Morgunblaðið - 28.08.2001, Blaðsíða 24

UMRÆÐAN
24 ÞRIÐJUDAGUR 28. ÁGÚST 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Skipholti 35
sími 588 1955
King
Koil
Ein mesta selda heilsudýnan í heiminum
Alþjóðasamtök Chiropractora mæla með
King Koil heilsudýnunum.
Amerískar lúxus
heilsudýnur
Tilboð!
Verðdæmi:
King áður kr. 184.350 nú kr. 136.420
Queen áður kr. 134.900 nú kr. 99.840
ÞJÓÐIN hefur nú um nokkurra
vikna skeið fengið að kynnast við-
skiptasiðferði á íslenskum fjármála-
markaði m.a. við lestur
greina um átökin í
Lyfjaverslun Íslands
hf. Fjársterkir aðilar í
stjórn þessa fyrirtækis
ætluðu að knýja
stjórnina til að kaupa á
uppsprengdu verði
samning sem þeir
höfðu á hendi og hagn-
ast þannig við milli-
færsluna. Þetta var
margumræddur samn-
ingur um elliheimili við
Sóltún í Reykjavík.
Samninginn gerði
heilbrigðisráðherra,
Ingibjörg Pálmadótt-
ir, fyrir hönd ríkis-
stjórnarinnar á fyrri-
hluta árs 1999. Þetta var liður í
einkavæðingaráformum sem fram-
kvæmd eru undir handarjaðri einka-
væðingarnefndar forsætisráherra. Í
þeirri nefnd sitja m.a.menn sem
einkavæða eignir almennings upp í
eigin hendur. Stjórnarformaður Að-
alverktaka á t.d. sæti í einkavæðing-
arnefndinni en það fyrirtæki fékk
Sóltúnsverkefnið til sín í samvinnu
við Securitas og eru Aðalverktakar
nú að reisa elliheimilið í Sóltúni.
Í fyrrnefndum skrifum hefur
margt nýtt og athyglisvert komið
fram. Þannig virðast fjárfestar hafa
verið afgerandi í stefnumótun ríkis-
stjórnarinnar um einkavæðingu.
Engin svör hafa borist þegar spurt
hefur verið um ráðgjöf þessara aðila
innan Stjórnarráðsins. En umræðan
var fjárfestum mjög vel kunn og
voru þeir jafnan í viðbragðsstöðu að
ná til sín bitunum og gera sér úr
þeim mat. Í Morgunblaðinu 15. ágúst
sl. segir Örn Andrésson, stjórnar-
maður í Lyfjaverslun Íslands, eftir-
farandi: „Ég var fylgjandi að útvíkka
það svið í heilbrigðisgeiranum sem
LÍ var að fást við og takast á við ný
verkefni. Þar kom Sóltúnsverkefnið
(nú Frumafl) sem kjörin byrjun.“ Í
Viðskiptablaðinu 18. júlí sl. segir að
ef ekki hefði komið fram
gagnrýni á opinberum
vettvangi og málið því
„pólitískt viðkvæmt“
hefði verið gengið frá
þessum samningi þegar
í ársbyrjun 2000. „Þá
var Öldungur búinn að
loka samningunum við
ríkið um rekstur á
hjúkrunarheimilinu við
Sóltún og Jóhann Óli
vildi setja það inn í LÍ.
Það hefði gert honum
kleift að innleysa hagn-
aðinn úr samningnum
mun hraðar en ella.“
Ríkisendurskoðun
gerði sem kunnugt er
úttekt á þessum maka-
lausa samningi. Í úttektinni var
fundið að því að ekki hafi eðlilega
verið staðið að útboði. Fleiri aðilar
hafa lýst furðu á að hagstæðasti
kosturinn skuli ekki hafa verið val-
inn. Þá hefur Ríkisendurskoðun
staðfest að samningurinn við Öldung
hf. (síðar Frumafl) hafi verið mun
hagstæðari en samningar við alla
aðra rekstraraðila öldrunarstofnana
vegna þess að ríkisstjórnin hafi vilj-
að gera ráð fyrir því að eigendur fyr-
irtækisins gætu haft arð af fjárfest-
ingu sinni. Ef allar
öldrunarstofnanir hefðu notið góðs
af örlæti ríkisstjórnarinnar hefði
auknu framlagi til öldrunarmála án
efa verið fagnað. En því var ekki að
heilsa. Stuðningurinn var augljós-
lega ekki við aldraða heldur við fjár-
magnseigendur. Viðleitni þeirra til
að maka krókinn skyldi verða rík-
isstyrkt. Út á þetta gekk samning-
urinn.
Fleiri þætti þessa máls mætti
rekja. Á undanförnum árum hafa
menn fylgst með því hvernig aðal-
persónur í þessu leikriti hafa hagn-
ast á kostnað ríkissjóðs. Þannig fékk
Securitas, fyrirtæki lengi í eigu Jó-
hanns Óla Guðmundssonar, ýmis
verkefni sem áður voru á hendi hins
opinbera. Iðulega versnuðu kjör
starfsfólksins við þessi skipti og ekki
fer sögum af því að ríkissjóður hafi
hagnast á þessum viðskipum. En
dæmi eru um hið gagnstæða. Gott ef
þetta gerðist ekki í menntamálaráð-
herratíð Ólafs G. Einarssonar.
