milljarða og verða áfram yfir 10% af
landsframleiðslu. Vegna þessa mikla
halla segir Þjóðhagsstofnun að mikil
óvissa ríki um framvindu efnahags-
mála,“ sagði Össur og bætti við að
samkvæmt spá Þjóðhagsstofnunar
verði hallinn að meðaltali 8,5% af
landsframleiðslu.
Enn hægt að tryggja
stöðugleikann
Þá vakti formaður Samfylkingar-
innar athygli á því að með umræddri
skýrslu væri undirstofnun forsætis-
ráðherra að vara við því að viðskipta-
hallinn geti leitt til alvarlegrar stöðu
gegnum gengisfall og verðbólgu, ef
ekki verði gripið til réttra ráðstafana.
Sagði hann hins vegar ljóst að
þrátt fyrir mistök stjórnvalda í efna-
hagsmálunum sé enn hægt að
tryggja stöðugleika og hagsæld í
efnahagslífinu ef menn grípi til réttra
aðgerða. Það geri að sönnu miklar
kröfur til hagstjórnar en Þjóðhags-
stofnun telji þrennt nauðsynlegt til
að ná mjúkri lendingu: Að efla fjár-
málaeftirlit með lánastofnunum, að
stórauka vægi ríkisfjármála í hags-
tjórninni og auk þess að endurskoða
áherslur í stjórn peningamála.
Forsætisráðherra lét þess getið í
upphafi að ný þjóðhagsspá væri að
mörgu leyti mjög hagfelld og t.d.
væri á það bent að hagvöxtur yrði
jafnvel meiri ef ráðist yrði í fyrirhug-
aðar fjárfestingar í áliðnaði. Ef allt
gangi eftir muni kaupmáttur lægstu
launa alls hafa hækkað um rúm 40%
frá því um miðjan áratuginn. Hollt sé
í þeim efnum að bera saman þessa
kaupmáttaraukningu lægstu launa
við stjórnartíð síðustu vinstri stjórn-
ar, þar sem kaupmáttur lægstu launa
hafi dregist saman um 20%.
Davíð sagði rétt að minna á hvern-
ig aukning viðskiptahalla á árunum
1999 til 2000 væri til komin. „Þriðj-
ungur þessarar aukningar er vegna
hækkunar á olíuverði,
þriðjungur vegna
hækkunar á vöxtum og
þriðjungur vegna inn-
kaupa og fjárfestinga á
rekstrarvörum vegna
fárra umfangsmikilla
verkefna sem lokið
verður á þessu ári.“
Þá sagði hann að nú-
verandi halli á viðskipt-
um við útlönd stafaði af
ákvörðunum einstak-
linga og fyrirtækja á
markaði, en ekki af lán-
tökum eða fjárfesting-
um hins opinbera.
Rothögg breytist í
vindhögg
á aðeins þremur mánuðum
Nú væru á hinn bóginn öll teikn á
lofti um minnkandi þenslu og
gleggsta vísbendingin um væri vafa-
laust að tólf mánaða breytingar
skatttekna ríkissjóðs hefðu lækkað
verulega fyrstu 2 mánuði ársins, eða
úr 24% árið 1999 í 17% árið 2000 og í
ár í 9%. Haldi þessi þróun áfram
megi búast við því að talsvert dragi
úr innflutningi á árinu.
Forsætisráðherra nefndi ennfrem-
ur að fullt tilefni væri til að ætla að
draga muni úr viðskiptahalla á næstu
misserum. Slíkt væri í samræmi við
fráviksspá Þjóðhagsstofnunar sem
byggist m.a. á því að einkaneysla yxi
um 2,5% á árinu og vöxtur lands-
framleiðslu yrði 2-2,5%. Þessi spá
byggðist á þeim forsendum sem rík-
isstjórnin og fleiri hafi gefið sér og
gerði ráð fyrir því að viðskiptahallinn
yrði 5,5% í árslok 2005.
„Ég tel því margt benda til þess að
þróun efnahagsmála á næstunni
verði nær þessari spá og viðskipta-
hallinn verði umtalsvert minni en
hann er nú. Að því leyti stefnir því allt
til þess að takist að ná mjúkri lend-
ingu hagkerfisins eftir eitt mesta
hagvaxtarskeið þjóðarinnar,“ sagði
Davíð enn fremur.
Hann varaði hins vegar við því að
hér væri aðeins um spá að ræða, en
samt kæmu menn upp í þinginu og
fjölluðu um þær. Minnti hann í því
sambandi á að í síðustu spá Þjóðhags-
stofnunar frá í desember sl. hafi verið
spáð 5,8% verðbólgu milli ára. Þá hafi
Össur Skarphéðinsson sagt þing-
heimi að spáin væri rothögg fyrir
efnahagsstefnu ríkisstjórnarinnar.
Nú væri verðbólguspáin komin niður
í 4,4% og því ljóst að rothöggið hefði
breyst í vindhögg á aðeins þremur
mánuðum. Þannig væri nú hættulegt
að gjósa upp með of stór orð í tilefni
