Morgunblaðið - 28.08.2001, Blaðsíða 30

MINNINGAR
30 ÞRIÐJUDAGUR 28. ÁGÚST 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagurinn 18. ágúst rann
upp með mikilli rigningu hér á suð-
urlandi, þegar við Smári héldum í
okkar árlegu rútuferð með félaginu
okkar Ljóði og sögu. Þrátt fyrir úr-
hellisrigningu flaut gleðin um bíl-
inn, bæði í vísum, söng og músík.
Við vorum komin austur að Skóga-
fossi þegar síminn hringdi og Halli
minn sagði: „Mamma, hann Brynjar
er dáinn.“
Ég lenti í þeim mesta sorgardal
sem ég hef upplifað. Það var þögull
hópur félaga okkar sem umvafði
okkur kærleika og styrk er við
snerum við til móts við bíl sem
flutti okkur til Reykjavíkur.
Upp í huga minn kemur sú stund
þegar dóttir mín fæddi sitt fyrsta
barn, hann Brynjar Örn, ótrúlega
fallegan dreng, mikinn gleðigjafa og
hvers manns hugljúfi.
Sumarið sem hann var hjá okkur
í sveit á Vilmundarstöðum kom
strax í ljós keppnisskapið, hann þá
aðeins um átta ára gamall, þegar
hann fór á bak hryssunni Eldingu
og datt af baki, kom skælandi inn,
sneri sér við í dyrunum, þerraði
tárin, tók í tauminn og sagði: „Ég
ríð þér snarlega til Reykjavíkur ef
þú gerir þetta aftur,“ og þar með
var hann kominn á sprettinn niður
að hliði.
Það lýsir Brynjari vel þegar hann
fór með nammipeninginn frá ömmu
út í búð og kom ekki með gotterí til
baka, heldur lambalifur sem hann
bað ömmu um að steikja handa sér.
Ótal myndir líða hjá, þar á meðal
sumarið sem við dvöldum í bústað á
Klaustri og hann birtist í dyragætt-
inni, mættur frá Reykjavík í fiski-
súpuna hennar ömmu sem honum
þótti svo góð, skaust þetta eins og
ekkert væri og til baka aftur.
Takk, elsku Brynjar, fyrir þær
ótal mörgu yndislegu minningar
sem við eigum og geymum um þig,
elsku vinur.
Elsku dóttir, tengdasonur, Daníel
okkar og Guðrún. Megi algóður
Guð styrkja ykkur í ykkar miklu
sorg og hjálpa okkur öllum að vinna
úr sorginni.
Amma Ingibjörg Ósk
og Smári.
Elsku Brynjar frændi lést af
slysförum þann 18. ágúst sl.
Aldrei hefði mér dottið í hug að
þú myndir kveðja þennan heim
nærri nærri strax og hvað þá á
þennan hátt. Þú varst aðeins 26 ára
gamall og í blóma lífsins. Þú áttir
alla framtíðina fyrir þér.
Þú varst að læra rafvirkjun og
áttir bara einn vetur eftir í því.
Þú varst framúrskarandi öku-
maður í go-karti, eða það fannst
mér.
Ég man í fyrra þegar þú keyptir
fyrsta go-kart-bílinn þinn. Þá
BRYNJAR ÖRN
HLÍÐBERG
✝ Brynjar ÖrnHlíðberg fæddist
í Reykjavík 17. sept-
ember 1974. Hann
lést af slysförum
laugardaginn 18.
ágúst síðastliðinn.
Foreldrar hans eru
hjónin Anna María
Gestsdóttir, f. 20.
febrúar 1958, og Ell-
ert Þór Hlíðberg, f.
28. ágúst 1954. Bróð-
ir Brynjars er Daníel
Bragi Hlíðberg, f. 25.
mars 1980, unnusta
hans er Guðrún Jó-
hanna Þórðardóttir.
Brynjar var ókvæntur og barn-
laus.
