Morgunblaðið - 30.06.2001, Blaðsíða 30

30 LAUGARDAGUR 30. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
HINAR hörðu deilur inn-an Lyfjaverslunar Ís-lands hf. að undan-förnu snúist um kaup
félagsins á fyrirtækinu Frumafli
ehf. Tveir stjórnarmenn auk
stórra hluthafa í félaginu hafa
reynt að koma í veg fyrir kaupin
sem meirihluti stjórnarinnar gekk
frá 20. júní síðastliðinn. Meirihluti
stjórnarinnar hefur aftur á móti
sagt að þeir sem hafi verið að
reyna að koma í veg fyrir kaupin
á fyrirtækinu séu að svíkja gert
samkomulag.
Andstæðingar kaupanna á
Frumafli innan Lyfjaverslunar
hafa haldið því fram að verðið á
fyrirtækinu sé allt of hátt og ekk-
ert verðmat hlutlauss aðila hafi
verið lagt fram. Með kaupunum sé
verið að taka hagsmuni stærsta
hluthafans, seljanda Frumafls,
framyfir hagsmuni annarra hlut-
hafa. Þá hafi meirihluti stjórnar-
innar ekki staðið rétt að málum og
knúið kaupin á Frumafli fram með
óeðlilegum hætti.
Stjórnarformaður Lyfjaverslun-
ar hefur hins vegar sagt að kaupin
á Frumafli verði að skoða í sam-
hengi með nýlegum kaupum á
tveimur öðrum félögum, A. Karls-
syni hf. og Thorarensen-Lyfjum
ehf. Kaupin á þessum þremur
félögum séu hluti af nýrri framtíð-
arsýn Lyfjaverslunar. Markaðs-
hlutdeild félagsins og velta aukist
verulega auk þess sem tækifæri
skapist til að víkka það svið sem
félagið starfar á bæði hér á landi
og erlendis, sérstaklega með
kaupunum á Frumafli.
Greint hefur verið opinberlega
frá niðurstöðum tveggja athugana
sem snúa að verðmati á Frumafli,
bæði unnin fyrir stjórnarformann
Lyfjaverslunar. Annars vegar er
um að ræða núvirt tekjustreymi
og virði fasteignar Frumafls að
ákveðnum tíma liðnum, sem end-
urskoðandi Lyfjaverslunar hefur
framkvæmt útreikninga á og er
eins kona vísir að verðmati. Sam-
kvæmt því er núvirt tekjustreymi
og virði fasteignar Frumafls eftir
25 ár 140-160 milljónir króna. Í
þessari athugun er ekki lagt mat á
óefnislega þætti, s.s. viðskiptavild
og því ekki um heildstætt verðmat
að ræða. Hins vegar er verðmat
endurskoðunarskrifstofu þar sem
lagt er mat á Frumafl í heild
sinni. Niðurstaða þess er að hluta-
bréf Frumafls séu eðlilega metin
með hliðsjón af því verði sem
Lyfjaverslun greiddi fyrir þau.
Deilurnar innan Lyfjaverslunar
virðast því snúast um fjármuni,
um aðferðir og hugsanlega um
framtíðarsýn. Þessu til viðbótar er
næsta víst að barátta um völd í
félaginu hefur sitt að segja enda
urðu veruleg umskipti í valdahlut-
föllum innan hluthafahóps félags-
ins með kaupunum á Frumafli.
Hluthafafundur Lyfjaverslunar
Íslands hf. hefur verið boðaður 10.
júlí næstkomandi. Á dagskrá
fundarins verður gert grein fyrir
samningum félagsin við A. Karls-
son hf., Thorarensen-Lyf ehf. og
Frumafl ehf. Þá verður tekið fyrir
vantraust á stjórn Lyfjaverslunar
og stjórnarkjör. Undir liðnum
önnur mál verður svo fjallað um
meint trúnaðarbrot Lárusar L.
Blöndal, stjórnarmanns. Með hlið-
sjón af dagskrá fundarins er útlit
fyrir að þar verði hart tekist á.
Þess ber að geta að ríkið kemur
með nokkrum hætti að þessu máli.