slíkra spádóma.
Sem svör við spurningum máls-
hefjanda sagði forsætisráðherra að
breytt stefna um stjórnun peninga-
mála Seðlabankans yrði kynnt „alveg
á næstunni“, eins og hann orðaði það.
Viðbrögð forsætisráðherra við
skýrslunni gagnrýnd
Þeir þingmenn stjórnarandstöð-
unnar, sem til máls tóku, vöruðu
flestir við aðgerðaleysi stjórnvalda í
þessum efnum og bentu á að ekki
þyrfti margt að bregðast til að illa
færi.
Viðskiptahallinn og skýrsla Þjóðhagsstofn-
unar um þjóðarbúskapinn var til umræðu
utan dagskrár á Alþingi í gær, að frum-
kvæði formanns Samfylkingarinnar.
Davíð
Oddsson
Össur
Skarphéðinsson
Viðskiptahallinn og skýrsla Þjóðhagsstofnunar til umræðu utan dagskrár á Alþingi
Enn hægt að tryggja stöð-
ugleika þrátt fyrir mistök
VALGERÐUR Sverrisdóttir við-
skiptaráðherra mælti í gær á Alþingi
fyrir um breytingu á lögum nr. 113/
1996 um viðskiptabanka og sparisjóði.
Helstu atriði frumvarpsins eru að
starfandi sparisjóðum er veitt heimild
til að breyta rekstrarformi sínu í
hlutafélag, en halda þó starfsleyfi
sínu. Þá eru gerðar breytingar á
ákvæðum um stofnfjárbréf sparisjóða
í því skyni að gera bréfin að eftirsókn-
arverðari fjárfestingarkosti. Enn-
fremur eru gerðar tillögur þess efnis
að í stað þess að sveitarfélög eða hér-
aðsnefndir tilnefni tvo stjórnarmenn
af fimm í sparisjóði sé heimilt að
kveða í samþykktum á um að stofn-
fjáreigendur kjósi alla fimm stjórn-
armenn sparisjóðs.
Samkvæmt frumvarpinu er spari-
sjóður sem breytt er í hlutafélag
áfram sparisjóður í skilningi laga um
viðskiptabanka og sparisjóði. Ákvæði
hlutafélagalaga og ákvæði um hluta-
félagsbanka eiga við um sparisjóðinn
eftir því sem við getur átt. Stofnfjár-
eigendur fá eingöngu hlutafé sem
gagngjald fyrir stofnfjárhluti sína. Þó
geta þeir krafist þess samkvæmt
hlutafélagalögum að stofnfjárbréf
þeirra verði innleyst. Skal samanlagt
hlutafé sem stofnfjáreigendur fá í
sparisjóðnum nema sama hlutfalli af
hlutafé hans eftir breytinguna og
stofnfé nemur samtals af áætluðu
markaðsvirði sparisjóðsins sam-
kvæmt mati óháðra aðila sem miðast
við sama tímamark og breytingin á
rekstrarformi sparisjóðsins.
Annað hlutafé verður eign
sjálfseignarstofnunar
Kveðið er á um að sá hluti hlutafjár
sparisjóðsins sem ekki gengur til
stofnfjáreigenda skuli verða eign sér-
stakrar sjálfseignarstofnunar.
Megintilgangur hennar sé að
stuðla að vexti í starfsemi sparisjóðs-
ins og viðgangi hans. Fulltrúaráð
sjálfseignarstofnunarinnar, sem í
skulu eiga sæti allir stofnfjáreigendur
í viðkomandi sparisjóði er honum var
breytt í hlutafélag, skulu kjósa í
stjórn sjálfseignarstofnunarinnar.
Samkvæmt frumvarpinu verður
einstökum hluthöfum aldrei heimilt
að fara með meira en 5% af heildar-
atkvæðamagni í sparisjóði sem breytt
hefur verið í hlutafélag. Þetta er sama
takmörkun og gildir um sparisjóði í
gildandi lögum. Heimilt er þó að
kveða á um í samþykktum að sjálfs-
eignarstofnunin geti farið með meira
en 5% af heildaratkvæðamagni.
Frumvarpið felur einnig í sér að
stofnfjáreigendum verður gert auð-
veldara að selja bréf sín. Þannig er
stjórn sparisjóðs heimilt að innleysa
stofnfjárhlut í sparisjóði að beiðni
stofnfjáreiganda. Heimilt er að ráð-
stafa allt að 10% af hagnaði hvers árs
til hækkunar á stofnfé sjóðsins, þó
þannig að hækkun stofnfjár, að und-
anskildu endurmati vegna verðlags,
verði aldrei meiri en 5% á ári. Enn-
fremur verður heimilt að greiða arð
þótt tap sé á rekstri sparisjóðs.
Heimild til sölu rýmkuð
Í fyrstu grein frumvarpsins er
kveðið á um að stjórn sparisjóðs sé
heimilt að innleysa stofnfjárhlut í
sparisjóði að beiðni stofnfjáreiganda.
Með greininni er ætlunin að auðvelda
stofnfjáreigendum að selja stofnfjár-
bréf sín. Í núgildandi lögum segir að
