Morgunblaðið - 06.04.2001, Qupperneq 10

FRÉTTIR
10 FÖSTUDAGUR 6. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
TILLAGA til þingsályktunar um
rannsóknir á áhrifum háspennu-
lína, spennistöðva og fjarskipta-
mastra á mannslíkamann hefur
verið lögð fram á Alþingi af nokkr-
um þingmönnum Sjálfstæðisflokks-
ins. Fyrsti flutningsmaður tillög-
unnar er Drífa Hjartardóttir.
Í tillögunni felst að Alþingi
álykti að fela heilbrigðisráðherra
að standa fyrir faraldsfræðilegri
rannsókn á mögulegum áhrifum
háspennulína, spennistöðva og
fjarskiptamastra á mannslíka-
mann, sérstaklega með tilliti til ný-
gengis krabbameins. Rannsóknin
verði framkvæmd á næstu tíu árum
og niðurstöðum hennar skilað fyrir
1. október 2010. Ráðherra gefi Al-
þingi skýrslu um niðurstöður rann-
sóknarinnar strax að henni lokinni.
„Nýjar erlendar rannsóknir
leiða æ meiri líkur að því að raf-
segulsvið hvers konar geti haft al-
varleg áhrif á heilsu og líðan fólks
og jafnvel valdið krabbameini. Um-
ræðan um rafsegulsvið og áhrif
þess á mannslíkamann eykst stöð-
ugt og undanfarin ár hafa augu al-
mennings og fræðimanna beinst æ
meira að umhverfi okkar til að
skoða hvort orsakir sjúkdóma og
vanheilsu sé að finna þar, þ.e.
hvort staðsetning rafmagnsmann-
virkja geti valdið heilsutjóni hjá
þeim sem búa í nágrenninu,“ segir
í greinargerð með frumvarpinu.
Þar er bent á að nýverið hafi op-
inber bresk stofnun viðurkennt op-
inberlega að tengsl geti verið milli
krabbameinstilfella og háspennu-
lína.
„Rannsóknir framkvæmdar af
faraldsfræðingnum Richard Doll
leiddu í ljós að börn sem búa í
grennd við háspennulínur eiga
frekar á hættu að fá krabbamein
en önnur börn. Rannsóknarhópur í
háskólanum í Toronto í Kanada og
Hospital for Sick Children til-
kynnti að rannsóknir hefðu sýnt að
börn sem búa við há gildi rafseg-
ulsviðs eiga frekar á hættu að fá
hvítblæði en börn sem ekki búa við
slík skilyrði. Mælingar á heima-
högum veikra barna leiddu í ljós að
2–4 sinnum meiri líkur væru á að
börn með hvítblæði hefðu búið við
há gildi rafsegulsviðs.
Jafnframt hafa faraldsfræði-
legar rannsóknir Dana og Svía
sýnt fram á tengsl milli hvítblæðis í
börnum og búsetu í nálægð við raf-
magnsmannvirki. Hið sama kann
að gilda um fullorðna, en það er
ekki vitað fyrir víst. Því er tíma-
bært að hér á landi verði fram-
kvæmd faraldsfræðileg rannsókn á
áhrifum háspennulína, spenni-
stöðva og fjarskiptamastra á
manns líkamann, sérstaklega með
tilliti til nýgengis krabbameins,“
segir ennfremur í greinargerð með
tillögunni.
Áhrif á manns-
líkamann verði
könnuð
Spennulínur, spennistöðvar
og fjarskiptamöstur
EIN af tillögum svonefndrar vísra
manna nefndar, samstarfshóps á
vegum Norrænu ráðherranefndar-
innar, fjallar um útvíkkun á starf-
semi Norðurlandaráðs með sam-
vinnu við Kandamenn og Skota um
mengun og auðlindir sjávar í Atl-
antshafi. Jafnframt er lagt til að um-
hverfismálum verði gert hærra und-
ir höfði og að Norðurlandaráð beiti
sér fyrir stofnun alþjóðlegs um-
hverfisdómstóls.