Brynjar stundaði nám í raf-
virkjun . Hann var á lokaári og
starfaði að iðninni hjá Ljósvirkj-
anum. Hann var virkur félagi í
Bifreiðaíþróttaklúbbi Reykjavík-
ur, Landssambandi íslenskra
akstursíþrótta svo og Round
Table 1 Reykjavík.
Útför Brynjars fer fram frá
Grafarvogskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
kveiktir þú áhuga
minn á þessari íþrótt
og það varð til þess að
ég fór á hverja einustu
keppni hjá þér í sum-
ar.
Mikið er ég fegin að
hafa veitt þér þó þenn-
an stuðning í áhuga-
málinu.
Ég þakka Guði fyrir
að hafa ekki orðið vitni
að þessu hrikalega
slysi sem varð þinn
bani, þrátt fyrir allar
skammirnar við for-
eldra mína fyrir að
komast ekki norður þennan dag.
Þennan laugardag kom svo þetta
hrikalega símtal sem mamma mín
svaraði. Svo sagði hún okkur þessar
fréttir.
Ég trúi þessu varla enn, að þú
sért bara farinn og komir aldrei aft-
ur. Að enginn Brynjar sé í Fanna-
fold þegar við komum þar við í
göngutúrunum okkar.
Ég mun heldur aldrei gleyma
nóttinni þegar þú komst þreyttur
og rifbeinsbrotinn í pottinn til okk-
ar og við sátum þar fram á nótt.
Svo fórum við inn og þú stakkst
upp á því að við færum að spila og
allir tóku undir það og það var spil-
að fram undir morgun.
Þú varst yndislegur karakter og
góður frændi.
Ég þakka Guði fyrir að hafa
þekkt þig svona vel, ég á svo marg-
ar góðar minningar um þig sem ég
mun varðveita alla tíð.
Mér þótti og mun alltaf þykja svo
vænt um þig.
Ég mun aldrei gleyma þér.
Ég bið Guð og englana hans að
passa þig og varðveita.
Bless elsku frændi, þangað til við
hittumst á ný.
Vertu yfir og allt um kring
með eilífri blessun þinni,
sitji Guðs englar saman í hring
sænginni yfir minni.
(Sig. Jónsson frá Presthólum)
Góður Guð veittu Önnu, Ella,
Daníel og Guggu styrk til að halda
áfram í þeirra miklu sorg.
Þín frænka
Ellen Mjöll.
Ég mun aldrei gleyma þessum
laugardagsmorgni 18. ágúst sl. þeg-
ar við Anna sátum saman í eldhús-
inu hjá mér og vorum báðar svolítið
pirraðar yfir að hafa ekki komist
norður á keppnina, hugurinn var
allur hjá Brynjari og gemsarnir á
borðinu til að fá strax allar fréttir.
Anna sýndi mér minningargrein um
litla stelpu sem hafði látist úr
krabbameini og við vorum að þakka
Guði fyrir börnin okkar og að ekk-
ert væri að hjá þeim, þegar símtalið
kom.
Þetta símtal sneri veröldinni við
á svipstundu.
Af hverju, af hverju? Af hverju
þurfti að taka hann strax frá okkur
og láta okkur sitja eftir með þessa
miklu sorg í hjarta. Hann sem átti
allt lífið framundan og alla sína
drauma og fyrirætlanir, hann ætlaði
að gera svo margt.
Síðan hellast yfir allar minning-
arnar. Minningar allt frá því að
Brynjar fæddist.
Hann var óvenju fallegt barn
með mikið hár og alltaf glaður og
kátur.
Hann var alla tíð hvers manns
hugljúfi, greiðvikinn og hjálpsamur.
Einhvern tímann þegar hann var
í pössun hjá ömmu í Garðabæ og
hún las fyrir hann bænina um að
englar Guðs myndu sitja yfir sæng-
inni hans kom hann fram svolítið
seinna og gat ekki sofið af því að
hann var svo hræddur við alla engl-
ana.
Við erum þakklát fyrir að hafa
þekkt hann svona vel og við erum
líka þakklát fyrir allar stundirnar
með honum, allar keppnirnar sem
við fórum á í sumar. Við vorum svo
stolt af þér. Núna er efst í huga
mér nóttin í pottinum sem virðist
núna jafnvel hafa verið kveðju-
stund, skipulögð af æðri máttar-
völdum.
