Morgunblaðið - 18.10.2001, Blaðsíða 50

UMRÆÐAN
50 FIMMTUDAGUR 18. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
FYRIR nokkrum
vikum lýsti ríkisstjórn
Íslands því yfir, að hún
hefði fengið lagaheim-
ild til þess að ganga í
ábyrgð fyrir flugrek-
endur að fjárhæð 2.700
milljarðar. Fjárhæðin
er svo ævintýraleg að
maður kann varla að
nefna hana. Rökstuðn-
ingur ríkisstjórnarinn-
ar, sem þykist hafa
fengið „heimild“ lög-
gjafans til þessa, er sá,
að tryggja samgöngur
landsins við umheim-
inn, en það er sami rök-
stuðningur og þeir not-
uðu, óheillakarlarnir sem sömdu við
norskan konung fyrir rúmlega 700
árum. Jafnframt er þess getið, að á
svipaðan hátt hafi verið gert í ein-
hverjum öðrum löndum.
Ríkisábyrgðin með þeim fjárhæð-
um sem þar er um að ræða er með
slíkum endemum mið-
að við heildareignir
ábyrgðarveitandans,
að hann yrði óðara
sviptur fjárræði ef um
einstakling væri að
ræða, og krafist væri.
Eignum og aflahæfi ís-
lensku þjóðarinnar er
hér kastað á rúllettu,
þ.e. vonina um að þetta
slampist einhvern veg-
inn. Það er að vísu
nokkuð áberandi þátt-
ur í þjóðareðlinu, þ.e.
að láta slampast, en
ætti helst ekki að vera
leiðarstjarna æðstu
stjórnvalda.
Fyrir hverja er þetta gert? Ekki
fyrir almenning. Það er stríð. Þá er
ekki nauðsynlegt að komast í hvelli
til Kanaríeyja. Á árunum 1939–1945
var stríð. Þá voru örfá skip í förum
milli Íslands og annarra landa utan
hertekins meginlands Evrópu. Síma-
samband miklu verra en nú er. Samt
tórðum við hér vegna aðfanga sem
við fengum með samningum um
flutninga við eigin farmenn og vel-
viljuð sjóveldi. Þar er allt annað upp
á teningnum. Það er hreint rekstrar-
og fjárhagsatriði hvort nauðsynlegt
eða skynsamlegt verði að styrkja
rekstur flugfélaga eftir að þau hafa
aflað sér nauðsynlegra trygginga og
þar með orðið rekstrarhæf. Þau eru
ekki rekstrarhæf ef 2.700 milljarða
áhætta ríkissjóðs Íslands er skilyrði
fyrir því að þau megi senda flugvélar
sínar á loft.
Það er auðmjúk bæn mín til hæst-
virtrar ríkisstjórnar, að hún fram-
lengi ekki þessar ábyrgðir ef ekki er
unnt að segja þeim upp strax. Hvað
ætti að hvetja flugfélögin til þess að
kaupa sér tryggingar dýrum dómum
ef þau hafa fengið að pantsetja allar
eignir heillar þjóðar fyrir lítið eða
ekki neitt í staðinn?
Sigurgeir
Jónsson
Höfundur er fv. hæstaréttardómari.
Tryggingar
Það er auðmjúk bæn
mín til hæstvirtrar rík-
isstjórnar, segir Sig-
urgeir Jónsson, að hún
framlengi ekki þessar
ábyrgðir ef ekki er unnt
að segja þeim upp strax.
Glæfralegasta stjórnar-
athöfn Íslandssögunnar
Í DAGLEGU lífi
fólks skipar tónlistin
veglegan sess. Það er
ekki víst að fólk leiði
hugann oft að því
hversu stór hlutur
tónlistar er í útvarps-
dagskrám, sjónvarpi,
leikritum, ýmiss kon-
ar hátíðum, brúð-
kaupum, jarðarförum,
skemmtunum, kvik-
myndum, tónleikum
og svo framvegis.
