Morgunblaðið - 08.05.2001, Qupperneq 46

SKOÐUN
46 ÞRIÐJUDAGUR 8. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Rannsóknarnefnd
flugslysa (RNF) hefur
ekki hingað til lagt sig
eftir því að stunda
blaðaskrif hvorki til að
verja gerðir sínar né til
að réttlæta tilveru sína.
Ég veit að það er að
bera í bakkafullan læk-
inn að leggja á lesendur
Morgunblaðsins að lesa
enn eina greinina um
flugslysið í Skerjafirði
þ. 7. ágúst á síðasta ári.
Ég verð að viðurkenna
að ég get ekki lengur
orða bundist yfir þeim
skrifum og ádeilum sem
hafa dunið á RNF undanfarið og
vona að félagar mínir í RNF fyrirgefi
mér að ég skrifi eftirfarandi línur og
létti á hjarta mínu.
Þingmaðurinn Lúðvík Berg-
vinsson fór fyrir nokkru fram á utan-
dagskrárumræðu á Alþingi vegna
m.a. rannsóknar RNF á fyrrnefndu
flugslysi. Þar fór hann fram á við
samgönguráherra að fá erlenda óvil-
halla viðurkennda aðila til að fram-
kvæma nýja rannsókn á flugslysinu
og á skýrslugerð RNF. Ekkert hef
ég neitt við það að athuga þótt þing-
maðurinn fari fram á slíkt en aftur á
móti fordæmi ég málatilbúnað þann
sem hann hafði uppi, ekki síst þar
sem hann lagði sérstaka áherslu á
það í máli sínu hve mikilvægt sé að
RNF endurvinni að hans mati glat-
aðan trúnað almennings til hennar.
Lúðvík gat þess sérstaklega að
það væri ekki hlutverk alþingis-
manna að fella dóma í máli sem þessu
og mátti því ætla að hann hefði hagað
orðum sínum með það að leiðarljósi í
ræðu sinni – eða hvað.
Í upphafi ræðu sinnar segir Lúð-
vík Bergvinsson að það vekji sér-
staka eftirtekt sína hve rannsókn
RNF tók langan tíma þegar efni
skýrslu hennar sé skoðað. Ég vil því
spyrja hann hver tímalengd rann-
sóknarskýrslugerðarinnar sé að
hans mati hæfileg til þess að ekki
þurfi að ásaka RNF um óeðlileg
vinnubrögð. Ég vil minna á að lög-
reglurannsókn stendur enn yfir án
þess að nokkur hafi uppi athuga-
semdir við það.
Einnig saknar þingmaðurinn at-
riða, sem hafi verið tekin út úr
skýrsludrögunum og ásakar hann
RNF um þann alvarlega óheiðar-
leika að hún hafi breytt skýrslu sinni
frá drögum í endanlega gerð vegna
þess að hún hafi verið ritskoðuð
Flugmálastjórn (FMS) í hag. Satt
best að segja veit ég ekki hvernig
RNF getur brugðist við slíkum
ávirðingum frá hendi fulltrúa Alþing-
is í samgöngunefnd. Tæplega verða
slík orð að gagni til að endurheimta
það traust almennings til RNF sem
þingmanninum er svo annt um.
Þegar RNF sendi drög að skýrslu
sinni til aðila máls var sú ákvörðun
tekin að drögin fælu í sér fleiri atriði
en færri, ekki síst til að koma upplýs-
ingum á framfæri, sem höfðu komið
fram við rannsóknina en tengjast
ekki beint þeim atriðum sem hafa
áhrif á niðurstöður nefndarinnar, og
má þar nefna m.a. upplýsingar um
eignarhald flugvélarinnar í USA og
„forsögu“ hennar svo og atriði er
tengdust flugrekstrinum. Vissulega
stóð aldrei til að hafa allar þessar
upplýsingar í lokaskýrslu RNF enda
höfðu þær ekkert með orsakir slyss-
ins að gera. Þegar nefndinni bárust
athugasemdir og ábendingar þeirra,
sem höfðu drögin með höndum voru
þau atriði vegin og metin eins og efni
stóðu til, sum atriði
tekin út, öðrum breytt
og enn öðrum bætt inn,
en þeirra gat þingmað-
urinn ekki.
Það er erfitt hlut-
skipti fyrir RNF að
þurfa að sitja undir því
áliti fulltrúa sam-
göngunefndar Alþingis
að hafa brugðist skyldu
sinni sem hlutlaus og
sjálfstæð rannsóknar-
nefnd og að hafa í loka-
skýrslu sinni, í svo al-
varlegu máli sem
þessu, annað en það
sem sannast var og það
sem nefndinni var unnt að standa á.
