Morgunblaðið - 10.07.2001, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 10. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
SKÓGARÞRÖSTUR nokkur valdi
sér heldur óvenjulegt hreiðurstæði
í skotbómu gámalyftara sem er í
fullri notkun hjá Skipaafgreiðslu
Húsavíkur ehf. Að sögn Helga Páls-
sonar, framkvæmdastjóra Skipa-
afgreiðslunnar, hafa starfsmenn
hennar haft gaman af þessum
áræðna þresti í sumar, en hann hef-
ur mátt elta lyftarann um vinnu-
svæðið til að fæða unga sína.
„Hann flögrar á eftir honum og
bíður rólegur þangað til lyftarinn
er kyrr, þá notar hann tækifærið,“
sagði Helgi. Þrösturinn mun nú
hafa komið upp ungum sínum og
þeir flognir úr hreiðrinu en hreiðr-
ið stendur enn og hljóta það að vera
meðmæli með þessu trausta en jafn-
framt hreyfanlega hreiðurstæði.
Sjá má glytta í hreiðrið við lukt-
ina á bómu gámalyftarans.
Ljósmynd/Helgi Pálsson
Hreiðurstæði
í bómu gámalyftara
flytjast búferlum út á land þegar
störfin væru flutt, en hins vegar
væru margir tilbúnir að vinna þessi
sömu störf þótt þau væru utan höf-
uðborgarsvæðisins, þar á meðal fólk
búsett á höfuðborgarsvæðinu.
„Þetta er ekki ólíkt því sem gerist
þegar störf flytjast milli staða á
landsbyggðinni eða af landsbyggð-
inni til höfuðborgarsvæðisins, en
slíkt hefur gerst í töluverðum mæli,
sérstaklega í sjávarútvegi með flutn-
FORMAÐUR Sambands íslenskra
bankamanna, Friðbert Traustason,
telur þá hugmynd Kristins H. Gunn-
arssonar, stjórnarformanns Byggða-
stofnunar, fráleita að setja sérstaka
löggjöf um réttindi starfsmanna við
flutning stofnunar eða starfs milli
landshluta. Kristinn velti þessari
hugmynd upp á ársfundi Byggða-
stofnunar í síðustu viku og taldi að
með slíkum reglum gæti náðst betri
árangur en verið hefur við flutning
stofnana og starfa. Kristinn sagði
ennfremur að löggjöfin ætti einnig
að ná til almenna vinnumarkaðarins.
Sem kunnugt er deildu Byggðastofn-
un og Samband íslenskra banka-
manna um réttindi starfsmanna
stofnunarinnar við flutning hennar
frá Reykjavík til Sauðárkróks.
Kristinn sagði ennfremur á árs-
fundinum að reynslan af flutningi
stofnana benti til þess að fáir starfs-
menn á höfuðborgarsvæðinu kysu að
ingi skipa og kvóta. Fólk vill vera þar
sem það hefur komið sér fyrir og
tekur óstinnt upp röskun á sínum
högum sem flutningur á starfi vissu-
lega er,“ sagði Kristinn.
Ágreiningur mun rísa á ný
Varðandi flutning Byggðastofnun-
ar frá Reykjavík til Sauðárkróks
sagði stjórnarformaðurinn að deilt
hefði verið um hvort flutningurinn
jafngilti því að starf væri lagt niður
og þá yrði um biðlaunarétt að ræða.
Það hefði verið sjónarmið iðnaðar-
ráðuneytisins og ríkislögmanns að
ekki hefði verið um niðurlagningu
starfs að ræða en Samband íslenskra
bankamanna hefði haldið hinu gagn-
stæða fram.
„Þessi lagalegi ágreiningur er
óleystur og mun rísa að nýju þegar
næsta stofnun verður flutt, hvort
sem það verður í heilu lagi eða að
hluta,“ sagði Kristinn.
Friðbert telur líklegra að löggjöf
um flutning starfa muni rýra réttindi
starfsmanna frekar en hitt. „Ég get
ekki ímyndað mér annað en að með
slíkri löggjöf sé eingöngu verið að
taka af fólki réttindi í þá átt að rík-
isvaldið fái fulla heimild til að flytja
störfin og fólkinu sé þá bara sagt upp
með venjulegum uppsagnarfresti.
Mér finnst það að minnsta kosti ólík-
legt að þeir hugsi sér að auka rétt-
indi starfsmanna,“ segir Friðbert.