Ég á eftir að minnast hans í svo
mörgu og sakna hans.
Elsku Brynjar, ég reyni að
hugga mig við það að þér líði vel
þar sem þú ert núna og að þér hafi
verið ætlað eitthvert æðra hlutverk;
eitthvað sem við skiljum ekki núna.
Ég bið almættið að hugsa vel um
þig og hjálpa þér.
Einnig vil ég biðja um styrk til
handa Ella, Önnu, Danna og
Guggu, til að takast á við þetta
mikla áfall.
Ég er viss um að við munum hitt-
ast aftur, en þangað til munum við
sakna þín.
Elsku frændi, takk fyrir allt og
allt.
Hrafnhildur og Magnús.
Brynjar Örn Hlíðberg, þetta nafn
hefur verið með þér öll þín 26 ár, en
þau ár hefðu átt að vera fleiri,
miklu miklu fleiri.
Þú varst þessi stóri frændi sem
ég leit alltaf upp til.
Allt sem þú hafðir áhuga á vakti
áhuga minn líka, allt frá litlum fjar-
stýrðum bílum upp í go-kart-bíla,
en eftir þetta hræðilega slys missti
ég allan áhuga á þeim aftur.
Margar minningar skjótast upp í
hugann þegar ég hugsa til baka,
jafnvel bara litlar eins og þegar ég
var einhvern tímann í OLÍS með
vinum mínum og Brynjar kom
keyrandi framhjá á mótor-hlaupa-
hjólinu og veifaði til mín með bros á
vör.
Svo er fullt af stórum minningum
alveg upp í heilu kart-keppnirnar.
Ég mun aldrei eiga annan eins
frænda eins og þig. Bless og góða
ferð.
Litli frændi
Bjarki.
Í dag verður borinn til hinstu
hvílu Brynjar Örn Hlíðberg, elsku-
legur systursonur, frændi og vinur,
sem svo skyndilega og óvænt var
tekin í burt frá okkur.
Það var snemma að morgni 18
ágúst að við fjölskyldan héldum
norður á Sauðárkrók til að vera
með syni okkar á Króksmótinu í
fótbolta þessa helgi. Mótið var ný-
hafið, fyrsta leik lokið og allt komið
í fullan gang þegar síminn hringdi
og okkur bárust þau hörmulegu tíð-
indi að hann Brynjar væri dáinn.
Það er erfitt með orðum að lýsa
þeim tilfinningum sem sækja að við
slík tíðindi, sársauki, sorg og sökn-
uður yfirgnæfa allt annað og ótal-
margar spurningar sæka á hugann.
Hvers vegna ungum manni eins
og Brynjari er svift frá okkur í
blóma lífsins, svo kátum og glöðum
og allra manna hugljúfi. Maður
verður að trúa að almættið ætli
honum miklu stærra hlutverk og nú
séu grösugir dalir drottins orðnir
malbikaðir og Brynjar keppi þar við
Ayrton Senna og fleiri mæta menn.
Margar minningar sækja á hug-
ann og er mér minnisstætt hversu
vel Brynjar hlúði að sambandi sínu
við foreldra og bróður, gátu hann
og mamma hans rifist eins og hund-
ur og köttur en fimm mínútum síð-
ar var Brynjar búinn að taka ut-
anum Önnu og sagði mér þykir
vænt um þig gamla mín, það var
stutt í stríðnina en hún var alltaf
græskulaus. Ekki var að spyrja að
því ef Daníel eða pabbi hans stóðu í
einhverjum viðgerðum þá var
Brynjar kominn í gallann og farinn
að hjálpa til og var ekki óvanalegt
að koma í Fannafoldina og sjá alla
feðgana koma alsæla en kolskítuga
úr bílskúrnum.