Gefum nú þeim ágæta manni orð-
ið. Ólafur G. Einarsson hefur sem
kunnugt er átt sæti í þeim ríkis-
stjórnum sem skorið hafa niður að-
stoð við aldraða á liðnum árum. Í
Morgunblaðinu 9. ágúst segir þessi
fyrrverandi stjórnarmaður í Lyfja-
verslun Íslands:
“Nokkrar ástæður liggja að baki
þess að ég féllst á að taka sæti í
stjórn Lyfjaverslunar Íslands. Í
fyrsta lagi hef ég lengi haft áhuga á
heilbrigðismálum, einkum umönnun
aldraðra. Sjálfsagt vegna þess að
ýmsir mér nákomnir hafa þurft á
umönnun að halda á stofnunum síð-
ustu ár ævinnar. Þótt við þessa aðila
hafi í flestu verið vel gert hefur mér
orðið æ ljósara að margt mætti betur
fara. Ég átti þess einnig kost fyrir
atbeina Jóhanns Óla Guðmundsson-
ar að fylgjast með hinu svonefnda
Sóltúnsverkefni frá því það fór af
stað. Ég varð strax mjög hrifinn af
því hvernig að því öllu var staðið.
Fyrst af hálfu ríkisstjórnarinnar
undir forystu þáverandi heilbrigðis-
ráðherra, Ingibjargar Pálmadóttur,
og svo af hálfu þeirra sem áttu
lægsta tilboð í verkið, þ.e. Íslenskra
aðalverktaka og Securitas, nú Frum-
afl. Þar var ekkert til sparað þegar
menn lögðu grunn að byggingu og
rekstri slíks heimilis sem Sóltún
verður. Mér þótti vænt um að fá að
fylgjast með þróun verkefnisins og
jafnvel á stundum að leggja orð í
belg.“
Þarf að segja mikið meira?
Ólafur G. Einarsson
leggur orð í belg
Ögmundur
Jónasson
Einkavæðing
Fjárfestar, segir
Ögmundur Jónasson,
virðast hafa verið afger-
andi í stefnumótun
ríkisstjórnarinnar um
einkavæðingu.
Höfundur er alþingismaður.
ALLIR þekkja
ástandið í húsnæðis-
málum Reykvíkinga.
Engar lóðir er að fá,
húsnæðisverð er mjög
hátt, biðlistar eftir
félagslegu leiguhús-
næði hafa aldrei verið
lengri sem eru bein af-
leiðing af gríðarlegu
háu leiguverði á mark-
aðnum. Að sjálfsögðu
eru margir samverk-
andi þættir sem valda
þessu; mikil fólksfjölg-
un hefur verið á höfuð-
borgarsvæðinu, góðæri
hefur ríkt sem eykur
eftirspurnina eftir hús-
næði og ekki síst meginástæðan sem
er að í stærsta sveitarfélaginu,
Reykjavík, sem hefur rúmlega 60%
íbúa svæðisins, er rekin mjög stíf
lóðaskortsstefna. Ástæður lóða-
skortsstefnu eru hugmyndafræði-
legs eðlis þar sem borgarstjóri hefur
lýst því yfir að hún telji að Reykjavík-
urborg tapi á því að stækka!
Kópavogur vex og dafnar,
Reykjavík staðnar
Hverjar eru afleiðingar lóða-
skortsstefnu til lengri tíma? Það er
mjög athyglisvert að skoða tímabilið
frá 1994-2000 í Reykjavík og Kópa-
vogi, en þar er rekin hvor sín stefnan
í þessum málum. Undirritaður fékk
gögn frá Hagstofunni sem sýna að á
þessu tímabili, frá 1994-2000, hefur
íbúum fjölgað um 11,8% á höfuðborg-
arsvæðinu. Í Reykjavík með Kjalar-
nesi (en sameiningin varð 1997) hefur
fjölgunin orðið 7,6% meðan fjölgunin
í Kópavogi er um 35%. Í tölum þýðir
þetta að íbúum Reykjavíkur hefur
fjölgað um 7825 en íbúum Kópavogs
fjölgað um 6100. Fjölgunin í Reykja-
vík er rétt rúmlega náttúruleg fjölg-
un (fæddir umfram dána). Á tíma-
bilinu 1994-1999 (tölur fyrir 2000 eru
ekki komnar) kemur í ljós að nátt-
úruleg fjölgun er 5093 en fjölgunin í
borginni 6246 eða 1153 fleiri! Fjölg-
unin fyrir utan náttúrulega fjölgun er
innan við 200 manns á ári! Það er
vægast sagt athyglisvert í ljósi þess
að það búa 111 þúsund
manns í Reykjavík en
23 þúsund í Kópavogi.
