Morgunblaðið - 30.06.2001, Side 24

LISTIR
24 LAUGARDAGUR 30. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
SUMARKVÖLD við orgelið, org-
eltónleikaröð Hallgrímskirkju, er
að hefja göngu sína í níunda sinn.
Eyþór Ingi Jónsson, sem nú stund-
ar nám við Tónlistarháskólann í
Piteå í Svíþjóð, ríður á vaðið og
leikur á fyrstu tónleikunum annað
kvöld kl. 20.
Kristján Valur Ingólfsson, for-
maður Listvinafélags Hallgríms-
kirkju, segir að þegar tónleikaröðin
hóf göngu sína fyrir níu árum, hafi
mátt kalla það hógláta og hljóðláta
byrjun menningarstarfs sem eng-
inn vissi hvað úr yrði. „Nú er svo
komið að Hallgrímskirkja og Klais-
orgel hennar eru orðin vel þekkt
nöfn meðal færustu organista
heims og það er talinn vegsauki að
hafa leikið á það. Tónleikaröðin
Sumarkvöld við orgelið er þess
vegna menningarstarf fyrir heim-
inn. Gestir hennar koma hvaðan-
æva að og bera fregnir til heim-
kynna sinna um listræna viðburði
og trúarlega reynslu. Þar fyrir ut-
an hefur tónleikaröðin sannað bæði
heimamönnum og gestum að hún
er góður viðauki við fegurð sum-
arkvöldsins í höfuðborginni. Það er
gott að setjast inn í Hallgríms-
kirkju og leyfa drottningu hljóð-
færanna, í höndum hins ágætasta
listafólks orgelleiksins, að gæða
fagran dag lífi og litum tónamáls.“
Á tónleikunum annað kvöld leik-
ur Eyþór Ingi Praeambulum eftir
Scheidemann, Dies sind die heilgen
zehen Gebot eftir Bach, Sónötu í
B-dúr eftir Mendelssohn, Nun
freut euch, lieben Christen gmein
eftir Buxtehude, Immaculata Con-
ceptio Beatæ Mariae Virginis eftir
Tournemire og Wir glauben all an
einen Gott eftir Bach.
Íslensk náttúra í orgelinu
Eyþór Ingi er ekki ókunnugur
Klais-orgelinu í Hallgrímskirkju.
Þar lærði hann á orgel í tvö ár hjá
Herði Áskelssyni og útskrifaðist
vorið 1998. Þá hefur hann fjórum
sinnum áður leikið á orgelið á Há-
degistónleikum í kirkjunni. En
hvað er Eyþór Ingi að læra í Sví-
þjóð? „Þetta er alhliða kirkjutón-
listarnám; orgel, kórstjórn og
söngur, en ég á kannski eftir að
sérhæfa mig meira í orgelleik
seinna meir.“ Eyþór Ingi segir að-
stöðuna í skólanum í Svíþjóð frá-
bæra. „Það er með ólíkindum hvað
þetta er góður skóli. Við erum 24
nemendurnir, en höfum sex pípu-
orgel að spila á.“
Það vafðist ekki fyrir orgelleik-
aranum að setja saman efnisskrá.
„Ég reyndi fyrst og fremst að velja
tónlist sem hentaði orgelinu vel, og
svo þarf þetta bæði að vera góð
tónlist og tónleikavæn. Svo hugsar
maður alltaf líka um að raða tón-
listinni vel upp með blöndu af
sterku og veiku og þá hefur maður
líka liti orgelsins í huga.“
Eyþór Ingi segir Klais-orgelið
mjög gott.
„Það er eitthvað mjög sér-ís-
lenskt við það; það er mjög kraft-
mikið, kannski var það meðvitað
gert til að ná fram í því áhrifum ís-
lenskrar náttúru, það er auðvelt að
skapa í því bæði eldgos og jarð-
skjálfta.“
Eyþór Ingi Jónsson leikur á Sumarkvöldi við orgelið
„Hægt að skapa bæði eldgos
og jarðskjálfta í orgelinu“
Eyþór Ingi Jónsson leikur á
Sumarkvöldi við orgelið í Hall-
grímskirkju annað kvöld.