Þetta kom m.a. fram á blaða-
mannafundi í gær þar sem Siv Frið-
leifsdóttir umhverfisráðherra og
norrænn samstarfsráðherra og Jón
Sigurðsson, bankastjóri Norræna
fjárfestingarbankans og formaður
nefndarinnar, kynntu bókina Um-
leikin vindum veraldar, sem komin
er út á íslensku og byggð er á
skýrslu starfshópsins.
Skýrslan var til umræðu á þingi
Norðurlandaráðs í Reykjavík í nóv-
ember sl. og er nú tilefni endurskoð-
unar á skipulagi og verkefnavali í
norrænu samstarfi sem fram fer á
vegum Norrænu ráðherranefndar-
innar og Norðurlandaráðs. Í skýrslu
starfshópsins er gerð grein fyrir tíu
mikilvægum málaflokkum og settar
fram hugmyndir um stefnu og að-
gerðir sem tengjast hverjum þeirra.
Þættirnir tíu eru hnattvæðing,
tækniþróun, Evrópusamruni, ör-
yggi, fólksfjöldaþróun og fólksflutn-
ingar, menning og menntun, mark-
aður og hagkerfi, velferð, lýðræði og
umhverfi. Jón Sigurðsson sagði að
starfshópurinn hefði lagt fram á
milli 80 og 90 tillögur. Hann sagði að
þau þrjú mál sem litið væri á sem
mikilvægustu áfangana að sinni
væru í fyrsta lagi samstarf um lífríki
Atlantshafsins, réttindaskrá þeirra
sem búa á Norðurlöndunum og
samræmingu í stefnu í innflytjenda-
málum.
Nærsvæðasamstarf
Í máli Sivjar Friðleifsdóttur kom
fram að Íslendingar hefðu átt frum-
kvæðið að þeirri vinnu sem fram
hefur farið um endurskoðun nor-
ræns samstarfs. Hún sagði ljóst að
sumar tillögurnar yrðu teknar til
vinnslu og myndu skila sér í breyt-
ingum á norrænu samstarfi. Fundir
hafa verið haldnir milli samstarfs-
ráðherra Norðurlanda um tillögurn-
ar og sagði Siv að mikil samstaða
væri um að breyta Norðurlanda-
ráðsþinginu í fagnefndir í stað þess
að viðhalda nefndum sem eru
bundnar við svæði.
„Í skýrslunni eru athyglisverðar
tillögur um breytt nærsvæða-
samstarf sem snýr sérstaklega að
okkur Íslendingum þar sem lagt er
til að samstarf um málefni hafsins
og nýtingu þess verði aukið við
okkar nágranna, eins og Kan-
adamenn, Skota, Hjaltlandseyinga
og fleiri. Íslendingar munu þrýsta á
um að sú tillaga nái fram að ganga.
Við héldum fund sem sneri að
þessu árið 1999 og annar fundur
verður í júní í Færeyjum þar sem
sjávarútvegsráðherrar og umhverf-
isráðherrar landanna í vestnorðri,
ásamt Kanadamönnum og Skotum,
fara yfir mengun og auðlindir hafs-
ins. Í haust munum við, eftir sam-
ráðsferli við Norðurlandaráð og
norrænu ráðherranefndina, leggja
fram tillögur um hvaða breytingar
við viljum gera á norrænu samstarfi
í ljósi þessarar skýrslu sem snýr
mikið að hnattvæðingu og öllum
þeim breytingum sem eru að verða í
okkar umhverfi,“ sagði Siv.
Meira vægi
umhverfismála
Jón segir að eins og skýrslan beri
með sér fjalli hún meira um það
hvaða málefni norrænt samstarf
eigi að snúast um fremur en út-
færslur á formi samstarfsins. Þó
leggur nefndin til að samstarfsráð-
herrahópunum verði fækkað úr
næstum 20 í tíu og þess í stað verði
nefndum Norðurlandaráðs fjölgað.