Sérstök löggjöf um flutning stofnana og starfa milli landshluta
Bankamenn
telja hugmynd-
ina fráleita
VERÐ á leiguhúsnæði á vegum
Félagsbústaða í Reykjavík hækkaði
um 5,3% um mánaðamótin og er
þetta mesta hækkun á leiguverði hjá
Félagsbústöðum á þessu ári. Að
sögn Sigurðar Friðrikssonar, fram-
kvæmdastjóra Félagsbústaða,
hækkar leigan á þriggja mánaða
fresti í takt við vísitölu og í leigu-
samningi er skýrt tekið fram að leiga
á íbúðum hækki í samræmi við
neysluvísitölu.
Sigurður segir að leiga hjá
Félagsbústöðum hafi hækkað um
0,3% í janúar og í apríl um 0,8% og
miðað við hækkanir á neysluvísitölu
hefði hún nú átt að hækka um 4,2%.
Hins vegar hafi vísitalan í raun átt að
hækka um 1,3% í janúar og 0,9% í
apríl og af þeim sökum bætist 1,1%
aukalega við leiguna núna en þessar
hækkanir hefðu í raun átt að koma
inn í leiguverð fyrr. „Þessi hækkun
gildir þó aðeins frá þessum mánaða-
mótum og verða Félagsbústaðir að
líta á það sem mistök af sinni hálfu að
1,1% hækkunin hafi ekki orðið fyrr.
En því miður áttum við engan annan
valkost en að setja þessa hækkun inn
í leiguna núna og þess vegna verður
nú 5,3% hækkun í stað eðlilegrar
hækkunar sem hefði verið 4,2%,“
segir Sigurður.
Sigurður bendir á að kostnaður
Félagsbústaða við íbúðirnar aukist í
takt við vísitölu. „Félagsbústaðir
fjármagna íbúðakaupin með 90%
lánum frá Íbúðalánasjóði og þau lán
eru tengd við neysluvísitölu. Stærsti
kostnaðarliður Félagsbústaða er við-
haldskostnaður og hann tengist auð-
vitað launum og öðru í landinu.“
Að sögn Sigurðar eru leigutakar
Félagsbústaða 1.200 og hafa nokkrir
hringt og spurst fyrir um þá hækkun
sem varð nú um mánaðamótin, en
allir sem leigja íbúðir hjá Félagsbú-
stöðum eru lágtekjufólk. Leiga á
vegum Félagsbústaða er sú lægsta
sem hægt er að fá enda niðurgreidd
af borginni.
„Eftirspurnin eftir húsnæði á veg-
um Félagsbústaða er mikil og bið-
listar gífurlega langir, en ástandið í
húsnæðismálum hér hefur skapað
þessa miklu eftirspurn. Leiguíbúð-
um á hinum almenna markaði hefur
fækkað en Félagsbústaðir hafa bætt
við 100 íbúðum á ári undanfarin þrjú
ár,“ segir Sigurður.
Húsaleigubætur ekki
vísitölutengdar
Samkvæmt upplýsingum frá
félagsmálaráðuneytinu eru húsa-
leigubætur ekki vísitölutengdar, en
við hækkun á leigu er þó mögulegt að
húsaleigubætur hækki. Samkvæmt
reglum um húsaleigubætur er aldrei
hægt að fá hærri bætur en sem nem-
ur helmingi leigufjárhæðar og er há-
marksupphæð bóta á mánuði 35.000
krónur, en hækki leiga er mögulegt
að bæturnar hækki líka í þeim til-
vikum þar sem þetta ákvæði virkar.
Ef leigjandi greiðir hins vegar til-
tölulega lága húsaleigu er mögulegt
að húsaleigubætur séu föst fjárhæð
og þá verður ekki hækkun á þeim þó
leiga hækki að einhverju marki.
Leiga hjá Félagsbústöðum hækkar
Leiguverðið
fylgir neyslu-
vísitölunni
síðan bleikja komst um Tungná í
nokkur vötn í Veiðivatnaklasanum.
Þau sömu vötn hafa dalað að vin-
sældum hjá veiðimönnum, því
bleikjan þótti taka illa. Þegar menn
fóru að líta eftir Langavatni, sem
er örskammt frá gistimiðstöðinni
stærsta sem frést hefur af í sumar.
Ingólfur sagði enn fremur að aðrir
tveir viðskiptavinir hefðu lýst at-
burði frá Þingvallavatni þar sem
risableikja slapp uppi í fjöru, eftir
firnalanga og spennandi viðureign.
Slógu mennirnir á að bleikjan hafi
verið um 90 sentimetrar. Geta
menn þá gefið hugmyndafluginu
lausan tauminn.
