Morgunblaðið - 18.10.2001, Blaðsíða 47

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. OKTÓBER 2001 47
SAMKVÆMT
vinnuverndarlögunum
skal atvinnurekandi
tilkynna Vinnueftirlit-
inu um vinnuslys sem
hjá honum verða. Nán-
ari ákvæði er að finna í
reglum um tilkynningu
vinnuslysa. Þar er skil-
greint hvaða slys telj-
ast alvarleg og skal til-
kynna strax símleiðis
til Vinnueftirlits og
lögreglu svo að vett-
vangsrannsókn geti
farið fram. Vinnuslys
sem valda fjarvistum í
a.m.k. einn dag auk
slysdagsins, skulu til-
kynnt Vinnueftirlitinu á þar til gerð-
um eyðublöðum. Misbrestur er á að
þessari skyldu sé fullnægt. Þó má
vænta þess að öll alvarlegri slys og
dauðaslys séu tilkynnt.
Slysaskráin mikilvæg
Slysaskrá Vinnueftirlitsins gefur
möguleika á úrvinnslu tölfræðilegra
upplýsinga, s.s. um einstaka slysa-
valda, einstaka fyrirtæki eða at-
vinnugrein auk þess sem hægt er að
prenta út slysalýsingar. Upplýsing-
ar úr skránni hafa m.a. verið notaðar
í kynningar- og forvarnarstarfi
Vinnueftirlitsins. Samvinna er við
Tryggingastofnun ríkisins þannig að
gagnagrunnur Vinnueftirlitsins nær
yfir öll vinnuslys sem koma til kasta
Tryggingastofnunar auk þeirra
slysa sem eru tilkynnt Vinnueftirlit-
inu.
Vinnuslys og forvarnir
Vinnueftirlitið hefur í starfi sínu í
gegnum árin lagt mikla áherslu á
forvarnir. Það hefur endurspeglast í
ýmsum átaksverkefnum, sem ráðist
hefur verið í, kynningarherferðum
og sérstökum áherslum í eftirlits-
starfinu. Hér á eftir verða tekin
nokkur dæmi um slík verkefni.
Öryggisráðstafanir
við hafnarvinnu
Á tilteknu árabili urðu mörg al-
varleg slys og dauðaslys við hafn-
arvinnu í Reykjavík. Í ljósi þessa
gerði Vinnueftirlitið sérstaka könn-
un á öryggisráðstöfunum við hafn-
arvinnu þar sem sjónum var beint að
helstu áhættuþáttum í starfsum-
hverfinu og bent á leiðir til að auka
öryggi hafnarverkamanna. Hluti af
niðurstöðunum var síðan grunnur að
frekari fyrirmælum Vinnueftirlits-
ins um öryggisráðstafanir við þessi
störf.
Slys í landbúnaði
Sérstakt átak var gert til að draga
úr slysum við störf í landbúnaði
vegna tíðra dauðaslysa og alvar-
legra slysa við dráttarvélar eða drif-
búnað þeirra. Langflest slysanna
urðu vegna veltu dráttarvéla án ör-
yggisgrindar. Í mörgum þessara
slysa komu við sögu ungmenni innan
við 16 ára aldur. Allt frá miðju ári
1986 hafa bændum og innflytjendum
búvéla verið rækilega kynntar –
með dreifibréfum og í fjölmiðlum –
kröfur um öryggisbúnað dráttarvéla
samkvæmt þá nýsettri reglugerð.
Allar slíkar vélar skulu búnar ör-
yggisgrind eða veltiboga. Í reglu-
bundnu eftirliti hefur verið lögð
áhersla á að taka vanbúnar vélar úr
umferð. Árangurinn er sá að alvar-
legum slysum við dráttarvélar eða
drifbúnað þeirra hefur fækkað veru-
lega.
Slysahætta vegna
nýrrar tækni við heyvinnu
Samfara nýrri tækni við hirðingu
á heyi með rúlluböggum skapaðist
ný slysahætta sem leiddi til þess að
allmörg slys urðu við flutning og
stöflun þeirra, þar af var eitt dauða-
slys. Í framhaldi greip Vinnueftirlit-
ið til sérstakra ráðstafana sem m.a.
fólust í því að senda dreifibréf til
bænda þar sem athygli þeirra var
vakin á þeirri alvarlegu slysahættu
sem getur fylgt vinnu við rúllu-
bagga. Um leið var bent á þær kröf-
ur sem gerðar eru um öryggisbúnað
véla sem lyfta, flytja og
pakka rúlluböggum.