Brynjar hafði mikinn áhuga fyrir
öllum vélknúnum ökutækjum og fór
maður ekki varhluta af þeim áhuga
því oft hringdi Brynjar og sagði að
nú væri hann kominn með einhvern
nýjan bíl eða nýtt mótorhjól, var
maður þá þotinn í Fannafoldina að
skoða eða Brynjar var skyndilega
mættur á planið hjá okkur á ein-
hverju nýju tæki.
Nú hin síðari ár átti go-kartið
hug hans allan og var hann á miklu
skriði í þeirri íþrótt og var í þriðja
Í
viðhorfi fyrir tveimur vik-
um varpaði ég þeirri til-
gátu fram að krafan um
hlutlæga blaðamennsku
litaði málnotkun blaða-
manna og gerði hana blæbrigða-
lausari en hún gæti verið. Einnig
var þeirri spurningu varpað fram
hvort skrif blaðanna lituðust ekki
af því að þau óttist að rifta eins
konar samningi við lesendur um
hvað sé raunsönn skírskotun til
veruleikans og því haldi þau enn
fast í goðsögn realismans um
hlutlægni tungumálsins.
Það væri auðvitað sögufölsun
að halda því fram að dagblöðin
hafi alltaf reynt að sýna hlutleysi í
fréttaskrifum. Á kaldastríðstíma
giltu allt önnur lögmál en gera nú
í þeim efnum eins og Þorleifur
Hauksson hef-
ur bent á í um-
fjöllun sinni
um dag-
blaðastíl á
tuttugustu öld
í riti þeirra
Þóris Óskarssonar, Íslensk stíl-
fræði (s. 604–609). Þorleifur
komst að þeirri niðurstöðu eftir
skoðun íslenskra dagblaða á kald-
astríðstíma að ekki var gerður
hefðbundinn greinarmunur á
sannfræði fréttar og frásagn-
artúlkunar hennar í for-
ustugreinum. Það vildi jafnvel
brenna við að hlutverkum þessara
tveggja vettvanga í blöðunum var
snúið við þannig að skoðanirnar
komu skýrar fram í fréttaskrif-
unum en í leiðurunum og þá með
tilheyrandi tilþrifum í stíl, gild-
ishlöðnum lýsingarorðum, há-
stemmdum líkingum og mælsku-
fullri framsetningu á flestan
máta. En síðan hefur mikið vatn
runnið til sjávar og blöðin hafa
fært pólitíkina inn í leiðarana aft-
ur, góðu heilli. Afturhvarf til póli-
tískra fréttaskrifa er ekki áhuga-
vert en sjálfsagt er einlægur vilji
blaðanna til þess að hrista af sér
pólitíska fortíð sína ein ástæðan
fyrir því að þau fylgja svo fast eft-
ir kröfunni um hlutleysi.
En hlutleysið virðist koma nið-
ur á fjölbreytni og nýsköpun í stíl
og framsetningu frétta sem ein-
kennast miklu frekar af íhalds-
semi. Orðalag er viðtekið, ef svo
má segja, hefðbundið; sömu hlutir
eru orðaðir með sama orðalagi
aftur og aftur eins og til þess að
halda í heiðri fyrrnefndan samn-
ing milli blaðanna og lesendanna
um veruleikaskírskotun tungu-
málsins; fyrir vikið verða úr eins
konar ritklif sem einmitt voru
notuð í fornum þýðingum á lærð-
um ritum til þess að færa þau nær
íslenskri alþýðu (Íslensk stílfræði,
s. 201). Hvergi verður þetta meira
áberandi en í íþróttaskrifum eins
og margoft hefur verið bent á. En
slík ritklif er einnig að finna í öðr-
um fréttaskrifum. Átök breiðast
iðulega út, hlutum og mönnum er
sífelldlega stefnt í hættu, fólk
hlýtur líka oft minniháttar meiðsl,
kannski ekki síst vegna stuðla-
setningarinnar. Og svo er iðulega
tekin staða í viðskiptaheiminum
og hlutir eru auðvitað teknir
formlega í notkun, en það er auka-
atriði eins og öll þessi smávægi-
legu dæmi um það hvað málfar
getur verið tuggulegt í blöðunum.