Fyrirtækið Frumafl er tilkomið í
kjölfar samnings fyrirtækisins
Öldungs hf., dótturfélags Frum-
afls, við heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytið um rekstur hjúkr-
unarheimilis fyrir aldraða að
Sóltúni í Reykjavík, sem Ríkis-
endurskoðun hefur gert nokkrar
athugasemdir við og sagt að hafi
ekki verið í samræmi við útboðs-
stefnu ríkissjóðs í innkaupum. Þá
kemur ríkið að málinu með öðrum
hætti því Íslenskir aðalverktakar
sjá um byggingaframkvæmdir
Sóltúnsheimilisins, en ríkið er
stærsti hluthafinn í Íslenskum að-
alverktökum, sem síðan eiga 15% í
Öldungi á móti 85% Frumafls.
Umskipti í valdahlutföllum
Lyfjaverslun keypti allt hlutafé
í Frumafli 20. júní þrátt fyrir að í
minnisblaðinu frá því í janúar sé
kveðið á um að félagið kaupi
44,44% af hlutafénu
en hafi kauprétt á
27,78% af hlutafénu
til 6 mánaða frá und-
irritun samnings og
kauprétt á öðrum
27,78% til 12 mánaða.
Með kaupunum eign-
aðist Jóhann Óli Guð-
mundsson, seljandi
Frumafls, verulega
stærstan hlut í félaginu. Eftir
kaupin er hlutur hans 35,12% af
heildarhlutafé Lyfjaverslunar en
hann fékk greitt fyrir fyrirtækið
með hlutabréfum í félaginu að
nafnvirði 170 milljónir króna.
Hann fékk hins vegar engar bein-
ar peningagreiðslur. Í þessu
sambandi er vert að hafa í huga
að fyrir hin tvö félögin sem Lyfja-
verslun hefur keypt á þessu ári,
A. Karlsson hf. og Thoraren-
sen-Lyf ehf., greiddi Lyfjaverslun
annars vegar 375 milljónir króna í
peningum auk 80 milljóna í
hlutabréfum í félaginu og hins
vegar 750 milljónir í peningum
auk 50 milljóna í hlutabré
Jóhann Óli var næ
hluthafinn í Lyfjaverslu
kaupin á Frumafli. Að
Karlsson var stærsti hl
fyrir kaupin en er næst
nú með 10,77% hlut.
Bindandi samningur e
Einn stærsti anginn a
um innan Lyfjaverslunar
kaupin á Frumafli hafi
inatriðum verið ákveðin
irlýsingu og minnisb
tengslum við kaup félags
Karlssyni hf. í janúar síða
eða ekki. Meirihluti
Lyfjaverslunar segir svo
hefur sakað þá sem hafa
koma í veg fyrir kaupin
svíkja gert samkomulag
hluti stjórnarinnar, þ.e
stjórnarmenn, fjórir a
stjórnarmönnum félagsins
tíma er yfirlýsingin og min
ið voru staðfest, svo og stó
hafar í félaginu, halda
vegar fram að minnisbla
einungis verið innanhússp
Lyfjaverslun en ekki
kaupsamningur.
Meirhluti stjórnarinnar
fjórir af fimm stjórnar
félagsins á síðasta starfs
undir höndum lögfræðileg
gerðir, hvor um sig sínum
til stuðnings. Magnús Tho
hrl. tók saman álitsge
meirihluta stjórnarinnar
hann komst að þeirri ni
að kominn hafi verið á
samningur um kaup Ly
unar á Frumafli með yf
unni og minnisblaðinu f
janúar. Hreinn Loftss
komst að þveröfugri ni
fyrir fjóra af fimm stjórn
um síðustu stjórnar.
Þáttur Búnaðarban
Stjórn Lyfjaverslunar
kröfu Lárusar L. Blöndals
armanns og fulltrúa A
Karlssonar, um að fram f
mat á Frumaflsamningnum
ur Sæmundsen stjórnarf
afhenti Árna Tómassyni
stjóra Búnaðarbankans, g
að fá aðstoð við að verðm
islega þætti Frumaflssa
ins“, eins og Grímur sag
irlýsingu 14. júní.
Yngvi Örn Kristinsson
kvæmdastjóri verðbréfasv
aðarbankans, sendi Grím
dagsett 12. júní,
fram kemur a
hafi verið kynn
urstöður v
bankans á F
samningnum 2
Verulegar athug
hafi þá hins veg
fram við mat ba
hinum óefnisleg
um Frumafls og
hafi óskað eftir að bankin
ekki inn verðmati sínu.
