Morgunblaðið - 18.10.2001, Blaðsíða 39

á sérhæf-
m barna-
mi við það
theimilis-
erfiðustu
g fækkun
anleg.
theimilis-
a þau ein-
u til með-
barna-
t að losa
a nýtt bú-
ga, nýta
sem taka
ri tíma og
fastarf á
m. Sterk
komið frá
lutaskrif-
tarfi.
eytingum
er nauð-
a ráðgjöf-
ráðgjöf á
sýnir að
áðgjöf en
n sinn oft-
num væri
unarverk-
em fengið
a á einni
ýnt gildi
eru þetta
öf á borg-
Stuðningur heim
Annar liður í breyttri áherslu
borgarinnar í þessum málum er að
Félagsþjónustan hefur nýlega
byrjað með nýtt úrræði sem nefnist
„Stuðningurinn heim“. Starfsemin
er til húsa á Sólvallagötu 10. Um er
að ræða þjónustu sem felur í sér til-
boð til foreldra eða forráðamanna
sem tímabundið þurfa stuðning og
ráðgjöf við uppeldi barna sinna.
Fer sá stuðningur fram á heimilum
viðkomandi fjölskyldna.
Eftir að fjölskyldan hefur notið
stuðnings heima hjá sérhæfðu
starfsfólki getur komið í ljós að hún
þurfi meiri kennslu og er þá mögu-
leiki á tímabundinni dvöl í íbúð á
Sólvallagötu. Umsóknir um þetta
úrræði koma frá ráðgjöfum á borg-
arhlutaskrifstofunum og Fé-
lagsmiðstöðinni Miðgarði í Grafar-
vogi. Á Sólvallagötu vinna fjórir
sérhæfðir starfsmenn auk for-
stöðumanns.
Lára Björnsdóttir, félagsmála-
stjóri í Reykjavík, segir að með
breytingunum hafi fjármagn til
málaflokksins verið fært til. Mark-
miðið sé að nýta peningana betur,
fækka vistheimilisplássum en
fjölga samt úrræðunum til hags-
bóta fyrir börnin.
„Við viljum koma í veg fyrir að
börn fari inn á stofnanir þar sem
unnið er á vöktum. Það er ekki
heppileg ráðstöfun og rannsóknir
hafa sýnt það, ekki síst á litlum
börnum. Auðvitað er ekki alltaf
hægt að koma í veg fyrir það en við
erum að reyna að vinna gegn því
með þessum hætti. Okkar fremsta
skylda er að styðja fjölskyldurnar í
sínu uppeldishlutverki en ef við
teljum okkur ekki geta sinnt eft-
irspurninni með öðrum hætti mun-
um við bæta við einkaheimilum,“
segir Lára.
Fleiri tilvik tengd
fíkniefnaneyslu
Sigrún Óskarsdóttir, forstöðu-
maður vistheimilisins á Laugarás-
vegi og tengiliður við einkaheim-
ilin, telur of snemmt að segja til um
reynsluna af þeim úrræðum sem
eru í boði eftir að áherslum hefur
verið breytt. Veturinn verði að líða
til að nýtingin á nýjum úrræðum
komi betur í ljós. Hún segir reynsl-
una af einkaheimilunum mjög góða,
enda hafi verið ákveðið að fjölga
þeim.
Á vistheimilum verði þó áfram
erfiðari málin, þar sem skorti á um
samvinnu við forsjáraðila eða for-
eldra, til að greina vandann og
bjóða kennsluvistanir og jafnvel að
foreldrar dvelji í íbúð vistheimilins
til að njóta leiðsagnar starfsmanna
um uppeldi barna sinna.
„Við finnum klárlega fyrir því að
þeim tilfellum fjölgar þar sem eit-
urlyfjaneysla foreldra kemur við
sögu. Málin eru þá öðruvísi og erf-
iðari viðfangs. Í hverju tilviki reyn-
um við að sjálfsögðu að leysa mál
þannig að börnin geti verið hjá sín-
um foreldrum. Þetta er alltaf reynt
til hins ítrasta en því miður er það
ekki alltaf niðurstaðan,“ segir Sig-
rún.
Ríki og sveitarfélög hafa með sér
verkaskiptingu um rekstur stofn-
ana fyrir börn. Skiptingin er þann-
ig að ef vandi barna er vegna eigin
háttsemi eða hegðunar þeirra, s.s.
vímuefnaneysla eða brotahneigð,
þá er ríkinu ætlað að koma til móts
við þau með rekstri meðferðar-
heimila fyrir börn og unglinga. Ef
vandinn er fyrst og fremst fólginn í
erfiðum heimilisaðstæðum, eins og
ef foreldrar sinna ekki eða van-
rækja börn sín, þá er það sveitarfé-
laganna að sjá til þess að einhver