Stóra bleikjan í Langavatni mun
hafa tekið fremur stóra mosa-
græna púpu, í stærðinni 6, og fékk
veiðimaðurinn að sögn Ingólfs
fleiri væna fiska þó þessi hafi verið
langstærstur. Nokkuð mörg ár eru
INGÓLFUR Kolbeinsson, kaup-
maður í Vesturröst, sagði í samtali
við Morgunblaðið að hann hefði
fengið veiðimann í búðina fyrir
skömmu sem hefði dregið 12 punda
bleikju í Langavatni í Veiðivötnum
fyrir fáum dögum. Eru svo stórar
bleikjur fágætar og er þessi sú
við Tjaldvatn, reyndist vera mikið
af rígvænni bleikju sem tók bara
vel.
Álftá er á rólegu róli og í gærdag
voru komnir 13 laxar og 15 sjóbirt-
ingar úr ánni og hafa hollin verið
að kroppa upp fisk og fisk. Birting-
urinn er vænn, mikið 2-4 pund, en
laxinn smár, enginn stærri en 6
pund. Hins vegar eru tveir risar í
ánni, báðir við Hrafnkelsstaðabrú,
og er annar talinn a.m.k. 20 pund,
en hinn er lítið eitt smærrri. Er
mikið staðið og rennt á þessa fiska,
enda gott að fylgjast með þeim af
brúnni. Til þessa hafa þó aðeins
smærri bræður og systur tekið agn
veiðimanna.
Sex laxar veiddust í síðasta holli í
Fáskrúð og eru það fyrstu laxarnir
úr ánni í sumar.
Nýlega hætti holl í Norðurá með
108 laxa sem er methollið í sumar.
Voru þá komnir 670 laxar úr ánni,
nokkrum stykkjum meira en á
sama tíma í fyrra.
Þrír laxar veiddust á svæðum 1-2
í Stóru-Laxá á sunnudaginn og
voru með þeim komnir 11 á land af
svæðunum. Sást nokkur fiskför upp
ána þennan dag að sögn.
12 punda bleikja
úr Veiðivötnum
Veiðimaður rennir við Snoppuna í Leirvogsá.
ERU
ÞEIR AÐ
FÁ’ANN?
LÆKNANEMAR eru mun oft-
ar haldnir bráðaofnæmi og of-
næmistengdum sjúkdómum en
aðrir jafnaldrar þeirra. Þetta
eru niðurstöður rannsóknar
Elínar Bjarnadóttur, Davíðs
Gíslasonar og Þórarins Gísla-
sonar, sem greint er frá í nýj-
asta hefti Læknablaðsins. Um-
ræddur munur er talinn kunna
að skýrast af uppvaxtarskilyrð-
um meðal annars, til dæmis því
að læknanemar eiga að jafnaði
færri systkini en jafnaldrar
þeirra.
Rannsóknin tók fyrir 100
læknanema á aldrinum 20 til 25
ára og jafnstóran samanburðar-
hóp jafnaldra sem valinn var af
handahófi úr þjóðskrá. Voru
gerð húðpróf þar sem kannað
var ofnæmi fyrir ýmsum jurtum
og dýrum og eins voru þátttak-
endur látnir svara spurninga-
lista þar sem spurt var um of-
næmi í ætt, einkenni frá
öndunarfærum, fjölda systkina,
heimilisaðstæður í æsku og
reykingar. Húðpróf reyndust já-
kvæð hjá 41% læknanema og
26,5% viðmiðunarhópsins,
ásamt því sem asmi og ofsakláði
voru marktækt algengari meðal
læknanema. Einnig kom í ljós að
læknanemar áttu nær helmingi
færri systkini en viðmiðunar-
hópurinn og að þeir deildu
sjaldnar svefnherbergi með
eldra systkini í æsku.
Langskólagengnum hætt-
ara við ofnæmi en öðrum
Fólki með langskólanám að
baki er talið hættara við ofnæmi
en þeim sem hafa minni mennt-
un, segir í skýrslu rannsóknar-
innar. Þar geti legið að baki um-
hverfisþættir svo sem minni
fjölskylda eða minni snerting við
dýr í æsku meðal þeirra sem
hafa meiri menntun. Komið hafi
í ljós að fjöldi systkina skiptir
máli hvað ofnæmi varðar, því
fleiri systkyni sem eru á heim-
ilinu því minni líkur á ofnæmi.
Eins bendi athuganir til þess að
mikil umgengni við dýr í æsku
kalli fram vörn gegn ofnæmi, en
börn alin upp í sveit fái síður of-
næmi en börn alin upp í þéttbýli.
Í skýrslu rannsóknarinnar er
tekið fram að því sé ósvarað
hvort fólki með langskóla-
menntun hætti almennt frekar
til að fá ofnæmi en fólki með
skemmri menntun, eða hvort
unglingar með ofnæmi sækist
frekar eftir menntun en þeir
sem ekki hafa ofnæmi.
Ofnæmi
algengt
meðal
lækna-
nema