Bréf Yngva Arnar varð
að Grímur sendi frá sé
angreinda yfirlýsingu 14.
sem hann sagði bréfið í m
um atriðum rangt. Hið ré
að Árni Tómasson hefði
Grími að hann treysti sér
að meta hina óefnisleg
Frumaflssamningsins. Á h
inn hefði Árni lagt óform
virðismat á Sóltúnsverk
um það hefði þegar legið f
frá endurskoðanda félag
fleirum. Því hefði ekk
grundvöllur til frekari m
Hart deilt um fjármuni, aðferðir, framtíðarsý
Hluthafa hyglað
eða skynsamleg
fjárfesting
Útlit er fyrir að hart verði tekist á á hlut-
hafafundi Lyfjaverslunar Íslands 10. júlí.
Grétar Júníus Guðmundsson kynnti sér
málið, en meirihluti stjórnar félagsins hef-
ur m.a. verið sakaður um að hygla einum
hluthafa með kaupum á fyrirtækinu
Frumafli en segir þau hluta af framtíðar-
sýn og sókn á ný svið og sakar andstæð-
inga kaupanna um að ætla að svíkja gert
samkomulag.
Flestir sem að
þessu máli
koma eru sam-
mála um að
málaferli geti
skaðað Lyfja-
verslun Íslands
MILOSEVIC TIL HAAG
Það er flestu leyti fagnaðarefni aðSlobodan Milosevic, fyrrum forseti Júgóslavíu, skuli hafa
verið framseldur til Stríðsglæpadóm-
stólsins í Haag. Milosevic ber öðrum
fremur ábyrgð á átökunum á Balkan-
skaga síðastliðinn áratug. Hin hat-
ursfulla þjóðernisstefna hans og
draumurinn um Stór-Serbíu varð
kveikjan að þjóðernishreinsunum og
tilraun Serbíu til að leggja undir sig
nágrannaríkin.
Sú tilraun mistókst og Milosevic á
nú yfir höfði sér kæru vegna morða á
hundruðum Albana auk nauðungar-
flutninga 740 þúsund Albana frá Kos-
ovo. Hann hefur ekki enn verið ákærð-
ur vegna grimmdarverka er framin
voru í stríðunum í Bosníu og Króatíu
en saksóknarar Stríðsglæpadómstóls-
ins sögðu í gær að til stæði að bæta
þeim kærum við á næstunni.
Milosevic er fyrsti þjóðhöfðinginn
sem látinn er svara til saka fyrir gjörð-
ir sínar með þessum hætti. Hann er
hins vegar ekki sá eini er ber ábyrgð á
grimmdarverkunum á Balkanskaga.
Hættan er sú að með réttarhöldunum
yfir Milosevic minnki líkurnar á því að
aðrir, jafnt þeir sem tóku ákvarðanir
og mótuðu stefnuna ásamt forsetanum,
sem og þeir er framkvæmdu grimmd-
arverkin, verði dregnir fyrir dómstóla.
Framsal Milosevics bar að með
skjótum hætti degi áður en stór alþjóð-
leg ráðstefna um endurreisn Júgóslav-
íu hófst í Brussel. Með því að afhenda
Stríðsglæpadómstólnum forsetann
fyrrverandi hafa Serbar nú rutt helstu
hindrun þess úr vegi, að Vesturlönd
geti veitt þeim stórfellda efnahagslega
aðstoð. Ef ekki hefði komið til fram-
salsins var jafnvel talið að nokkur ríki,
þar á meðal Bandaríkin, myndu hunsa
ráðstefnuna í Brussel. Þess í stað virð-
ast menn nú ætla að taka höndum sam-
an um að byggja upp Júgóslavíu eftir
eyðilegginguna í stríðinu. Nú þegar
hafa stjórnvöldum í Belgrad borist fyr-
irheit um á annan milljarð dollara í
fjárhagslega aðstoð.
Auðvitað hefði á margan hátt verið
æskilegt að framsal Milosevics hefði
borið að með öðrum hætti og þá ekki
síst vegna þess hvaða áhrif það mun
hafa á serbnesk stjórnmál. Löng hefð
er fyrir því í Serbíu að kenna öðrum
um ófarir þjóðarinnar. Stjórn Serbíu
tókst ekki að fá samþykkt lög um fram-
salið og brá því á það ráð um síðustu
helgi að gefa út tilskipun er heimilaði
framsal stríðsglæpamanna. Þrátt fyrir
að stjórnlagadómstóll Serbíu hafi svo á
fimmtudag úrskurðað að ekki væri
hægt að framselja neinn á grundvelli
tilskipunarinnar þá var Milosevic engu
að síður framseldur. Fyrirséð er að
þetta mun valda uppnámi í júgóslav-
neskum stjórnmálum og serbneska
stjórnin með Djindjic forsætisráð-
herra er nú þegar sökuð um að hafa
svikið Milosevic í hendur Vesturlanda
vegna fyrirheits um fjárstuðning.