úrræði séu tiltæk.
Féllst ekki á tillögu um flutn-
ing málaflokksins til ríkisins
Þessi verkaskipting ríkis og
sveitarfélaga hefur sætt gagnrýni
og nefnd, sem félagsmálaráðherra
skipaði fyrr á þessu ári, skilaði af
sér drögum að nýju frumvarpi til
barnaverndarlaga og lagði m.a. til
að færa rekstur þessara vistheimila
frá sveitarfélögunum til ríkisins.
Horfði nefndin einkum til þess að
börn utan Reykjavíkur hefðu ekki
aðgang að vistheimilum en vitað
væri um nokkra þörf fyrir slíku úr-
ræði. Félagsmálanefnd Alþingis
var með frumvarpið til meðferðar í
sumar og er reiknað með að fé-
lagsmálaráðherra muni endurflytja
það á Alþingi á næstunni með þeirri
breytingu m.a. að halda rekstri
vistheimila eða annarra úrræða
fyrir börn áfram í höndum sveitar-
félaganna.
Meðal þeirra sem gagnrýndu
þessa tillögu nefndarinnar um
flutning til ríkisins, og ráðherra tók
þá gagnrýni til greina, var Lára
Björnsdóttir félagsmálastjóri. Hún
telur afar brýnt að sveitarfélögin
sinni þessari þjónustu frekar en
ríkið, þau séu nær aðstæðum og viti
betur um þörf fyrir úrræði.
„Ég geri mér grein fyrir því að
mörg sveitarfélög eru illa í stakk
búin til að reka kostnaðarsöm úr-
ræði. Það er hægur vandi fyrir rík-
ið að styrkja þá sveitarfélögin í
gegnum jöfnunarsjóðinn. Ég gat
ekki fallist á að okkar heimili í
Reykjavík yrðu tekin úr okkar
umsjá og farið yrði að vista börn ut-
an af landi hér. Mér finnst að hvert
sveitarfélag eigi að hafa sitt úrræði.
Annars var margt mjög gott í þessu
frumvarpi og vonandi nær það
fram að ganga,“ segir Lára.
ra í fíkniefnaneyslu eða öðrum heimilisvanda
erða
heimili
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
nda barna sem búa við erfiðar aðstæður. Þess
omið fyrir á vistheimili. Myndin er sviðsett.
bjb@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. OKTÓBER 2001 39
KOSIÐ verður um sam-einingu sjö sveitarfé-laga í Þingeyjarsýslu 3.nóvember næstkom-
andi. Þau eru Skútustaðahreppur,
Reykjahreppur, Aðaldælahreppur,
Tjörneshreppur, Kelduneshrepp-
ur, Öxarfjarðarhreppur og Húsa-
víkurkaupstaður.
Að mati samstarfsnefndar sem
leggur til að sveitarfélögin verði
sameinuð felst meginávinningur
sameiningar í að mynda stærri
stjórnsýslueiningu með einni
stjórn sem hefur meira afl en
margar smáar, afl til þess að fylgja
þróuninni og bæta aðstöðu íbú-
anna til sömu lífskjara og bjóðast
annars staðar á Íslandi.
Áhersla lögð á að jafna
þjónustustigið
Athugun samstarfsnefndar hef-
ur leitt í ljós að nokkur hagræðing
fæst í rekstri með sameiningu
sveitarfélaganna, einkum hvað yf-
irstjórnina varðar, eða allt að 4–5%
af tekjum. Kostnaður við yfirstjórn
sveitarfélaganna sjö nam á síðasta
ári 80 milljónum króna, en var
sama ár á bilinu 50 til 55 milljónir
króna í sveitarfélögum af svipaðri
stærð. Á móti lækka framlög úr
Jöfnunarsjóði sveitarfélaga um
1,5% af tekjum miðað við núgild-
andi reglur en stjórn Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga og ráðgjaf-
arnefnd Jöfnunarsjóðs sveitar-
félaga hafa lýst yfir vilja til að
tekjutapið verði bætt.
Ekki er gert ráð fyrir að
rekstrarkostnaður lækki strax þar
sem áhersla verður lögð á að jafna
þjónustustig innan sveitarfé-
lagsins. Þá bendir nefndin á að
miklum breytingum í stjórnsýslu
fylgi ávallt einhverjir hnökrar.
Samlegðaráhrif náist því vart fyrr
en slíkir byrjunarörðugleikar séu
að baki.
Fram kemur í greinargerð sam-
starfsnefndar að litlar stjórnsýslu-
einingar eru ólíklegar til að geta
tekist á við aukin verkefni sem