Ég fullyrði að rannsókn og skýrsla
RNF er unnin samkvæmt bestu
samvisku og fullum heilindum og að
þar sé ekkert undan dregið, sem þar
á að vera. Hvernig dettur manninum
í hug að nefndin komist upp með
annað?
Ætla mætti að fyrrverandi deild-
arstjóri Rannsóknarlögreglunnar,
sem Lúðvík er, ætti að vita hvernig
gerð rannsóknarskýrslu fer fram og
að hún hlýtur að taka stöðugum
breytingum eftir því sem upplýsing-
ar berast og á hvern hátt mat manna
á þeim hefur áhrif á niðurstöður
rannsóknarinnar.
Þá er komið að þætti hreyfilsins í
máli þingmannsins. Hann gat þess á
Alþingi að umfjöllunin um hann hafi
verið breytt og mikilvægi hans
minnkað í skýrslu RNF. Ennfremur
að hvergi komi fram í skýrslunni
hvaða sérfræðingur rannsakaði
hreyfilinn og að helst megi draga þá
ályktun að engin rannsókn hafi farið
fram. Þingmaðurinn bætti enn um
betur í Kastljósi í sjónvarpinu og
sagði að staðreyndin væri sú að af-
skaplega lítil rannsókn hafi farið
fram í þessu máli öllu. Kaldar eru
kveðjur hans.
Á bls. 6 í skýrslu RNF kafla 1.16
segir orðrétt: „RNF rannsakaði flak-
ið, hreyfil þess og eldsneytiskerfi.
Tæknistjóri flugrekandans og eftir-
litsmenn flugöryggissviðs FMS tóku,
tilkvaddir og undir stjórn RNF, þátt
í þessari rannsókn sem aðilar máls-
ins m.a. til að veita upplýsingar, sem
að gagni mættu koma við þessa rann-
sókn.“
Vill þingmaðurinn upplýsa hvort
hann hafði lesið skýrslu RNF áður
en hann reiddi til höggs?
Við rannsókn á hreyflinum voru af
hálfu RNF rannsóknarstjóri þessar-
ar rannsóknar, sem er flugvélaverk-
fræðingur og flugvéltæknir ásamt
nefndarmanni RNF sem er reyndur
flugstjóri og vel menntaður í sínu
fagi. Frá FMS fengust til aðstoðar
deildarstjóri lofthæfideildar sem er
flugtæknir með áratuga reynslu
ásamt öðrum starfsmanni deildar-
innar sem er einnig mjög reyndur
flugtæknir og að síðustu var til-
Að bera í
bakkafullan
lækinn
Sveinn Björnsson
Lúðvík Bergvinsson
kaus að kljást við sam-
gönguráðherra á Al-
þingi með þeim hætti,
segir Sveinn Björnsson,
að gera RNF að skot-
spæni í pólitískum
skollaleik sínum.
UMRÆÐAN
Tilfinningagreind
nær fótfestu var yfir-
skrift greinar í við-
skiptablaði Morgun-
blaðsins 19 apríl sl. þar
sem sagði að tilfinn-
ingagreind væri það
nýjasta í stjórnunar-
tískunni í dag. Hana
væri hægt að þjálfa og
að hún gengi út á það
að fólk yrði fyrst að öðl-
ast góða sjálfsmeðvit-
und og sjálfstraust til
að ná að lokum félags-
legri færni. Í greininni
var sagt frá ráðstefnu
sem haldin var nýlega
um þetta efni.
Tilfinningagreind er ný í um-
ræðunni og vakti því athygli grein-
arhöfundar á efninu og er tilefni
þessara skrifa.
Fram að þessu hefur aðeins verið
talað um eina tegund greindar en
fram kemur að Bandaríkjamaður-
inn Howard Gardner hefur fundið
átta og býst við að finna fleiri.
En hvað er tilfinningagreind,
hvaða fyrirbrigði er um að ræða?
Þegar að er gáð kemur ýmislegt
kunnuglegt í ljós fyrir þann er hefur
verið svo lánsamur að hafa notið
þjálfunar innan ITC-samtakanna,
en nafnið stendur fyrir „Interna-
tional Training in Communication“
eða þjálfun í samskiptum. Sjá nán-
ari uppl. um ITC á heimasíðu,
www.simnet.is/itc Þessi samtök
hafa starfað á Íslandi frá 1975 og
eru 11 deildir víðs vegar um landið.