Þegar skoðaður er
fjöldi barna á leikskóla-
aldri 1-5 ára á sama
árabili, það er 1994-
2000, hefur þeim fækk-
að um 1,8% á höfuð-
borgarsvæðinu en
fækkunin er 5,5% í
Reykjavík eða 472
börn. Í Kópavogi er
fjölgunin 21,3% eða 331
barn. Þetta er sérstak-
lega athyglisvert í ljósi
þess að biðlistar hafa
aldrei verið lengri eftir
leikskólavist í Reykja-
vík. Þegar þróun skatttekna á þessu
tímabili er skoðuð í þessum tveim
bæjarfélögum sést að vel launað fólk
flyst í auknum mæli til Kópavogs. Út-
svarstekjur á hvern einstakling mið-
að við sömu forsendur hafa hækkað
um 51% í Reykjavík en 58% í Kópa-
vogi. Auknar tekjur þýða einfaldlega
að hægara er að koma til móts við
óskir íbúanna um þjónustu.
Reykjavík er því að missa tekjur
yfir til nágrannana í Kópavogi, tekjur
sem nota mætti til að auka og bæta
þjónustu í borginni.
Það má segja að ein af afleiðingum
af lóðaskortsstefnu R-listans sé að í
önnur sveitarfélög og þá sérstaklega
Kópavog flyst barnafólk með góðar
tekjur. Það er eðlilegt því að á þeim
tíma sem fólk er koma sér upp fjöl-
skyldu þarf það gott húsnæði og oft
og tíðum í stærri kantinum.
Barnafólk
með hátt útsvar
flýr borgina
Guðlaugur Þór
Þórðarson
Höfundur er borgarfulltrúi.
Borgin
Reykjavík, segir
Guðlaugur Þór
Þórðarson, er einfald-
lega að missa tekjur
yfir til nágrannanna.
MARGIR stjórnend-
ur lýsa því yfir að
starfsfólkið sé mikil-
vægasta auðlind fyrir-
tækisins. Þessi auðlind
á það sammerkt með
ýmsum öðrum að geta
þrotið ef ekki er gætt
að. Skynsamlegasta
leiðin til að viðhalda
sjálfbærni mannauðs er
að gera starfsfólki stöð-
ugt kleift að viðhalda og
bæta við þekkingu sína
og færni. Slíkt felur í
sér ávinning fyrir
starfsfólk og fyrirtæki.
Menntamálaráðu-
neytið, Mennt og starfs-
menntaráð halda nú í annað sinn Viku
símenntunar, 3.-9. september nk. Að
vanda kynna þar skólar og fræðslu-
stofnanir þjónustu sína fyrir einstak-
lingum og fyrirtækjum.
Vika símenntunar var afar vel sótt í
fyrra. Sérstaka eftirtekt vekur hve
fólk á vinnumarkaði var ötult að leita
sér upplýsinga og þjónustu á sviði
menntunar og fræðslu. Einn aðili
hygg ég að hafi sérstaka ástæðu til að
gefa Viku símenntunar gaum: fyrir-
tækin í landinu.
Ekki þarf í löngu
máli að rifja upp þau
sannindi að fyrirtæki,
sem duglegust eru að
nýta sér þann mannauð
sem í þeim býr, sigra í
samkeppni. Mannauð-
urinn er hins vegar ekki
óbreytanleg stærð,
hann þarf að ávaxta.
Slíkt gerist ekki af
sjálfu sér heldur verður
slík viðleitni að vera lið-
ur í virkri starfsmanna-
stefnu. Þegar fyrirtæki
hefur markað stefnu
um hvernig það vill
halda við og byggja upp
mannauð sinn er ráð að
leita aðfenginnar þjónustu til að
vinna einstök verkefni, m.a. hjá skól-
um og fræðslustofnunum. Aldrei áður
hefur fyrirtækjum þessa lands boðist
eins fjölbreytilegt framboð endur- og
símenntunar og einmitt nú.
Í Viku símenntunar gefst fyrir-
tækjunum tækifæri til að kynnast á
einum stað framboði fræðslustofnana
á sviði endur- og símenntunar. Það er
því ástæða til þess að starfsmanna-
stjórar og fræðslustjórar stærri fyr-
irtækja kynni sér hvaða tækifæri
bjóðast fyrirtækjum þeirra í Viku sí-
menntunar. Stjórnendur smærri fyr-
irtækja geta hlotið prýðilega yfirsýn
um framboð Viku símenntunar með
því að verja til þess fáeinum klukku-
stundum.
Rétt er að minna á að stjórnendum
fyrirtækja gefst í Viku símenntunar
sérstakt tækifæri til að meta hvaða
sóknarfæri leynast í auknu framboði
menntunar fyrir atvinnulífið. Það er á
ábyrgð fyrirtækjanna að nýta sér
þetta framboð.
Ingi Bogi
Bogason
Símenntun
Fyrirtæki geta leitað
þjónustu við að efla
mannauð sinn, segir
Ingi Bogi Bogason,
hjá skólum og
fræðslustofnunum.
Höfundur starfar hjá Samtökum iðn-
aðarins og er formaður menntahóps
Samtaka atvinnulífsins.
Fyrirtækin ávaxti
mannauðinn
Súrefnisvörur
Karin Herzog
Vita-A-Kombi