kalla á sérþekkingu og eru ekki
heldur líklegar til þess að stofna
eða reka þjónustufyrirtæki, t.d. á
orkusviði, eða styðja við atvinnu-
uppbyggingu. Fólksfækkun und-
anfarinna ár hefur veikt sveitar-
félögin svo ekki verður hjá því
komist að bregðast við og samein-
ing sveitarfélaga er lykilatriðið í
því sambandi. Bent er á að sam-
keppni sé mikil við höfuðborgar-
svæðið og eins sé mikil samkeppni
milli landsbyggðarsveitarfélaga.
„Við þurfum sameinað átak til
mótvægis við „stóru“ sveitarfélög-
in á landsbyggðinni og önnur hér-
uð til að halda atvinnumálum og
þjónustu í því horfi að traust sam-
félag geti þrifist,“ segir í grein-
argerð nefndarinnar.
Verði sameiningin samþykkt
verður til 14. fjölmennasta sveitar-
félag landsins með 3.785 íbúa, mið-
að við tölur um íbúafjölda frá 1.
desember 2000. Heildarskatt-
tekjur voru tæpar 840 milljónir
króna og rekstrargjöldin námu
tæpum 780 milljónum króna. Sam-
eiginlega vörðu sveitarfélögin um
200 milljónum króna til fram-
kvæmda á liðnu ári. Heildarskuldir
allra sveitarsjóðanna með lífeyris-
skuldbindingum eru um 1.470
milljónir króna en ef fyrirtæki
sveitarfélaganna eru tekin með eru
heildarskuldir um þrír milljarðar.
Miðstöð stjórnsýslunnar verður
á Húsavík ef af sameiningu verður
en þjónustufulltrúar verða á Kópa-
skeri og Reykjahlíð. Þeir verða
tengiliðir sveitarstjórnar við aðra
starfsmenn sveitarfélagsins og
íbúa svæðisins. Lagt er til að níu
fulltrúar skipi sveitarstjórn og
verður áhersla lögð á að íbúarnir
hafi aðgang að fundum hennar án
þess að mæta á fundarstað, t.d.
með fjarfundabúnaði eða öðrum
fjarskiptum. Eins verður lögð á
það áhersla að nýta upplýsinga-
tækni og tölvusamskipti til að færa
stjórnsýslu sveitarfélagsins sem
næst íbúunum.
Kennt á fjórum stöðum
Ein skólanefnd verður í sveitar-
félaginu en búist er við að grunn-
skólanemendum fækki um allt að
10% á sameiningarsvæðinu á
næstu fimm árum, standi íbúa-
fjöldi í stað. Haldi fólki hins vegar
áfram að fækka verður fækkunin
meiri. Varðandi staðsetningu
skólahúsnæðis verður miðað við að
frá heimilum að minnsta kosti 90%
íbúa í hverju skólahverfi sé ekki
meira en 30 kílómetra akstur að
næsta skóla. Í samræmi við þessa
stefnu verður kennt á Húsavík,
Hafralæk og í Reykjahlíð. Í Öx-
arfirði og Kelduhverfi kemur til
greina að sameina alla kennslu í
Lundi, en það verður þó ekki gert
nema í samráði við íbúa skóla-
hverfisins og að slík breyting skili
faglegum og fjárhagslegum ávinn-
ingi.
Ný sveitarstjórn tæki
við 9. júní 2002
Sem fyrr segir verður kosið um
sameininguna í sveitarfélögunum
sjö 3. nóvember næstkomandi.
Verði hún samþykkt verður kosið
til sveitarstjórnar í sameinuðu
sveitarfélagi við næstu sveitar-
stjórnarkosningar, 25. maí 2002,
og ný stjórn tæki við störfum 9.
júní það ár.
Verði tillagan aftur á móti felld í
einu eða tveimur sveitarfélögum af
þessum sjö en samþykkt í sveit-
arfélögum þar sem búa að minnsta
kosti tveir þriðju hlutar íbúa þess
svæðis sem kosið var á skulu sveit-
arstjórnir þeirra sveitarfélaga sem
samþykktu tillöguna ákveða hvort
þau sameinast.
Kosið um sameiningu sjö sveitarfélaga
í Þingeyjarsýslu 3. nóvember
Íbúar yrðu um
3.800 og skatttekjur
um 840 milljónir
Fólksfækkun hefur
veikt sveitarfélög og
sameining er lykil-
atriðið í því að sporna
gegn þeirri þróun, seg-
ir í samantekt Mar-
grétar Þóru Þórs-
dóttur. Eftir rúmar
tvær vikur ganga Þing-
eyringar til kosninga
um sameiningu sjö
sveitarfélaga.
<  
% 
/