TORFI Jónsson hefur fyrir löngu
gert vatnslitina að sínum aðallist-
miðli, það er þegar hann sleppir
grafískri hönnun og leyfir sér að fara
til fjalla og vera einn með sjálfum
sér. Á sýningunni í Man er einmitt
ljósmynd af honum þar sem hann sit-
ur við vatnslitatrönurnar og málar
landslag. Með hattkúfinn á hausnum
minnir baksvipurinn á meistara Ás-
grím, sem alltaf virðist hafa málað í
borgarfatnaði þótt hann væri stadd-
ur upp á miðjum öræfum.
Landslagsmyndagerð er megin-
uppistaðan í sýningu Torfa, og þar
svipar honum einnig til meistarans
heitins. Það er þó töluverður munur
á litameðferðinni og formteikning-
unni. Torfi er hógvær gagnvart nátt-
úrunni; mun hógværari en Ásgrímur
heitinn var, ef marka má slíka af-
stöðu út frá fjöri litanna. Hvergi
gætir spennu í myndum Torfa við-
líka þeirri sem setti svip sinn á marg-
ar vatnslitamyndir Ásgríms, enda
reynir hann að fanga mildi heildar-
innar fremur en snerpu.
Þannig má segja að Torfi sé var-
færinn þar sem Ásgrímur var vog-
aður og dæmi svo hver fyrir sig
hvort séu betri kostir. Í bestu verk-
unum, sem jafnframt eru þau ein-
földustu, eru fletirnir heildstæðir og
útlínur jafnvel breiðar. Þannig lætur
Torfa betur að vinna í stórum, flæð-
andi flötum, en fínlegum. Tilraunir
hans til að ná einhverju sem kalla
mætti nákvæmri eða raunsærri túlk-
un með fínum penslum eru miklu
síðri en einföldu og stórtæku drætt-
irnir.
Andlega virðist Torfi nefnilega
mun skyldari Emil heitnum Nolde
en Ásgrími. Þótt Nolde notaði mjög
sterkt litaspil var pensilmeðferðin
einföld, og dró í flestum tilvikum ein-
ungis fram aðalatriðin. Það er spurn-
ing hvort Torfi mætti ekki auka við
myndefnisval sitt og beina sjónum
víðar en til heiða og fjalla. Þar sem
gildi mynda hans er engan veginn
fólgið í nákvæmri útlistun landslags-
ins, heldur stemmningarinnar og
andrúmsloftsins sem ríkir í bestu
verkunum, mætti hann að ósekju líta
sér nær og skoða betur mannlífið,
heimilislífið, borgina og annað það
sem nærtækara er óbyggðunum.
Vatnsmettað
landslag
MYNDLIST
G a l l e r í M a n , S k ó l a -
v ö r ð u s t í g
Til 1. júlí. Opið á verslunartíma.
VATNSLITIR
TORFI JÓNSSON
Halldór Björn Runólfsson
Morgunblaðið/Halldór B. Runólfsson
Tvær af vatnslitamyndum Torfa Jónssonar á sýningu hans í Galleríi Man.
ÁRNI Sighvatsson baríton og Jón
Sigurðsson, píanó, flytja lög Sig-
valda S. Kaldalóns í Árbæjarsafni í
dag kl. 14.
Sigvaldi
Kaldalóns (1881–
1946) starfaði
sem héraðslækn-
ir í Nauteyrar-
hreppi við Ísa-
fjarðardjúp um
ellefu ára skeið, í
Flatey á Breiða-
firði um þriggja
ára skeið og loks
í Grindavík í um
15 ár. Eftir hann
liggja um það bil 200 lög í 7 bind-
um.
