Morgunblaðið - 18.10.2001, Blaðsíða 30

ERLENT
30 FIMMTUDAGUR 18. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
kyns væri en annar maður mun hafa
staðið fyrir hrekknum. Rýma þurfti
allt húsið þar sem um 800 manns
vinna og senda hóp af fólki í sérstaka
hreinsunaraðgerð. Sagði Ashcroft að
tveggja daga aðgerðir lögreglunnar
og vinnutapið hefði kostað skattgreið-
endur í allt um 1,5 milljónir dollara,
um 150 milljónir króna. Talið er að
Faryniarz geti fengið allt að fimm ára
fangelsi og þriggja milljóna dollara
sekt.
Fulltrúadeild lokað
í fimm daga
Ekki hefur enn greinst með vissu
neitt tilfelli af miltisbrandsgróum í
bréfi annars staðar en í Bandaríkj-
unum þar sem ákveðið var í gær að
loka sölum fulltrúadeildarinnar í
fimm daga meðan gerð væri gaum-
gæfileg leit að gróum. Öldungadeildin
mun starfa áfram.
Miltisbrandsgró fundust í gær-
morgun í híbýlum á vegum öldunga-
deildarinnar er liggja að sjálfu þing-
húsinu, Capitol. Starfsmenn á
skrifstofu Tom Daschle, talsmanns
demókrata í öldungadeildinni, greind-
ust með sýkilinn auk tveggja lög-
reglumanna.
Lokunin var ákveðin er skýrt var
frá 31 tilfelli sem greind voru á skrif-
stofu Daschle og sýkillinn fannst
einnig í pósthúsi öldungadeildarinn-
ar, að sögn Dennis Hasterts, forseta
fulltrúadeildarinnar. Þótti því vissara
að rannsaka húsakynni fulltrúadeild-
arinnar vandlega en borin var til baka
sú fullyrðing Hasterts að efnið hefði
fundist í loftræstikerfi hússins.
Mikið kapp er lagt á að reyna að
rekja feril bréfanna með miltis-
brandssýklum en ekki er það auðvelt
verk þótt póststimpill gefi ákveðnar
vísbendingar. Robert Mueller, yfir-
maður alríkislögreglunnar, FBI,
sagði í gær að viss sameiginleg ein-
kenni væru með bréfi sem Daschle
fékk í Washington og öðru sem sent
var sjónvarpsfréttamannium Tom
Brokaw hjá NBC-stöðinni í New
York. Bæði voru bréfin send frá borg-
inni Trenton í New Jersey og sér-
fræðingar benda á að stafagerðin í ut-
anáskriftinni sé keimlík.
Málin eru er rannsökuð sem
glæpamál, eins og samsvarandi mál í
Flórída og embættismenn telja líkur
á að um samhæfðar aðgerðir hryðju-
verkamanna geti verið að ræða. Á
hinn bóginn er ekki hægt að fullyrða
neitt um það hverjir séu að verki. En
George W. Bush og fleiri háttsettir
leiðtogar hafa sagt að vel komi til
greina að samtök Osama bin Ladens,
sem nú er reynt að handsama eða
ganga af dauðum í Afganistan, eigi
hlut að máli.
STJÓRNIR ríkja um allan heim
gripu til margvíslegra ráða í gær til
að auka varnir gegn hugsanlegum
sýklavopnaárásum vegna miltis-
brandsárásanna í Bandaríkjunum.
Sums staðar eru starfsmenn póst-
flokkunarstöðva nú látnir bera grím-
ur og hanska við störf sín.
En einnig var íhugað hvernig
skyldi brugðist við bréfum með
hættulausu dufti sem send eru af
stráksskap en valda miklu umstangi
og tefja fyrir starfi lögreglu, engu síð-
ur en raunveruleg hætta. John Ash-
croft, dómsmálaráðherra Bandaríkj-
anna, hefur varað fólk við slíku
athæfi, það sé að brjóta með „svívirði-
legum hætti gegn gagnkvæmu trausti
í samfélaginu“ og refsað verði fyrir af-
brotin með fangelsisdómum. Heil-
brigðismálaráðherra Frakklands,
Bernard Kouchner, sagði hættu á að
fölsk hótunarbréf yrðu að „andstyggi-
legu þjóðarsporti“.
Bent er á að skelfingin vegna sýkla-
vopna í sendibréfum og bögglum geti
haft víðtæk efnahagsleg áhrif, aukið
kostnað við viðskipti og almennt óör-
yggi, jafnvel þótt ekki reynist um
raunverulegar sýklavopnaárásir að
ræða. En einnig er ljóst að baráttan
við raunveruleg hryðjuverk verður
bæði erfiðari og kostnaðarsamari en
ella vegna áðurnefndrar gamansemi.