Milosevic mun nú svara til saka fyrir
þau grimmdarverk er framin voru und-
ir hans stjórn. Það er hins vegar einnig
nauðsynlegt að serbneska þjóðin horf-
ist í augu við ábyrgð sína og líti ekki
svo á að með því að framselja Milosevic
sé búið að afgreiða málið endanlega.
UNDIR JÖKLI
Þjóðgarðurinn Snæfellsjökull varopnaður við hátíðlega athöfn á
Malarrifi í fyrradag, þegar Árni
Bragason, forstöðumaður Náttúru-
verndar ríkisins, tók formlega við
vörslu hans frá umhverfisráðherra,
Siv Friðleifsdóttur. „Við stöndum á
merkum tímamótum í sögu þjóðgarða
og náttúruverndar á Íslandi,“ sagði
umhverfisráðherra í ræðu sinni og
vísaði þar til þeirrar staðreyndar að
opnun þessa þjóðgarðs er hin fyrsta í
28 ár. Þess verður þó ekki jafnlangt að
bíða að næsti þjóðgarður verði opn-
aður, því fyrirhugað er að stofna
Vatnajökulsþjóðgarð á næsta ári sem
verður mikilsverð viðbót við þau
svæði sem þegar njóta friðlýsingar.
Frá sjónarmiði náttúruverndar er
stofnun þjóðgarðsins Snæfellsjökuls
afar mikilvæg. Á Snæfellsnesi eru ein-
stakar náttúruminjar, enda er lands-
lagið við rætur jökulsins mjög sér-
stakt. Í jöklinum sjálfum mætast þeir
kraftar sem einkenna íslenska nátt-
úru; eldur og ís, en frá jöklinum og
eldvörpum umhverfis hann hafa runn-
ið víðáttumikil hraun sem setja svip
sinn á svæðið. Að auki er fjöldi mann-
vistarminja frá ýmsum tímum innan
þjóðgarðsins, sem gefa svæðinu aukið
gildi á sviði sögulegrar uppfræðslu.
Snæfellsnes hefur á undanförnum
árum notið vaxandi vinsælda ferða-
manna sem áhugavert og aðgengilegt
útivistarsvæði. Við opnun þjóðgarðs-
ins komu í ljós hugmyndir um að
tvinna saman náttúruvernd og hug-
myndafræði umhverfisvænnar ferða-
þjónustu innan þjóðgarðsins. Er það
vissulega tímabær þróun í íslensku
samfélagi þar sem þjónusta við ferða-
menn er vaxandi atvinnugrein. Í um-
ræðu tengdri ferðamannaiðnaði hefur
á síðustu árum verið hafið máls á
nauðsyn þess að rannsaka þolmörk ís-
lenskrar náttúru hvað ágang ferða-
manna varðar, því ljóst er að náttúran
er viðkvæm og getur ekki tekið á móti
ótakmörkuðum fjölda gesta án þess að
láta á sjá. Þjóðgarðar á Íslandi geta
haft mikilvægu hlutverki að gegna
sem vettvangur rannsókna á þessu
sviði, enda brýnt að mörkuð sé stefna
varðandi aðgengi og yfirferð ferða-
manna um landið svo það haldi
ósnortnum einkennum sínum og að-
dráttarafli til frambúðar. Að öðrum
kosti verður stoðunum kippt undan
orðspori Íslands sem áfangastaðar
þar sem hægt er að komast í kynni við
óspjallað og tilkomumikið umhverfi.
Ekki má horfa framhjá táknrænu
vægi þess að setja svæðið í kringum
Snæfellsjökul í flokk með öðrum þýð-
ingarmiklum verndarsvæðum þjóðar-
innar. Jökullinn hefur ætíð haft yfir
sér dulúðugt yfirbragð í huga fólks og
orðrómur um kynngi hans hefur bor-
ist víða um lönd, ekki síst fyrir tilstilli
franska rithöfundarins Jules Verne,
sem árið 1864 skrifaði vísindaskáld-
sögu um ferðina að miðju jarðarinnar
sem hefst á jöklinum. Sömuleiðis er
saga Halldórs Laxness af „Kristni-
haldi undir Jökli“ Íslendingum kær,
enda einstæð heimild um tengsl ís-
lenskrar þjóðarsálar við hulduheima
og yfirnáttúruleg fyrirbrigði, sem nú
eru óðum að hverfa.