Morgunblaðið - 12.07.2001, Blaðsíða 41

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. JÚLÍ 2001 41
Í KJÖLFAR hins
hörmulega flugslyss í
Skerjafirði í fyrrasum-
ar hafa augu almenn-
ings, óhjákvæmilega,
beinst að öryggismál-
um í rekstri minni far-
þegaflugvéla hérlendis.
Aðstandendur þeirra
er lentu í slysinu hafa
lagt mikla vinnu í að
skoða þau mál með það
að leiðarljósi að
minnka líkur á því að
annað líkt slys verði.
Að því er best verður
séð hafa vinnubrögð
þessara einstaklinga
verið hlutlæg og óhlut-
dræg í takt við áðurgreind markmið,
enda hafa þeir notið faglegrar ráð-
gjafar.
Hafa þeir fundið og bent á ýmsa
vankanta við skráningu vélarinnar
sem fórst, TF-GTI, viðhald á henni,
rekstur hennar og eftirlit með þessu.
Þeir hafa bent á að einn og sami að-
ili, Guðjón V. Sigurgeirsson (GVS),
hafi, í raun, einkaleyfi til að skoða
minni atvinnuflugvélar og annast
eftirlit með viðhaldi þeirra. GVS
rekur flugvélaverkstæði sem situr
nánast eitt að viðhaldsmarkaði
slíkra véla. Aðstandendurnir hafa
einnig bent á að verkstæði þetta hafi
fleiri verkefni á sinni könnu en það
getur, með góðu móti, annað. –
Nokkuð sem ekki ýtir undir áreið-
anlegt viðhald.
Jafnframt er GVS tæknistjóri
Leiguflugs Ísleifs Ottesens (LÍO) er
átti viðkomandi vél og einnig tækni-
stjóri fleiri flugfélaga. Hann er því í
þeirri sérkennilegu stöðu að vera í
mörgum lykilstörfum er koma að
viðhaldi minni flugvéla. Í þessu felst
að hann er opinber eftirlitsaðili með
eigin vinnu sem verktaki í einkageir-
anum. Að ýmsu leyti eftirsóknarvert
hlutskipti, en augljóslega afleit
stjórnsýsla samkvæmt þeim hefðum
og lögum er gilda í okkar heims-
hluta.
Einnig hafa þeir bent á ýmsa
handvömm við rannsókn slyssins,
t.a.m. þá að viðhaldsaðili hreyfilsins
(GVS) hafði frjálsan, eftirlitslausan
aðgang að honum eftir slysið. Einnig
hafa þeir vakið athygli á því að frum-
skýrsla rannsóknarnefndar flug-
slysa (RNF) var mun ýtarlegri og
gagnrýnni en lokaskýrslan. Þegar
frumskýrslan var fengin þeim aðil-
um er hún gagnrýndi hvað mest til
umfjöllunar var hún stytt mjög af
þeim. Hér er átt við LÍO og Flug-
málastjórn (FMS). Þannig fer end-
anleg gerð skýrslunnar mun mildari
höndum um þá en
frumútgáfan. Fengu
þessir aðiljar þannig að
„skammta“ sér gagn-
rýni. Nokkuð sem ekki
bendir til áhuga þeirra
á að læra af mistökum
og koma úrbótum í
kring.
Einnig kom í ljós að
7 launaðir starfsmenn,
sem sendir voru á veg-
um FMS til eftirlits-
starfa á Vestmanna-
eyjaflugvelli, voru ekki
til staðar er til átti að
taka og hvergi sér þess
stað í skýrslum að þeir
hafi framkvæmt nokk-
urt eftirlit. Þó má ljóst vera að sitt-
hvað var ekki samkvæmt gildandi
reglum þarna. T.d. má benda á skort
á farþegalistum og hleðsluskrám,
flug með of marga farþega o.fl.
Hér hefur aðeins verið talið upp
fátt eitt af því sem þessir aðstand-
endur hafa dregið fram í dagsljósið
og er augljóslega ekki eins og best
verður á kosið. Þótt ekki væri fleira
dugar þetta til þess að traust al-
mennings á viðkomandi stofnunum
bíður hnekki. Við sem erum hugs-
anlegir farþegar með minni flugvél-
um, við sem erum flughrædd og við
sem borgum skattana okkar, eigum
einfaldlega heimtingu á því að
skráning, viðhald og rekstur minni
farþegaflugvéla og eftirlit Flugmála-
stjórnar sé með þeim hætti að það
standist ströngustu skoðun þar til
bærra eftirlitsaðilja.