„Mér finnst t.d. einsýnt að það ætti
að vera til umhverfisnefnd Norður-
landaráðs,“ segir Jón.
Hann segir að viðfangsefni í um-
hverfismálum sem varða heims-
byggðina alla eigi að vera inni á
borði norræns samstarfs. Ein af
formtillögunum sem nefndin gerir
er að umhverfismálunum verði gert
hærra undir höfði í samstarfinu og
inni í Helsingfors-sáttmálann verði
færð skýrari ákvæði um það málefni
og jafnframt fengju árlegar grein-
argerðir til Norðurlandaráðs um
það verkefni svipaða stöðu og
skýrslur um utanríkis- og öryggis-
mál og skýrslur forsætisráð-
herranna fá í dag. Jafnframt er lagt
til að Norðurlöndin eigi frumkvæði
að stofnun alþjóðlegs umhverfis-
dómstóls. „Ef einhver hópur ríkja
gæti átt frumkvæði að þessu þá
væru það Norðurlandaþjóðirnar en
Kanadamenn eru einnig áhuga-
samir um málið,“ segir Jón.
Hvað varðar efnisþætti sam-
starfsins segir Jón að gerð sé tillaga
um að birt sé reglulega skrá um
réttindi Norðurlandabúa yfir landa-
mærin milli ríkjanna. Á þetta mál
hafa Finnar einkum þrýst. „Það
sem mér finnst mikilvægast og er
þegar komið á rekspöl er þessi
norræna réttindaskrá fólksins
sem býr í löndunum fimm og
Finnar hafa einsett sér að koma
henni á á þessu ári,“ segir Jón.
Upplýsingasíminn Halló Nord-
en hefur starfsemi hérlendis inn-
an tíðar. Þar verður hægt að nálg-
ast upplýsingar um réttindi fólks
sem er að flytjast milli Norður-
landa t.d. á sviði menntamála,
námslána, bótakerfis og fleira.
Norræna félagið sinnir starfsemi
upplýsingaþjónustunnar hér á
landi. Þetta er þó aðeins angi
málsins því ráðgert er að rétt-
indaskráin verði gefin út, jafnt á
Netinu og í bókarformi.
Tillögur vísra manna nefndar um breytt Norðurlandasamstarf
Samstarf við Kan-
ada og Skotland
um málefni hafsins
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Jón Sigurðsson, formaður samstarfshóps á vegum Norrænu ráð-
herranefndarinnar, og Siv Friðleifsdóttir samstarfsráðherra.
TILLAGA Steingríms J. Sigfús-
sonar og Ögmundar Jónassonar,
Vinstrihreyfingunni – grænu fram-
boði, til þingsályktunar um endur-
skoðun á starfsemi og stöðu Þjóð-
hagsstofnunar, fékkst ekki rædd á
Alþingi í gær, þrátt fyrir sérstakar
óskir flutningsmanna þar um.
Forsætisnefnd Alþingis hafnaði
ósk um að meðferð þingmálsins yrði
hraðað og vísaði Guðjón Guðmunds-
son, starfandi forseti þingsins, til
þess að samkomulag hefði náðst
milli formanna allra þingflokka um
tilhögun starfa þingsins í vikunni.
Þá benti hann á að yfir fimmtíu
þingmannamál biðu enn afgreiðslu
og umrædd tillaga fengi því hefð-
bundna meðferð.
Steingrímur sagðist við upphaf
þingfundar í gær harma þessa af-
stöðu og gat þess um leið að hann
hefði hafnað því að ræða málið utan
dagskrár í dag, föstudag. Sagðist
hann heldur kjósa að málið fengi
hefðbundna þinglega meðferð, en
óskir um flýtimeðferð væru vita-
skuld bornar fram í ljósi tíðinda af
afskiptum forsætisráðherra af Þjóð-
hagsstofnun.
