Morgunblaðið - 12.07.2001, Blaðsíða 28

ERLENT
28 FIMMTUDAGUR 12. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
KAMBÓDÍSKA þingið samþykkti í
gær lög sem heimila að fyrrverandi
leiðtogar ríkisstjórnar hinna Rauðu
Khmera verði sóttir til saka. Rauðu
Khmerarnir stjórnuðu landinu með
harðri hendi á árunum 1975 til 1979
undir forystu Pol Pots. Talið er að
um 1,7 milljónir manna hafi látið líf-
ið undir ógnarstjórn Pots og félaga
hans, bæði af völdum hungurs og
skipulagðra hópmorða. Samkvæmt
nýju lögunum verður settur á stofn
dómstóll sem skipaður verður
kambódískum og alþjóðlegum dóm-
urum og saksóknurum. Konungur-
inn og öldungadeild þingsins eiga
eftir að staðfesta lögin, en forsætis-
ráðherra Kambódíu, Hun Sen, segir
að að öllu óbreyttu gætu fyrstu rétt-
arhöldin hafist í lok ágúst.
Hefndarþorsti má ekki ráða
Sihanouk konungur hefur lýst yf-
ir áhyggjum sínum af því að borg-
arastyrjöld geti brotist út að nýju
verði ekki rétt staðið að dómsmál-
unum. „Önnur styrjöld við Rauðu
Khmerana myndi eyðileggja efna-
hagslegan ávinning síðustu ára“
sagði konungurinn. Kambódískir
stjórnmálamenn hafa lagt á það
áherslu að hefndarþorsti megi ekki
ráða framvindu réttarhaldanna. „Ef
við erum of upptekin við að leita
hefnda getum við ekki byggt upp
landið okkar, við verðum að binda
enda á stríðið“ sagði þingmaðurinn
Nan Sy. Búist er við að helstu sam-
starfsmenn Pol Pots verði ákærðir,
en Pot sjálfur andaðist árið 1998 í
felustað sínum í frumskógum
Kambódíu. Sihanouk konungur
lagði á það áherslu að samningar
sem þegar hafa verið gerðir við for-
vígismenn Rauðu Khmerana standi
ennþá. Skiptir hér mestu samning-
urinn við Ieng Sary, fyrrverandi
utanríkisráðherra í stjórn Pol Pots,
en vopnahléið sem náðist 1996 er að
miklu leyti því að þakka að hann yf-
irgaf Khmerana.
Rauðir Khmerar fyrir rétt
Phnom Penh. AFP.
EFNAHAGS- og orkumálaráðherra
Ungverjalands, dr. György Matolcsy,
er í heimsókn hér á landi þessa dag-
ana ásamt hópi embættismanna í boði
íslenzkra stjórnvalda. Hefur hópur-
inn skoðað orkuveitur og -fyrirtæki
víðs vegar um land, þar á meðal á
Nesjavöllum, í Kröflu og á Húsavík.
Í samtali við Morgunblaðið segir
Matolcsy að til standi að gera sam-
starf Íslands og Ungverjalands á sviði
orkumála virkara en það er nú. Í
Ungverjalandi er töluvert um nýtan-
legan jarðhita en vilji ungverskra
stjórnvalda stendur til að nýta hann
betur en gert er, meðal annars með
hjálp Íslendinga.
„Strax snemma á síðasta áratug
voru fyrstu skrefin stigin að samstarfi
Íslands og Ungverjalands á sviði
jarðhitanýtingar en nú ætlum við að
koma því í alveg nýjan farveg,“ segir
Matolcsy. „Þetta þýðir að við orku-
málaráðherrar beggja ríkja stefnum
að því að gera rammasamning um
orkumálasamstarf landanna, einkum
og sér í lagi með tilliti til jarðhitanýt-
ingar. Í Ungverjalandi þörfnumst við
íslenzkrar sérþekkingar á þessu sviði
og á móti vonumst við til að geta miðl-
að Íslendingum af ríkri reynslu okkar
Ungverja af nýtingu jarðhitavatns á
heilsuhælum og í ferðaþjónustu.“
Matolcsy segir að íslenzk starfs-
systir sín, Valgerður Sverrisdóttir,
hafi þekkzt boð um að koma í opin-
bera heimsókn til Ungverjalands í
haust en við það tækifæri muni þau
undirrita nefndan rammasamning
um samstarf landanna í orkumálum.
Á hraðleið inn í ESB
Ungverjaland gekk fyrir tveimur
árum í Atlantshafsbandalagið
(NATO), ásamt miðevrópsku grann-
ríkjunum Tékklandi og Póllandi, og
stefnir ákveðnum skrefum inn í Evr-
ópusambandið (ESB). Aðspurður um
gang ESB-aðildarviðræðnanna segir
Matolcsy: „Við gerum ráð fyrir að
Ungverjaland geti orðið fullgilt aðild-
arríki Evrópusambandsins frá ára-
mótum 2004–2005. Við höfum nú þeg-
ar lokið 22 af 31 kafla aðildarvið-
ræðnanna. Allar stærstu hindran-
irnar á þessari braut eru nú þegar
yfirstignar,“ segir hann.
