Morgunblaðið - 12.07.2001, Blaðsíða 27

ERLENT
HVORKI ríkisstjórn Króatíu né sak-
sóknari stríðsglæpadómstóls Sam-
einuðu þjóðanna í Haag hafa látið
uppi hvaða tveir Króatar hafa verið
ákærðir fyrir að hafa framið stríðs-
glæpi í stríðinu við Serba árin 1991
til 1995. Búist er við að Ivica Racan,
forsætisráðherra Króatíu, vilji bíða
með tilkynninguna þar til þingið hef-
ur greitt atkvæði um það hvort lýsa
eigi yfir vantrausti á ríkisstjórnina.
Atkvæðagreiðslan fer fram næst-
komandi sunnudag. Racan ítrekaði í
gær ákvörðun ríkisstjórnarinnar um
að framselja þá Króata til stríðs-
glæpadómstólsins í Haag sem grun-
aðir eru um að hafa framið stríðs-
glæpi í bardögum við Serba árin
1991 til 1995. Sagði Racan þetta eina
möguleikann í stöðunni. „Ef við
höfnum beiðni dómstólsins eigum við
ekki aðeins á hættu að hefja deilu við
dómstólinn heldur alþjóðasamfélag-
ið í heild sinni og jafnvel að þola
refsiaðgerðir,“ sagði ráðherrann.
Racan sagði í ávarpi til þjóðarinnar
að höfnun á beiðni dómstólsins
myndi „steypa Króatíu í hyldýpi óró-
leika, sem meira að segja Serbía er
að sleppa úr“. Króatísk stjórnvöld
gera sér vonir um að fá inngöngu í
Evrópusambandið á næstu árum og
er ljóst að neituðu þau að framselja
herforingjana færu þær vonir fyrir
lítið.
Yfirvofandi
stjórnmálakreppa
Framsalsdeilan getur haft alvar-
legar afleiðingar fyrir stjórn Racans,
en í henni sitja fulltrúar fimm stjórn-
málaflokka. Fjórir ráðherrar sögðu
af sér til að mótmæla framsalinu, en
þeir eru í flokki frjálslyndra jafnað-
armanna. Eru menn sammála um að
ef Frjálslyndir jafnaðarmenn snúa
baki við Racan í atkvæðagreiðslunni
muni stjórnin falla og verður þá að
boða til þingkosninga að nýju. Það er
hins vegar ljóst að ekki styðja allir
ákvörðun ráðherranna um að segja
af sér, en mótmæli flokksmanna við
afsögninni ráku formann flokksins,
Drazen Budisa, til að láta af emb-
ætti. Hann hefur ítrekað lýst yfir
andstöðu sinni við framsalið og þykir
mörgum samflokksmönnum hans
nóg um.
Forseti Króatíu, Stipe Mesic, lýsti
yfir stuðningi sínum við áform
stjórnarinnar og lagði á það áherslu
að Króatar hefðu líka framið stríðs-
glæpi í sjálfstæðisstríðinu. Hvorki
Racan né Carla Del Ponte, yfirsak-
sóknari við stríðsglæpadómstól SÞ,
hafa látið uppi hvaða Króatar hafa
verið ákærðir en króatískir fjöl-
miðlar hafa látið að því liggja að
hershöfðingjarnir Ante Godovina og
Rahim Ademi verði fyrstir hinna
framseldu. Þeir eru grunaðir að hafa
staðið að fjöldamorðum á serbnesk-
um borgurum í stríðinu 1995 og á
Ademi að hafa eytt 11 serbneskum
þorpum í bardögum árið 1993. God-
ovina sagði í viðtali við króatíska
vikublaðið Global að hann tæki ekk-
ert mark á stríðsglæpadómstólnum,
sem hann sagði stjórnast af pólitísk-
um sjónarmiðum. „Réttarhöldin
yrðu eins og ævintýri handa litlum
börnum“ sagði Godovina. Lögfræð-
ingur Ademis sagði hins vegar að
hershöfðinginn væri reiðubúinn að
gefa sig fram við dómstólinn yrði
hann ákærður.
Hörð mótmæli
Landssamtök uppgjafarhermanna
hafa lagst eindregið gegn framsalinu
og sagði formaður samtakanna,
Mirko Condic, að þau myndu gera
það sem í þeirra valdi stæði til að
koma í veg fyrir framsal króatískra
hershöfðingja. Stærsti stjórnarand-
stöðuflokkurinn, hið hægrisinnaða
Lýðræðisbandalag, hefur einnig lýst
því yfir að það muni berjast gegn því
að stríðshetjur verði sendar úr landi.
Auk þessa er ljóst að fjölmargir
Króatar eru andsnúnir framsalinu. Í
nýlegri könnun sem birtist í Global
kemur fram að einungis 32,9%
Króata styðja framsalið en 48% eru
því mótfallin. Hershöfðingjarnir eru
almennt álitnir hetjur í heimaland-
inu og þykir mörgum óhugsandi að
þeir hafi framið þá glæpi sem þeir
eru sakaðir um.
Ákærur vegna stríðsglæpa valda ólgu í Króatíu
Meirihluti Króata
mótfallinn framsali
Zagreb. AP, AFP.
AP
Frá vinstri: Jozo Rados varnarmálaráðherra, Hrvoje Kraljevic mennta-
málaráðherra, Drazen Budisa, formaður frjálslyndra jafnaðarmanna,
og Alojz Tusek umferðarmálaráðherra. Þeir sjást hér ganga út af
stjórnarfundi þar sem þeir sögðu af sér embættum til að mótmæla fram-
sali á króatískum herforingjum.
HELSTU vopnaframleiðendur
í Bandaríkjunum og Evrópu
hafa fallist á að merkja öll létt-
vopn, svo auðveldara verði að
stemma stigu við ólöglegri
vopnasölu, samkvæmt heimild-
um AP-fréttastofunnar.
Nú stendur yfir ráðstefna á
vegum Sameinuðu þjóðanna,
þar sem rædd eru drög að
ályktun um að komið verði á
„lögbundnum aðferðum til að
bera kennsl á og fylgjast með
sölu byssa og léttvopna“, að
frumkvæði Svisslendinga og
Frakka.
Heimildarmenn AP á ráð-
stefnunni segja að margir
helstu vopnaframleiðendur í
Bandaríkjunum og Evrópu hafi
í þessu skyni samþykkt að
merkja framleiðsluvörur sínar
með sérstökum hætti. Yfirvöld
sem gera ólögleg vopn upptæk
gætu þá rakið uppruna þeirra
og söluferli og ættu auðveldara
með að stöðva vopnasmygl.
Í Bandaríkjunum eru í gildi
ströng lög um merkingu skot-
vopna, en slíka löggjöf skortir
víða annars staðar.
Ráðstefna SÞ
Minni
vopn verði
merkt
Sameinuðu þjóðunum. AP.
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. JÚLÍ 2001 27