Flygill Sigvalda er nú notaður í
Árbæjarsafni en vinir hans gáfu
honum hann árið 1919 og færðu
heim til hans í Ármúla.
Píanóbekkinn gaf Kvenfélagið í
Grindavík Sigvalda á afmælisdegi
hans árið 1940. Ríkarður Jónsson
skar bekkinn út.
Kaldalónstón-
leikar í Ár-
bæjarsafni
Sigvaldi
Kaldalóns
SKÁLDSAGNAÞING verður hald-
ið á Hólum í Hjaltadal annað kvöld,
sunnudagskvöld, kl. 20.30. Fluttir
verða fjórir fyrirlestrar, Guðrún
Nordal talar um
Innansveitar-
króniku eftir
Halldór Lax-
ness, Ásdís Eg-
ilsdóttir um
Morgunþulu í
stráum eftir
Thor Vilhjálms-
son, Svanhildur
Óskarsdóttir um
Bréfbátarign-
inguna eftir
Gyrði Elíasson og Dagný Kristjáns-
dóttir um Þögnina eftir Vigdísi
Grímsdóttur.
Að þinginu standa Ferðaþjónust-
an og Ósýnilega félagið á Hólum og
Hugvísindastofnun Háskóla Íslands
en þingið er liður í skáldsagnaþing-
um sem eru á ferð um landið í sum-
ar.
Þingið er styrkt af menntamála-
ráðuneytinu, Reykjavík Menningar-
borg og Íslandsbanka.
Skáldsagna-
þing á Hólum
Vigdís
Grímsdóttir
HARPA Björnsdóttir myndlist-
armaður hefir komið fyrir flotverki
í tjörninni við Norræna húsið og
verður verkið vígt í dag, laug-
ardag, kl. 15. Verkið heitir Tungl-
beri og er tákn hins skapandi ein-
staklings, þess sem skapar sér sína
eigin birtu og lýsir öðrum. Tungl-
berinn mun lýsa í tjörninni í sumar.
Verkefnið naut m.a. styrks frá
menningarmálanefnd Reykjavík-
urborgar.Tunglberi, verk Hörpu Björnsdóttur, í tjörninni við Norræna húsið.
Tunglberi
lýsir við Nor-
ræna húsið
Bókasafn Seltjarnarness
Sýningu Gerðar Guðmundsdóttur
textíllistakonu, Á láði og legi, verður
framlengt til 17. júlí.
Verkin á sýningunni eru öll unnin
á þessu ári með blandaðri tækni,
einkum silkiþrykki.
Sýningu
framlengt
ÞVÍ hefur verið haldið fram, að
munurinn á franskri og þýskri
rómantík sé í raun mjög lítill og
varði helst stöðu listamannsins,
gagnvart listsköpun sinni, að
franskir sjái frá sér og að sýnin
snerti þá, þ.e. t.d. veki þeim hrifn-
ingu en þýskir séu innhverfir í
túlkun tilfinninga og beini þar með
athyglinni að sjálfum sér. M.ö.o,
að sá franski dáist að því sem
hann sér en sá þýski gráti í raun-
um sínum. Auðvitað er þetta al-
hæfing, sem snertir aðeins einn
flöt í stórri og margþættri mynd.
Á tónleikum Signýjar Sæmunds-
dóttur og Þóru Fríðu Sæmunds-
dóttur, s.l þriðjudag, í Listasafni
Sigurjóns Ólafssonar, voru auk
verka eftir Karl O. Runólfssonar
flutt frönsk tónlist, eftir Chausson
og Poulenc og frumflutt tvö söng-
verk eftir Atla Heimi Sveinsson,
við frönsk ljóð eftir Beatrice
Cantoni.
Tónleikarnir hófust á tveimur
söngverkum eftir Atla, Rien ne vi-
endra (Ekkert mun koma) og
Dans ton silence (Í þinni þögn) við
kvæði eftir Beatrice Cantoni.