Dæmi eru um að fólk hefur sent bréf
með dufti af einhverju tagi til fólks
sem því er illa við, einfaldlega til að
valda því hræðslu.
Ashcroft nefndi sem dæmi um
kostnaðinn af fölskum vísbendingum
að starfsmaður hjá umhverfisstofnun
í Connecticut, Joseph A. Faryniarz,
hefði 11. september, er árásirnar voru
gerðar á New York og Washington,
sagt lögreglu frá ókennilegu dufti
sem hann rakst á rétt hjá tölvunni
sem hann vann við. Duftið var á papp-
írsþurrku og ritað á hana „miltis-
brandur“. Efnið reyndist síðar vera
kaffirjómaduft og Faryniarz viður-
kenndi að hafa frá upphafi vitað hvers
Hertar aðgerðir vegna
falskra sýklahótana
Gripið til sekta
og fangelsis-
refsinga
Washington, París. AFP, AP.
Reuters
Starfsmaður hjá póstþjónustunni í Búlgaríu með gasgrímu og hanska við vinnu sína í höfuðborginni Sofiu. Víða
um heim hafa öryggisráðstafanir vegna þeirra sem flokka bréfa- og bögglasendingar verið hertar.
SKRIFSTOFA sænska stjórnar-
ráðsins fékk í gær bréf með hvítu
dufti sem þegar í stað var afhent lög-
reglunni, að því er sagði í frétt AP-
fréttastofunnar. „Starfsmenn sem
komust í snertingu við bréfið hafa
þegar gengist undir læknisskoðun
eða munu gera það,“ sagði í tilkynn-
ingu frá ráðuneytinu. Svipuð bréf,
sem þótt hafa grunsamleg, hafa verið
rannsökuð í Noregi, Finnlandi og
Danmörku af ótta við að þau inni-
héldu miltisbrandsgró sem fundist
hafa í bréfum í Bandaríkjunum. Enn
hafa þó ekki fundist nein dæmi um
slíkt annars staðar en í Bandaríkj-
unum.
Stjórnvöld á Norðurlöndunum
álíta að lítil hætta sé á að hryðju-
verkamenn geri þar árásir með
sýklavopnum. Göran Forsell, yfir-
maður öryggismála hjá sænska
þinginu, sagðist í samtali við Göte-
borgs-Posten telja að mesta hættan
sem steðjaði að Svíum væri sögu-
sagnirnar og ókyrrðin sem skapaðist.
Lögreglan í Malmö kannaði á þriðju-
dag innihald plastpoka með hvítu efni
er starfsmenn póststöðvar fundu.
Var staðurinn girtur af um hríð.
Tveir menn verða
ákærðir í Noregi
Fimm manns voru sendir í skoðun í
Notodden í Noregi eftir að hafa
handfjatlað bréf sem sent var til ráð-
húss bæjarins sem er um 100 kíló-
metra suðvestan við Ósló. Aftenpost-
en sagði í gær að sennilega hefði
verið um að ræða strásykur og tveir
menn, er gengist hefðu við að hafa
sent bréfið að gamni sínu, myndu
verða ákærðir fyrir að hóta fólki.
Lögreglan í Noregi hefur rannsakað
um 20 önnur bréf sem þóttu tor-
tryggileg. Bókasafnið í bænum Hort-
en var yfirgefið í gær eftir að þangað
barst bréf með dufti.
Meðal staða í Danmörku þar sem
ótti greip um sig vegna bréfa með
undarlegu dufti voru fataverslun í
Árósum og lögmannastofa í Kaup-
mannahöfn. Niðurstöður rannsókna
hafa í öllum tilvikum sýnt að ekki
væri hætta á ferðum en talsmenn lög-
reglunnar ráðlögðu samt fólki að hafa
samband ef því fyndist bréf grunsam-
legt, að sögn Berlingske Tidende.
Bréf með
dufti sent
stjórnar-
ráðinu
Svíþjóð
AFGANSKIR stjórnmálamenn,
skæruliðar úr fjöllunum, stuðnings-
menn hins aldna útlæga konungs og
jafnvel hófsamir menn úr röðum tal-
ibana munu koma saman til fundar
um næstu helgi, að tilstuðlan Banda-
ríkjamanna og Pakistana, til að
leggja á ráðin um myndun ríkis-
stjórnar á breiðum grundvelli sem
taka myndi við völdum í landinu eftir
að stjórn talibana hefði verið steypt
af stóli.