'   91
/ /1

B ABB FBB GBB HBB CBBB CABB CFBB CGBB
0"







E*5(5
A5FIA
FJA
IKH
ALK
CCC
LF
KI
I5HIK
)*M
+,M
+-M
.M
*M
,M
,M
+--M
)+M
+/M
++M
0M
*M
,M
,M
+--M
)+M
+/M
++M
0M
*M
,M
,M
+--M
%* 2/
CLLL
# $
 

( $
( 
ABBB
( $
2/
ABBB
#* -.(

(*   5
N=    5
 /1 5
( 5

/ " 5
2" 

 
#* -.(

(*   5
N=    5
 /1 5
( 5

/ " 5
2" 
#1" 
 2 $
 
3% $
 
14
5   
6"2& 
7
8   "    

 
&


 =
 
5



Morgunblaðið/Kristján
Skúta siglir út úr Húsavíkurhöfn.
f er á.
mili fyr-
sem var
ar nýt-
arásvegi
anna á
kring-
eru um
einkum
ekki
.
na kost-
80 millj-
ri. Þrátt
fyrir lokun heimilisins við
Hraunberg verður kostnaður
vegna málaflokksins svipaður
í ár ef ekki meiri.
 Það sem af er þessu ári hafa
33 börn verið vistuð á Laug-
arásvegi.
 Þrjú pláss eru á hvoru einka-
heimilinu sem samið hefur
verið við í Reykjavík og hafa
þau verið fullnýtt.
 Verið er að semja við húsráð-
endur á einu einkaheimili til
viðbótar og til stendur að
auglýsa eftir öðru.
Reykjavík