Á bakvið þessar
tónsmíðar og flutning
á þeim liggur langt og
strangt nám oft frá
barnsaldri, mikil fjár-
festing í námi og dýrum hljóð-
færum, miklir hæfileikar og þrot-
laus vinna. En enginn verður
fyrsta flokks tónlistarmaður án
náms og mikillar vinnu. Við hér á
Íslandi getum kinnroðalaust státað
af blómlegu tónlistarlífi, sem hefur
verið unnið að og byggt upp á
mörgum áratugum.
Að þetta tónlistarlíf getur til
dæmis skartað Sinfóníuhljómsveit
Íslands, sem er hljómsveit á al-
þjóðamælikvarða, er engin tilvilj-
un. Við eigum mjög góða tónlist-
armenn á öllum sviðum tónlistar.
Hvernig getur staðið á þessu?
Hafa þeir ekki bara sprottið full-
skapaðir úr höfði Seifs? Nei, svo
einföld er skýringin nú ekki. Þess-
ir tónlistarmenn hafa nefnilega
hlotið gott tónlistaruppeldi og gott
tónlistaruppeldi byggist ekki síst á
góðum tónlistarkenn-
urum.
Starfa tónlistar-
kennara, sem margir
hverjir eru hámennt-
að háskólafólk, er
stundum getið á góð-
um hátíðis- og tylli-
dögum en þegar kem-
ur að því að greiða
þeim mannsæmandi
laun kemur annað
hljóð í strokkinn.
Ég skora á stjórn-
völd að opna augu sín
og sérstaklega eyru
og meta svo réttlát
laun til handa þessari
stétt í samræmi við
mikilvægi hennar í uppeldi ung-
menna landsins og þeirri blómlegu
menningu sem hún stendur undir.
Ef ekki verður að gert er hætta á
að tónlistarkennarar flosni upp og
leiti sér annarra möguleika. Verði
það niðurstaðan er tónlistarlíf á
Íslandi í mikilli hættu.
Íslensk tónlistar-
menning í hættu
Gunnar
Kvaran
Höfundur er sellóleikari.
Kjaradeila
Tónlistarlíf á Íslandi,
segir Gunnar Kvaran,
gæti verið í mikilli
hættu.
Í Morgunblaðinu
laugardaginn 13. okt. er
grein eftir Alfreð Þor-
steinsson, þar sem ég
fæ ekki betur séð en
hann setji sjálfan sig á
bekk með Jóni Þorláks-
syni og Knúti Ziemsen
sökum fyrirhyggju
sinnar og framsýni í
orkumálum Reykvík-
inga. „Vér eplin“ sögðu
hrossataðskögglarnir.
Ég er hrædd um að
dómur sögunnar yfir
Línu.Neti og forsvars-
mönnum hennar verði
annar en Alfreð gerir
sér vonir um.
Hvers vegna? Vegna þess að Lína.-
Net er byggð á mistökum frá upphafi,
og hefur með hverju skrefi þróast
nær því að verða fjárglæfrafyrirtæki,
sem rekið er fyrir skattfé Reykvík-
inga. Fyrirtækið hefur þegar sogað til
sín hundruð milljóna og safnað skuld-
um sem nema nú á þriðja milljarð
króna.
Það má með sanni spyrja hvað
borgin sé að gera á þessu sviði fjar-
skipta, þar sem hún notar almannafé
til að tvöfalda þau leiðslukerfi sem
þegar er búið að fjárfesta í einu sinni
fyrir almannafé. Hvers vegna eiga
skattgreiðendur að standa undir
þessari endurtekningu? Hagsmunir
neytenda liggja ekki í því að hér séu
margföld net grafin í jörð, heldur að
þjónustan sé ódýr og góð. Leiðin
þangað liggur gegnum það að mis-
munandi rekstraraðilum bjóðist afnot
af þeim leiðslum sem þegar eru til
staðar og þeir keppi um að veita sem
besta og ódýrasta þjónustu. Leiðin er
ekki sú, að tvöfalda, þrefalda, fjór-
falda leiðslukerfið með tilheyrandi
milljarðakostnaði. Enginn ábyrgur
léti sér koma til hugar að fara þá leið –
enginn sem þyrfti að greiða reikning-
inn. Þeir einir fara þessa leið, sem
ætla að senda reikninginn á almenn-
ing. Það hefur R-listinn
gert með Línu.Neti.