Bar Steingrímur fram þær óskir
að forseti kæmi þeim skilaboðum til
forsætisráðherra að engar ákvarð-
anir eða frekari aðgerðir fram-
kvæmdar um Þjóðhagsstofnun fyrr
en þetta mál hefði verið rætt á þingi.
Össur Skarphéðinsson, formaður
Samfylkingarinnar, tók undir kröfur
vinstri grænna og sagði ástæðu til
að víkja frá samkomulagi um störf
þingsins, þar eð það hefði verið gert
áður en forsætisráðherra hefði grip-
ið inn í málefni Þjóðhagsstofnunar
og síðan lýst því yfir að hann hygðist
leggja niður stofnunina án þess að
breyta lögum.
„Mikið er langlundargeð
þitt, Framsókn“
„Það vill svo til að í gildi eru lög
um Þjóðhagsstofnun. Í þau lög er
bundið sérstakt ákvæði um hvaða
verkefni stofnunin á að vinna. Það er
því ekki hægt að flytja verkefni frá
stofnuninni nema að breyta lögum,“
sagði Össur og bætti við: „Þegar for-
sætisráðherra og starfsmenn hans
gefa til kynna opinberlega að í
reynd eigi að flytja verkefni frá
stofnuninni, flæma starfsfólkið í
burtu og skilja stofnunina sjálfa eft-
ir sem tóma og dauða skel er hann
að lýsa því yfir að hann hyggist
brjóta lög.“
Enginn þingmaður Framsóknar-
flokksins tók til máls í umræðunni,
frekar en áður um málefni Þjóð-
hagsstofnunar, og þótt sérstaklega
væri eftir því kallað. Ögmundur
Jónasson gerði þátt framsóknar-
manna í málinu að umtalsefni og
sagði síðan: „Mikið er langlundar-
geð þitt, Framsókn.“
Þingmáli um
Þjóðhagsstofn-
un ekki hraðað LAGT er til að gripið verði til sér-
stakra aðgerða til að stemma stigu
við vaxandi andúð í garð útlendinga
hér á landi, í tillögu til þingsálykt-
unar sem Þórunn Sveinbjarnardótt-
ir, Samfylkingunni, og fimm sam-
flokksmenn hennar hafa lagt fram á
Alþingi. Þá er lagt til að stofnaður
verði starfshópur sem hafi að aðal-
verkefni að vinna að fræðsluátaki í
fjölmiðlum, skólum og á vinnustöð-
um.
Í greinargerð með tillögunni segir
að á liðnum misserum hafi vaxandi
andúðar í garð útlendinga orðið vart
í opinberri umræðu hér á landi. Í
blaðaviðtölum, útvarpi og sjónvarpi
hafi mátt heyra þær skoðanir viðr-
aðar að Ísland sé fyrir Íslendinga og
enga aðra. Svo virðist sem sú skoðun
eigi vaxandi fylgi að fagna að fólk af
erlendum uppruna eigi ekki heima í
íslensku samfélagi.
Bent er á að í niðurstöðum könn-
unar sem Gallup birti í haust komi
fram að fólk í aldurshópnum 16–24
ára telji þorra landsmanna vera
frekar eða mjög fordómafullan gagn-
vart útlendingum. Hins vegar segist
þessi sami hópur ekki hafa mikla for-
dóma gagnvart útlendingum. Niður-
stöður könnunarinnar bendi til þess
að margir álíti að útlendingar séu of
margir á Íslandi og aukinn fjöldi
gæti haft slæm áhrif á samfélagið.
„Varasamt er að draga of víðtæk-
ar ályktanir af niðurstöðu einnar
könnunar en hins vegar er ljóst að
jarðvegur útlendingaandúðar er
frjór hér á landi, rétt eins og annars
staðar í Evrópu. Það er því skylda
stjórnvalda að grípa til aðgerða í
bráð og lengd sem miða að því að
sporna við vaxandi fordómum í garð
útlendinga,“ segir í greinargerðinni.
Sérstakar
aðgerðir
gegn útlend-
ingaandúð