Ástæðan fyrir klifununum virð-
ist vera sú að það er verið að
halda hinn óformlega samning
milli miðilsins og lesendanna.
Þessi samningur er raunar að
sumu leyti byggður á formlegum
grunni. Blaðamönnum eru til
dæmis settar ákveðnar skorður
með lagaboðum. Þannig hefur ís-
lenskur blaðamaður verið dæmd-
ur fyrir að kalla mann sem sveik
undan skatti þjóf, en almennt séð
myndu sennilega flestir sam-
þykkja þá skilgreiningu á skatt-
svikara. Fréttaskrifum eru því
settar hömlur af umhverfinu sem
einnig gera þau líflausari en þau
gætu verið. Það geta því verið
ýmsar aðrar ástæður en hlut-
lægniskrafan fyrir því að sum
skrif í blöðunum líta frekar út fyr-
ir að vera stirðnaðar reglugerðir í
lögbókum en fréttir úr deiglu
samtímans.
Áhrif hlutlægniskröfunnar
koma hins vegar hvað skýrast
fram í því að túlkandi hugur
blaðamannsins fær yfirleitt ekki
að njóta sín í fréttaskrifum; til
þess að gæta hlutlægni er miklu
frekar reynt að fela það að á bak
við textann er óhjákvæmilega höf-
undur sem setur mark sitt á skrif-
in hvað sem allri hlutlægni líður.
Að mínu mati er þessi ótti við
túlkandi hug höfundarins ástæðu-
laus og raunar skaðlegur út frá
stíllegu sjónarmiði. Frásagn-
arlegir möguleikar á borð við
sviðsetningu með lýsingum á per-
sónum, umhverfi og andrúmi eru
til dæmis vannýttir í íslenskum
dagblöðum. Þeir sjást vissulega
en allt of sjaldan. Yfirleitt er upp-
bygging frétta og frásagna hin
sama, leitast er við að setja aðal-
atriði fréttarinnar fremst í text-
ann og síðan kemur nánari útlist-
un á efninu með tilvitnunum í
„málsaðila“, svo enn ein tuggan sé
notuð, og síðan er iðulega eins og
frásögnin fjari út í lokin því það er
kannski ekki endilega gert ráð
fyrir því að lesandinn hafi tíma
eða nennu til þess að lesa til enda,
frásögninni lýkur því á auka-
atriðum í stað þess að hafa þar
einhvers konar niðurstöðu eða
niðurlag sem mætti jafnvel varpa
nýju eða óvæntu ljósi á efnið. Höf-
undur textans myndi þá jafnvel
leyfa sér að setja fram eins konar
túlkun á efni frásagnarinnar og
þannig hjálpa lesandanum að
skilja atburði og sjá þá í sam-
hengi. Þetta þarf ekki að þýða að
sjónarmiðum hlutlægrar eða hlut-
lausrar fréttamennsku sé þar með
varpað fyrir róða. Blaðamaðurinn
þarf fyrst og fremst að hafa í huga
að öll sjónarmið komi fram í frá-
sögninni, að allir viðmælendur fái
að segja það sem þeir vildu sagt
hafa; hann þarf með öðrum orðum
að vera heiðarlegur og sjálfum sér
samkvæmur í vinnubrögðum. Sé
hann það getur hann leyft sér að
gera textann læsilegri með þeim
meðulum frásagnarinnar sem til-
tæk eru án þess að lesandinn fái
það á tilfinninguna að fréttin sé
óáreiðanleg. Þessi vinnubrögð
hafa raunar sannað sig í mörgum
erlendum stórblöðum, ekki síst
bandarískum og breskum þar
sem blaðamenn leyfa sér að nota
möguleika miðilsins til hins ýtr-
asta.
Meira um tungu blaðanna síð-
ar.
Tunga
blaðanna
Frásagnarlegir möguleikar á borð við
sviðsetningu með lýsingum á persónum,
umhverfi og andrúmi eru til dæmis
vannýttir í íslenskum dagblöðum.
VIÐHORF
Eftir Þröst
Helgason
trhe@mbl.is