„Þá er efnahagslíf Ungverjalands
nú orðið þess fullbúið að takast á við
fulla aðild að ESB,“ fullyrðir Mat-
olcsy. „Um 75% ungversks útflutn-
ings fer inn á ESB-markaðinn og það-
an kemur um 70% alls innflutnings til
Ungverjalands. Það má því segja að
atvinnulíf landsins sé nú þegar orðið
hluti af ESB [eða Evrópska efnahags-
svæðinu]. Hagvöxtur er mikill í Ung-
verjalandi um þessar mundir, í ár er
hann um 5%; flestar hagtölur eru
mjög hagstæðar – viðskiptajöfnuður-
inn er að batna og atvinnuleysi er inn-
an við 6% – sem í evrópskum sam-
anburði er ekki slæmt,“ segir ráð-
herrann.
Ná meðalþjóðartekjum
ESB eftir 15 ár
„Við þörfnumst nýrra hugvitsam-
legra leiða til að ýta undir nýsköpun í
atvinnulífinu – nýting jarðhita er
dæmi um slíkt,“ heldur Matolcsy
áfram. „Við nýtum ekki sízt þróun á
sviði ferðaþjónustu til að drífa áfram
nýsköpun, auka framleiðni og gera at-
vinnulífið samkeppnishæfara og
sveigjanlegra. Við hyggjum ennfrem-
ur á að færa okkur legu landsins bet-
ur í nyt. Ungverjaland er að mörgu
leyti brú milli norðurs og suðurs,
austurs og vesturs á meginlandi Evr-
ópu. Við þurfum því að fjárfesta
meira í samgöngumannvirkjum eins
og hraðbrautum, brúm, flugvöllum og
járnbrautum. Það mun hjálpa okkur
að hagnýta sem bezt þessa einstöku
legu okkar á landakortinu.“
Ungverjar eru að sögn Matolcsys á
góðri leið með að vinna upp efna-
hagsþróunarforskot Vestur-Evrópu-
þjóðanna. Enn sem komið er eru
þjóðartekjur á mann í Ungverjalandi
töluvert undir meðaltali ESB-
ríkjanna en Matolcsy telur að þess sé
ekki langt að bíða að þessi munur
jafnist út. „Við þurfum um 15 ár til að
ná meðaltali þjóðartekna í ESB. En
við munum ekki láta þar staðar num-
ið,“ segir hann. „Írland er dæmi um
ESB-land sem hefur sýnt hvernig
hægt er að vinna upp efnahagsforskot
hinna þróuðustu ríkja sambandsins;
Írar náðu Bretum að þessu leyti fyrir
tveimur árum en það er enn mun
meiri hagvöxtur á Írlandi en í flestum
hinum ESB-ríkjunum. Þetta ætlum
við að leika eftir,“ segir ráðherrann.
Sem flest ríki verði með
í fyrstu stækkunarlotu
Matolcsy segir aðspurður að Ung-
verjaland sé á sama báti og hin mið-
evrópsku grannríki þess sem einnig
stefni inn í ESB, einkum „Visegrad“-
löndin svokölluðu sem ásamt Ung-
verjalandi eru Pólland, Tékkland og
Slóvakía. Ungverska stjórnin óski
þess að öll ríkin fái inngöngu í ESB
samtímis. Það verði öllum til hags-
bóta, bæði hinum tilvonandi sem nú-
verandi aðildarþjóðum. En samt eigi
ESB að standa við að meta aðildar-
hæfni hvers umsóknarríkis fyrir sig.
Matolcsy er þó nógu bjartsýnn til
að telja að burtséð frá því hvaða ríki
verði með í fyrstu stækkunarlotunni
til austurs muni öll téð umsóknarríki
verða komin inn í klúbbinn innan 10
ára. Og með tilliti til þess að þau hafa
öll nú þegar beðið í rúman áratug eft-
ir að kaldastríðsskipting Evrópu
verði með stækkun ESB formlega lið-
in tíð, skipti örfá ár til eða frá ekki öllu
máli.
Efld tengsl við Ísland
og innganga í ESB
Efnahags- og orku-
málaráðherra Ung-
verjalands er bjartsýnn
bæði á eflt samstarf
við Ísland og að land
hans verði gengið
í Evrópusambandið
árið 2005. Auðunn
Arnórsson talaði við
György Matolcsy.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
György Matolcsy í dælustöð Orkuveitu Reykjavíkur við Gvendarbrunna í Heiðmörk í gær.