Í öðrum vestrænum löndum er
ákaflega mikill metnaður lagður í
þennan málaflokk og allri málefna-
legri gagnrýni er tekið alvarlega.
Hér hafa flugmálastjóri, formaður
RNF og samgönguráðherra hins
vegar tekið þann pól í hæðina að
ásaka aðstandendur um að hafa í
frammi „neikvæða tilfinninga-
þrungna umræðu er hefur rýrt
traust almennings á yfirstjórn flug-
mála í landinu“, svo vitnað sé í sam-
gönguráðherra.
Það er ljóst að þessir ábyrgðar-
aðilar skjóta sig í fótinn með þessu,
því þótt aðstæður hafi vissulega ver-
ið tilfinningaþrungnar hefur vakið
athygli (og aðdáun) hve málflutning-
ur aðstandendanna hefur verið hlut-
lægur og málefnalegur. Málflutning-
ur embættismannanna í fjölmiðlum
hefur, aftur á móti, verið sýnu „til-
finningaþrungnari“. Hefur þetta
gengið svo langt að þeir hafa virst
líta á sig sjálfa sem fórnarlömb í
þessu slysi. Nokkuð sem er e.k. slys í
sjálfu sér og ekki fallið til að auka
trú manna á að tekið verði á þessum
málum af einurð. Hafa ábyrgðar-
aðiljar þessir greinilega ekki áttað
sig á því að þessi umræða fjallar orð-
ið um annað og meira en þetta til-
tekna flugslys. Hún fjallar orðið um
grundvallaratriði.
Það er engin önnur leið til að end-
urvekja traust almennings en sú að
fá viðurkennda, óháða rannsóknar-
aðilja til að fara vandlega yfir alla
þætti er um ræðir og birta niður-
stöður sínar óstyttar. Mér skilst að
þaulvanir menn frá Cranfield Uni-
versity í Bretlandi séu þegar byrj-
aðir að rannsaka aðdraganda flug-
slyssins umrædda og aðstæður allar.
Þessir aðiljar munu vera meðal
þeirra fremstu í heiminum á sviði
flugslysarannsókna og hafa, ólíkt al-
þjóða flugmálastofnuninni sem sam-
gönguráðuneytið fékk til að rann-
saka þátt RNF í þessu slysi, enga
skuldbindingu gagnvart FMS og
hafa því einskis heiðurs eða hags-
muna að gæta í málinu. – Nema að
verða dæmdir fyrir eigin vinnu-
brögð. Þeir eru sem sé óháðir.
Allir ættu að geta sætt sig við nið-
urstöður Cranfield-manna og við-
komandi embættismenn yrðu menn
að meiri við að þora að horfast í augu
við slíka úttekt og standa eða falla
með niðurstöðunum. Síðast en ekki
síst; niðurstöður slíkrar rannsóknar
nýttust til að bæta flugöryggi og
rannsóknir flugslysa hérlendis í
framtíðinni, en það hlýtur þó, þegar
öllu er á botninn hvolft, að vera sam-
eiginlegt markmið okkar allra.
Þess vegna finnst mér ósann-
gjarnt að samgönguráðherra ætlist
til þess að aðstandendurnir greiði
fyrir rannsókn Cranfield-manna,
enda þeirra hagsmunir ekkert frek-
ar í húfi en okkar hinna úr þessu.
Þeir ýttu boltanum af stað fyrir okk-
ur öll og við njótum öll góðs af þeim
umbótum sem af því leiða. En það
hlýtur þó að vera hlutverk sam-
gönguráðuneytis að stuðla að auknu
umferðaröryggi í lofti, á láði og legi.
Því á ráðuneytið að grípa svona
tækifæri fegins hendi. Vonandi átta
ráðuneytismenn sig á þessu áður en
traustið gufar alveg upp.
Óháð úttekt
–eina leiðin
Gunnar
Rósarsson
Flugslysarannsókn
Eina leiðin til að end-
urvekja traust almenn-
ings, segir Gunnar
Rósarsson, er að fá
óháða rannsóknaraðila
til að fara vandlega yfir
alla þætti og birta nið-
urstöður sínar óstyttar.
Höfundur er tannlæknir í Reykjavík
og áhugamaður um bætt öryggi í
samgöngum í lofti, á láði og á legi.
Útileiktæki
H
ön
nu
n:
G
un
na
r
S
te
in
þ
ór
ss
on
/
M
yn
d
sk
re
yt
in
g:
K
ár
iG
un
na
rs
so
n
/
06
.2
00
1
Frábæ
rt
verð!
Rólur -margar gerðir
Rennibrautir
Buslulaugar