Jafnframt var vakin at-
hygli á málinu í sérrit-
um bænda og því fylgt
eftir með eftirliti á við-
komandi stöðum. Á síð-
asta ári beið einn mað-
ur bana við
landbúnaðarstörf er
hann lenti í rúllu-
baggavél. Það minnir
enn og aftur á nauðsyn
þess að hvergi verði
látið undir höfuð leggj-
ast að fylgja ýtrustu
öryggiskröfum við
þessi störf.
Fallslys í byggingariðnaði
Vinnueftirlitið hefur ætíð lagt
áherslu á eftirlit á byggingarvinnu-
stöðum vegna þeirrar slysahættu
sem starfinu er samfara. Þar hefur
sérstök áhersla verið lögð á eftirlit
með fallvörnum vegna tíðra falls-
lysa. Sérstök eftirlitsátök hafa jafn-
framt farið fram til að draga úr slys-
um við þessi störf. Vegna mikilla
umsvifa í byggingariðnaði á höfuð-
borgarsvæðinu síðari ár hefur auk-
inn þungi verið lagður í eftirlit, m.a.
með skyndiskoðunum á búnaði verk-
palla, stiga og frágangs á þökum.
Ennfremur var gert sérstakt
fræðsluátak varðandi byggingar-
vinnustaði á Norðurlandi eystra í
samvinnu við viðkomandi stéttar-
félög og staðarfjölmiðla.
Nefna mætti fleiri dæmi um fyr-
irbyggjandi starf í ákveðnum starfs-
greinum, sem hefur m.a. í auknum
mæli beinst að gerð reglna og leið-
beininga um öryggisráðstafanir við
vinnu, s.s. reglna um öryggisráð-
stafanir við vinnu í lokuðu rými, leið-
beininga um öryggi við hjólbarða og
felgur og öryggi við notkun á klór.
Kerfisbundið
vinnuverndarstarf
Veruleg vakning er hjá mörgum
fyrirtækjum í að efla innra vinnu-
verndarstarf sem m.a. felst í því að
þau hafa tekið upp öryggisstjórnun-
arkerfi sem hluta af gæðakerfi fyr-
irtækisins. Þessi kerfi miða að því að
beitt sé kerfisbundnum aðferðum
við að greina áhættuþætti í vinnu-
umhverfinu. Með slíkum aðferðum
má draga verulega úr vinnuslysum
og svokölluðum næstum-því-slysum.
Á næstunni er að vænta breytinga
á vinnuverndarlögunum sem fela
m.a. í sér skýrari ákvæði en áður um
að markvisst skuli unnið að forvörn-
um. Ný lagaákvæði gera atvinnu-
rekanda skylt að gera skriflegt mat
á áhættuþáttum í vinnuumhverfinu
og áætlun um forvarnir í samráði við
starfsmenn. Tilgangur áhættumats-
ins er m.a. að greina slysahættur á
markvissan hátt og koma í veg slys.
Allra hagur
Það er allra hagur, bæði atvinnu-
rekenda og starfsmanna, að það tak-
ist að fækka vinnuslysum. Kostnað-
ur samfélagsins er mikill í töpuðum
vinnustundum, bótagreiðslum,
læknisþjónustu, launatapi og í sum-
um tilvikum örorkubótum, svo ekki
sé talað um þær þjáningar og jafnvel
örorku sem af slysinu hefur hlotist.
Tökum því höndum saman og til-
kynnum þau vinnuslys sem verða og
stuðlum þannig markvisst að for-
vörnum gegn slysum!
Tilkynnum vinnuslysin
Ólafur
Hauksson
Vinnuvernd
Það er allra hagur,
bæði atvinnurekenda og
starfsmanna, segir
Ólafur Hauksson,
að það takist að fækka
vinnuslysum.
Höfundur er aðstoðardeildarstjóri
hjá Vinnueftirlitinu.