Flestum þykir erfitt
að átta sig á því sem
þarna er að gerast, því
atburðarásin er falin á
bak við eilífar nafna-
breytingar og loftfim-
leika sem gera hana
ógagnsæja og illskiljan-
lega. Lesandinn tapar
fljótlega áttum í súp-
unni Lína.Net, Tetra.-
Lína, Yrja, Stikla, T-
Net … Hvað er hvað?
Til glöggvunar lang-
ar mig að rekja í ein-
földu máli nýjasta kafla
þessa ævintýris. Á síð-
asta fundi borgarstjórnar var tekist á
um það hvort Orkuveita Reykjavíkur
eigi að kaupa svokallaða Tetra-línu af
Línu.Neti. Tetra-Lína er samskipta-
kerfi fyrir almannavarnir og ekki
augljóst hvers vegna Orkuveitan á að
vera að eiga slíkt. En R-listinn hafði
sitt í gegn og nú munu skattgreiðend-
ur sjá eftir 630 milljónum frá Orku-
veitunni til Línu.Nets; 225 milljónum
í reiðufé auk yfirtöku skulda uppá 405
milljónir. Orkuveitan á 2⁄3 hluta í Lín-
u.Neti. Til hvers er hún þá að kaupa
þennan hluta Línu.Nets, nánast af
sjálfri sér, og það á þessu verði, sem
heimatilbúið hjá Línu.Neti og ekki
stutt nokkrum sannfærandi rökum.
Svarið er einfalt: þetta er gert til þess
að rétta við fjárhag Línu.Nets, sem
um síðustu áramót skuldaði 1.615
milljónir króna. Ætla má að skuldirn-
ar nemi a.m.k. 2.300 milljónum nú.
Ætla má, segi ég, því frá áramótum
hefur ekki verið nokkur leið að fá að
sjá reikninga eða milliuppgjör fyrir-
tækisins, þrátt fyrir ítrekaðar kröfur
borgarfulltrúa þar um. Þetta stríðir
að sjálfsögðu gegn öllum viðteknum
reikningsskilavenjum. Er að furða
þótt mann gruni að þarna sé ekki allt
með felldu?
Hvers vegna lætur Orkuveitan fara
svona með sig? Aftur er svarið einfalt:
Alfreð Þorsteinsson stjórnarformað-
ur Línu.Nets er líka stjórnarformað-
ur Orkuveitunnar – og til að loka
hringnum er hann stjórnarformaður
Sparisjóðs vélstjóra, sem hefur lánað
Línu.Neti stórfé. Þegar kemur að
skuldadögum, eru hæg heimatökin
fyrir Alfreð: hann millifærir bara frá
Orkuveitunni. Það kemur fram í
kaupsamningnum, að Orkuveitan á
nú að taka yfir 70 milljóna króna
skuld Tetra.Línu við Sparisjóð vél-
stjóra!
Alfreð Þorsteinsson má eflaust
gera sér nokkrar vonir um að komast
á spjöld sögunnar – en það verður
ekki við hlið Jóns Þorlákssonar og
Knuts Ziemsens. Hann og Helgi
Hjörvar hafa skapað sér þá sérstöðu,
að hafa varið milljörðum af almannafé
í algeran óþarfa, í skjóli þess að þeir
hafa lyklavöld að fjárhirslum borgar-
innar. Séu þeir gagnrýndir, vita þeir
að þeir eiga öruggt skjól undir pils-
faldi Ingibjargar Sólrúnar, sem fyrir
löngu festi sig í fjárglæfraneti þeirra.
Hún sér ekki annað fært en verja þá
út í rauðan dauðann, og það mun hún
væntanlega gera.
Eplin og hrossa-
taðsköggullinn
Guðrún
Pétursdóttir
Lína.Net
Lína.Net er byggð á
mistökum frá upphafi,
segir Guðrún Péturs-
dóttir, og hefur þróast
nær því að verða fjár-
glæfrafyrirtæki, sem
rekið er fyrir skattfé
Reykvíkinga.
Höfundur er varaborgarfulltrúi í
Reykjavík.