stjórn sparisjóðs sé heimilt að inn-
leysa stofnfjárhlut í sparisjóði við
þrjár tilteknar aðstæður; í fyrsta lagi
við andlát stofnfjáreiganda, í öðru lagi
við eigendaskipti á stofnfjárhlut þeg-
ar fjárslit fara fram milli hjóna og í
þriðja lagi við brottflutning stofnfjár-
eiganda af starfssvæði sjóðsins. Segir
í greinargerð með frumvarpinu að
telja verði að skilyrði þessi séu of
þröng og æskilegt sé fyrir stofnfjár-
eigendur að heimildin sé rýmkuð.
Fyrir vikið ættu stofnfjárbréf að
verða fýsilegri fjárfestingarkostur.
Samkvæmt þessari grein er innlausn
stofnfjárhluta í sparisjóði að beiðni
stofnfjáreigenda sparisjóðum einung-
is heimil en ekki skyld. Synji spari-
sjóður um innlausn fer samkvæmt
sérstökum ákvæðum. Með þessari
breytingu verða stofnfjárbréf ekki að
framseljanlegum bréfum sem ganga
kaupum og sölum á markaði. Áfram
mun gilda ákvæði um bann við sölu
eða öðru framsali stofnfjárhlutar í
sparisjóði nema með samþykki spari-
sjóðsstjórnar.
Sparisjóðir standa frammi fyrir
virkari samkeppni en áður
Í máli viðskiptaráðherra kom fram
að á síðustu árum hefðu orðið miklar
breytingar á íslenskum fjármagns-
markaði. Stofnuð hefðu verið hluta-
félög um rekstur og starfsemi ríkis-
viðskiptabankanna, þeir skráðir á
markaði og einkavæddir að hluta.
Fjárfestingarbanki atvinnulífsins hf.
og Nýsköpunarsjóður atvinnulífsins
hefðu síðan tekið til starfa á grunni
rótgróinna fjárfestingarlánasjóða.
Leiða mætti rök að því að sparisjóð-
irnir stæðu frammi fyrir virkari sam-
keppni en áður.
„Sparisjóðirnir hafa í lengri tíma
haft hærra eiginfjárhlutfall en við-
skiptabankarnir. Á síðustu árum hafa
sparisjóðirnir vaxið hratt og eiginfjár-
hlutfall þeirra lækkað. Frá sjónarhóli
sparisjóðanna var eðlilegt að auka
eignir sínar til að nýta eigið fé betur
og taka virkari þátt í harðri sam-
keppni á markaðnum.Lengst af hefur
öflun nýs eigin fjár ekki verið vanda-
mál hjá íslenskum innlánsstofnunum.
Með stækkandi markaði, alþjóðavæð-
ingu og harðnandi samkeppni hefur
þörfin á eigin fé orðið brýnni. Það er
því orðin forsenda þess að samkeppn-
isstaða innlánsstofnana verði raun-
verulega jöfnuð að þær standi jafn-
fætis þegar kemur að möguleikum á
öflun eigin fjár,“ sagði hún.
Í fraumvarpinu kemur fram að
Frumvarpið er að stofni til afrakstur
vinnu nefndar sem ráðherra skipaði
árið 1998 til að huga að stöðu spari-
sjóðanna og hlutverki á íslenskum
fjármagnsmarkaði. Nefndin var skip-
uð Benedikti Árnasyni, skrifstofu-
stjóra í viðskiptaráðuneytinu, en hann
tók við formennsku í nefndinni í byrj-
un árs 2000 af Páli Gunnari Pálssyni,
Guðmundi Haukssyni, sparisjóðs-
stjóra Sparisjóðs Reykjavíkur og ná-
grennis, Ragnari Hafliðasyni, aðstoð-
arforstjóra Fjármálaeftirlitsins, og
Sigurði Hafstein, framkvæmdastjóra
Sambands íslenskra sparisjóða.
Nefndin naut aðstoðar Baldurs Guð-
laugssonar hrl. og Sigurðar Jónsson-
ar, löggilts endurskoðanda, við samn-
ingu frumvarpsins.
Mælt fyrir breytingu á lögum um banka og sparisjóði
Stofnfjárbréf verði
eftirsóttari kostur

 


 













  

 












 !




"




# $"

 %
&"


'






 $(

)

"  


*+"
"

 




#



,$




+"



'


+-



 . - "


%




$
!


 
- 

!
!
 01230
04325
35362
33225
5242
7323
2826
4841
3902
0275
3906
3075
3566
3209
3036
3641
3089
3034
144
170
750
239
753
411
03
335243
)"
":



"  
)"
"
:

 3643
3160
3494
979
577
565
774
432
080
456
009
19
076
57
386
380
088
318
319
302
343
65
46
342
1
38574

 *
:

 401:0
7:3
02:6
425:6
236:6
4:8
45:5
8:1
8:5
0:3
0:8
035:9
2:7
1:7
5:2
12:3
2:4
4:3
3:3
8:3
8:4
4:8
34:0
3:0
8:3
3784:7




 

 








 









; .$"
 *
"



















 









2344

*
"
:

 



 



















452

       
! "#$% %