Hermt er að stjórnvöld í Banda-
ríkjunum, Pakistan og víðar óttist að
hernaðaraðgerðir Bandaríkjamanna
og Breta verði til þess að velta talib-
anastjórninni úr sessi áður en stjórn-
arandstaðan í Afganistan nær sam-
komulagi um myndun nýrrar
stjórnar, en það gæti leitt til enn
frekara stjórnleysis og átaka í land-
inu. Pervez Musharraf, forseti Pak-
istans, varaði sérstaklega við þessari
hættu á fréttamannafundi eftir við-
ræður þeirra Colins Powells, utan-
ríkisráðherra Bandaríkjanna, í Isl-
amabad á þriðjudag. Kváðust Powell
og Musharraf vera sammála um
nauðsyn þess að kraftur yrði settur í
stjórnarmyndunarviðræður og að
breið samstaða næðist milli þeirra
ólíku þjóðernishópa sem byggja Afg-
anistan.
Stjórnlagaþing undir
forsæti konungsins
Meðal möguleika sem nefndir hafa
verið er að fá hinn 87 ára gamla fyrr-
verandi konung, Mohammad Zaher
Shah, til að vera í forsæti á þingi allra
stjórnmálafylkinga, þar sem reynt
yrði að ná samkomulagi um framtíð-
arstjórn landsins.
Þessi hugmynd nýtur meðal ann-
ars hljómgrunns í Bandaríkjunum,
Pakistan, Bretlandi og fleiri vestræn-
um ríkjum. Afganar, sem eru þessu
hlynntir, munu koma saman í landa-
mærabænum Peshawar í Pakistan á
laugardag til að ræða val fulltrúa á
slíkt þing, eða „loya jirga“. Á þinginu
myndu koma saman leiðtogar
stærsta þjóðarbrotsins, pashtúna,
fulltrúar Norðurbandalagsins, stuðn-
ingsmenn hins útlæga konungs og
hugsanlega hófsamir menn úr röðum
talibana, sem sætta sig við að hreyf-
ingin geti ekki lengur setið ein að
völdum.
Norðurbandalagið hefur sam-
þykkt að taka þátt í slíku þingi undir
forsæti konungsins. Fulltrúar þess
sögðu þó á þriðjudag að ekki ætti að
kalla þingið saman fyrr en leiðtogi
bandalagsins, Burhanuddin Rabbani,
kjörinn forseti sem steypt var af
stóli, hefði stýrt bráðabirgðastjórn í
tvö til þrjú ár.
Ekki allir hrifnir af
Norðurbandalaginu
En ekki eru allir hrifnir af því að
Norðurbandalagið undir stjórn
Rabbanis hafi undirtökin í væntan-
legri samsteypustjórn. Gagnkvæm
tortryggni ríkir milli Pakistana og
bandalagsins og ýmsir hafa bent á að
liðsmenn þess hafi ekki síður gerst
sekir um grimmdarverk en talibanar.
Í fjögurra ára forsetatíð sinni var
Rabbani ófær um að hafa hemil á
þeim stríðandi fylkingum sem nú eru
sameinaðar í andstöðunni við talib-
anastjórnina. Átök milli fylkinganna
urðu um 50.000 manns að bana, lögðu
stóran hluta Kabúl í rúst og sköpuðu
grundvöll fyrir valdatöku talibana ár-
ið 1996. Peter Kessler, starfsmaður
flóttamannahjálpar Sameinuðu þjóð-
anna, varaði í viðtali við AP-frétta-
stofuna við „blóðbaði“ ef Norður-
bandalagið kæmist til valda.
Pakistanar hafa hvatt Bandaríkja-
stjórn til að koma í veg fyrir að
bandalagið setjist eitt við stjórnvöl-
inn. Vara þeir við því að stærsti þjóð-
ernishópurinn, Pashtúnar, myndi
aldrei sætta sig við það, þar sem
Norðurbandalagið sé fyrst og fremst
myndað af minnihlutaþjóðernishóp-
um Tadsjika og Úsbeka.
Pakistanskir og vestrænir emb-
ættismenn eru sammála um nauðsyn
þess að einhver niðurstaða fáist í
málið fyrir lok nóvember, þar sem
upphaf vetrar og föstumánaðar mús-
lima, ramadan, geti tafið fyrir hern-
aðaraðgerðum.
Reuters
Afganskt flóttafólk fer yfir landamæri Afganistans og Pakistans. Emb-
ættismenn Sameinuðu þjóðanna hafa varað við því að hundruð þúsunda
Afgana kunni að svelta eða frjósa í hel eftir að vetur gengur í garð í
næsta mánuði verði landsmönnum ekki komið til hjálpar.
Lögð á ráðin um nýja
stjórn í Afganistan
Islamabad. AP.