Upptalning í greininni er eins og
tekin upp úr handbók ITC. En
þjálfun þar gengur út á atriði sem
upp eru talin í tiltekinni grein til að
efla tilfinningagreind:
– Að auka sjálfsþroska og
sjálfsmeðvitund: t.d. að þekkja eigin
styrk og takmarkanir, efla
sjálfstraust og trú á sjálfan sig og
eigin hæfileika.
– Að auka sjálfs-
stjórn: bæta aðlögun-
arhæfni, auka árang-
ursþörf til að félagi
leitist eftir að bæta
frammistöðu og ná
framúrskarandi ár-
angri. Efla frumkvæði
til að láta hlutina ger-
ast.
– Að auka félagslega
meðvitund: samkennd,
að sýna öðrum félög-
um og framförum
þeirra áhuga. Skipu-
lagslega meðvitund og
þjónustuvilja.
– Að efla félagslega
færni einstaklingsins:
þróun annarra með jákvæðu og
uppbyggjandi hæfnismati.
– Að efla leiðtogahæfileika:
hvetja og leiða hópa eftir mismun-
andi þjálfunarstigum ITC.
– Að bjóða þjálfun í samskiptum:
eitt aðalatriði þjálfunar ITC er að
temja sér þá háttvísi að virða tíma-
mörk, vera góður hlustandi og koma
vel fram. Að vera sannfærandi.
– Að hvetja til breytingastjórnun-
ar: stofna til og stjórna breytingum,
fara nýjar leiðir.
– Að þjálfa ágreiningsstjórnun:
t.d. með mikilli áherslu á að vinna í
hópum.
– Að mynda tengsl: þar fæst góð
reynsla vegna samstarfs og sam-
vinnu innan nefnda, mismunandi
deilda, ráða, landssamtaka og al-
þjóðasamtaka ITC.
– Að þjálfa samvinnu: t.d með
hópvinnu og vinna eftir sameigin-
legu markmiði ITC-félaga að sýna
raunverulegan áhuga á framförum
annarra og auka sjálfsþroska.
Vissulega var þessi samanburður
við áðurnefnda grein áhugaverður í
ljósi þeirra kannana sem gerðar
hafa verið á ávinningi tilfinninga-
greindar.
Í niðurstöðum kannana sem gerð-
ar voru af Daniel Goleman ásamt
fleirum en þeir kortlögðu störf –
hvað og hvernig besti starfsmaður-
inn og sá slakasti gerir, en uppl. átti
að nota vegna ráðninga og launa-
mála, kom í ljós að tilfinningagreind
var ráðandi og aðgreindi sig frá öðr-
um þáttum.
Í könnun á 181 starfi skýrir til-
finningagreind 70% af frammistöðu
en fagleg geta og vitsmunagreind
ekki meira en 30% af mun fram-
úrskarandi einstaklinga og þeirra
sem stóðu sig ekki eins vel. Hlut-
fallið í stjórnunarstörfum skýrði allt
að 90% af frammistöðu í starfi.
Þessar niðurstöður eru mikil við-
urkenning fyrir ITC-samtökin og
þá þjálfun sem þar fer fram til að
efla leiðtogahæfileika og tilfinn-
ingagreind.
Forsenda fyrir uppbyggingu til-
finningagreindar er að sögn Daniel
Goleman að búa yfir sjálfsmeðvit-
und, því aðeins þá er hægt að ná
félagslegri meðvitund og sjálfs-
stjórn. Ef því er náð er hægt að hafa
jákvæð áhrif á aðra. Um það snýst
ITC-þjálfunin m.a. og að efla sam-
skipti manna á meðal um heim all-
an.
Margir hafa haldið að ITC-þjálf-
unin snúist bara um ræðumennsku
og fundarsköp, vissulega er lögð
áhersla á þá þætti en það er aðeins
hluti af fjölbreyttri þjálfun. Auður
okkar Íslendinga felst m.a. í því að
hafa slík mannræktarsamtök hér á
landi og það eru forréttindi að hafa
haft tækifæri til að njóta þjálfunar
innan ITC-samtakanna.
Tilfinninga-
greind og ITC
Guðrún S.
Viggósdóttir
Þjálfun
Þessar niðurstöður eru
mikil viðurkenning fyrir
ITC-samtökin, segir
Guðrún S. Viggósdótt-
ir, og þá þjálfun sem
þar fer fram.
Höfundur er formaður útbreiðslu-
og kynningarnefndar Landssamtaka
ITC á Íslandi og forseti ITC-
deildarinnar Fífu í Kópavogi.