Söngverk Atla eru hvað snertir
tónmál mjög sérkennileg, að mestu
tvírödduð, þ.e. einraddaður píanó-
leikur á móti söngröddinni en að-
eins á stöku stað er seilst til notk-
unar hljóma. Þessi ritháttur gaf
lögunum seiðandi blæ og fallega
mótað tónmálið leið áfram án
árekstra og verulegra átaka, í sér-
lega viðkvæmnislegri túlkun Sig-
nýjar og Þóru Fríðu er var einkar
áhrifamikil í seinna lagi Atla, Í
þinni þögn.
Þrjú lög eftir Ernest Chausson
Le temps des lilas, Sérénade Ital-
ienne og Le Colibri voru einstak-
lega fallega sungin og sérstaklega
söngurinn um Kólibrífuglinn.
Chausson var lögfræðingur en
sneri sér að tónlist og nam tón-
smíði hjá Franck. Heimili hans var
griðastaður listamanna og einn
besti vinur hans var Debussy, sem
hann hjálpaði oft fjárhagslega.
Tónverk eftir Chausson eru há-
rómantísk og þau frægustu eru
Poéme fyrir fiðlu og hljómsveit, pí-
anókvartett og Söngvar um ástina
og hafið, fyrir söngrödd og píanó
og/eða hljómsveit. Hann vildi ekki
að tónverk sín væru rismikil eða
Wagnerisk, eins hann sagði sjálf-
ur, heldur þýð og umfram allt fal-
leg. Í þessum fínlegu söngverkum
naut sín einkar vel fagurlega mót-
uð túlkun og sérlega gott samspil
systranna.
Fimm lög eftir Karl O. Runólfs-
son, voru næst á efnisskránni, sem
eins konar millispil í „rómantík-
inni“, en þau voru Dans, Heimþrá,
Allar vildu meyjarnar, Ferðalok og
Spjallað við spóa, allt þekkt lög ut-
an Heimþrá og Ferðalok, en síðast
nefnda lagið er sérlega vel samið,
þar sem píanó og söngröddin
skipta með sér laginu, sem því
miður kom ekki nógu vel fram í út-
færslu systranna, þó flutningurinn
í lögunum Allar vildu meyjarnar
og Spjallað við spóa, væri einstak-
lega vel mótaður.
Lokaviðfangsefni voru þrjú lög
eftir Poulenc, fyrst það fræga C,
sem mun vera samið, bæði ljóðið
(Aragon) og lagið, í hernámi Þjóð-
verja í seinni heimstyrjöldinni og
er því ofið sárum tóni yfir því að
sjá hversu komið var fyrir Frakk-
landi. Fêtes galantes er gamasöm
sýn á frekar ókræsilegt umhverfi
og náðu listakonurnar að túlka
„íroníska“ gamansemina á
skemmtilegan máta. Síðasta lagið
Vegir ástarinnar (Les chemins de ĺ
amour) við kvæði eftir Anouilh,
sem Íslendíngar þekkja til sem
leikritaskálds, er hvað stíl snertir í
evrópskum kaffihúsastíl, mjög vel
gert og var frábærlega vel flutt.
Það var mikill þokki yfir þessum
tónleikum, sem voru að mestu á
„mjúku“ nótunum og var samleik-
ur Signýjar og Þóru Fríðu ein-
staklega fallega mótaður, sér-
staklega í lögum eftir Atla og
Chausson og einnig í Vegir ást-
arinnar eftir Poulenc.
TÓNLIST
L i s t a s a f n S i g u r j ó n s
Ó l a f s s o n a r
Signý Sæmundsdóttir og Þóra
Fríða Sæmundsdóttir fluttu söng-
verk eftir Atla Heimi Sveinsson,
Chausson, Karl O. Runólfsson og
Poulenc. Þriðjudagurinn
26. júní, 2001.
SÖNGUR OG PÍANÓ-
LEIKUR
Á mjúku nótunum
Jón Ásgeirsson