TÍMARIT Máls og
menningar er nú hætt
að koma út eftir liðlega
sextíu ár. Í stað þess
hefur Mál og menning
/Edda byrjað útgáfu á
riti sem heitir að vísu
TMM, en það merkir nú
„Tímarit um Menningu
og Mannlíf“, stafsett
svona að enskum hætti.
Þrátt fyrir það er heftið
merkt hið fyrsta 62. ár-
gangs. Ósvífni má slíkt
kallast, ef ekki hrein
rangmæli. Þetta er nýtt
rit og verður að meta á
þeim grundvelli.
Í viðtali í Morgun-
blaðinu 27. apríl reynir ritstjórinn,
Brynhildur Þórarinsdóttir, í sam-
ræmi við téða merkingu að skilgreina
rit sitt sem Tímarit Máls og menn-
ingar í breyttri mynd, enda hefur það
þegar verið sent gömlum áskrifend-
um ásamt greiðslukröfu fyrir heilan
árgang. Hver reginmunur er á þess-
um ritum sést þó best á því að rit-
stjórinn nefnir sitt rit í viðtalinu alla
jafna „blaðið“. Blað og tímarit er sitt
hvað, það hljóta allir að sjá.
Auðvitað er of snemmt að dæma
þetta nýja rit af fyrsta
heftinu. Það minnir
mest á helgarútgáfu
dagblaðs, eins og um-
sjónarmaður Lesbókar
Mbl. hefur bent á, svo
og menningarritstjóri
DV, sem jafnframt er
fyrrverandi ritstjóri
Tímarits Máls og
menningar. Í hinu nýja
„blaði“ er alls konar
sundurleitt efni, smá-
greinar og „blaðavið-
töl“. Spjall nokkurra
manna inn á segulband
sem birt er undir fyrir-
sögninni „Þetta er afar
skrítin þjóð!“ er auðvit-
að ekki tímaritsefni, miklu líkara
rabbþætti í útvarpi.
Ég ætla ekki að fjalla frekar um
þetta nýja rit og spái því engum hrak-
spám. Geti það tryggt sér lesendahóp
er vel. En jafnljóst má vera að tíma-
ritum um menningarmál og íslenska
menningarsögu hefur fækkað um
eitt. Þá ákvörðun Máls og menningar
að leggja Tímaritið niður ber upp á
aldarafmæli stofnanda forlagsins og
fyrsta ritstjóra Tímaritsins, Kristins
E. Andréssonar. Forráðamenn Máls
og menningar hafa ekki sýnt minn-
ingu þessa frumherja síns mikinn
sóma í seinni tíð. Hann hafði til að
bera ríkan menningarlegan metnað
og ötulleik og skrifaði margt gott um
bókmenntir. En Kristni skjátlaðist
illilega í mati sínu á Sovétríkjunum,
og má vera að það sé ástæða þess að
eftirkomendur hafa ekki hirt um að
halda þrekvirkjum hans í menningar-
málum á lofti. Hér sannast enn að
sekur er sá einn sem tapar.
Tímarit Máls og menningar hefur
á liðnum áratugum birt margar
veigamiklar ritgerðir um bókmenntir
og menningarmál að fornu og nýju.
Eftir brotthvarf þess standa nú uppi
aðeins tvö rit sem birta ítarlegar at-
huganir á því sviði, Skírnir og And-
vari. Bæði þyrftu þau að fá meiri út-
breiðslu og athygli fjölmiðla.
Andvari, rit Hins íslenska þjóðvina-
félags, var lengi gefinn út á vegum
Bókaútgáfu Menningarsjóðs. Þegar
sú útgáfa var drepin, samkvæmt
þeirri pólitísku kennisetningu að rík-
ið ætti ekki að „vasast í“ útgáfu, tók
Sögufélag að sér rit Þjóðvinafélags-
ins, Almanak og Andvara, og annast
dreifingu þeirra. Við þessi tímamót í
útgáfu íslenskra menningarrita er
ástæða til að minna á þau sem enn
standa vaktina.
Tímarit kvatt
Gunnar
Stefánsson
Menningarmál
Ljóst má vera, segir
Gunnar Stefánsson, að
tímaritum um menn-
ingarmál og íslenska
menningarsögu hefur
fækkað um eitt.
Höfundur er ritstjóri Andvara.
VERSLUNIN
Laugavegi 52, s. 562 4244.
Brúðhjón
A l l u r b o r ð b ú n a ð u r - G l æ s i l e g g j a f a v a r a - B r ú ð h j ó n a l i s t a r