Morgunblaðið - 05.12.2001, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 MIÐVIKUDAGUR 5. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
MEÐALÁRANGUR íslenskra ung-
linga í lestri er marktækt betri en
meðaltal nemenda í OECD-löndunum
en þeir standa bestu þjóðunum engu
síður nokkuð að baki. Í lestrarþætt-
inum lentu Íslendingar í 12. sæti en
Finnar í því efsta en þetta er ekki í
fyrsta sinn sem Finnar koma vel úr
námskönnunum. Í stærðfræði- og
náttúrfræðilæsi voru Japanar og Suð-
ur-Kóreubúar efstir en Finnar voru
þar einnig sterkir. Þá vekur og sér-
staka athygli að um þriðjungur nem-
enda svaraði því til að þeir læsu lítið
sem ekkert sér til skemmtunar.
Þetta kemur fram í PISA-könnun,
sem gerð er á vegum OECD, Efna-
hags- og framfarastofnunar Evrópu,
á árangri fimmtán ára nemenda í
lestri, stærðfræði og náttúrufræði. Í
könnuninni nú var megináherslan
lögð á lestrarþáttinn. Markmiðið með
rannsókninni er að reyna að meta
hversu vel nemendum sem eru að
ljúka skyldunámi hefur tekist að til-
einka sér þá þekkingu og ná þeirri
hæfni sem þeir þurfa á að halda til
þess að taka fullan þátt í nútímasam-
félagi.
Ekki nógu margir í efsta þrepi
Í kynningu Júlíusar K. Björnsson-
ar, forstöðumanns Námsmatsstofn-
unar, kom fram að meðalárangur ís-
lensku nemendanna er einnig betri en
meðaltalsárangur í stærðfræði. Í
náttúrufræði var aftur á móti ekki
marktækur munur á árangri ís-
lenskra nemenda og meðaltali nem-
enda allra þátttökulandanna.
Alls sýndu 10% nemendanna í þró-
uðustu löndum heims hámarksgetu í
lestri, þ.e. þeir ná svokölluðu fimmta
þrepi. Þessir nemendur skilja flókið
ritað mál, geta túlkað upplýsingar og
dregið af þeim réttar ályktanir, ásamt
því að nýta sér margs konar sértæka
þekkingu. Í Ástralíu, Kanada, Finn-
landi, Nýja-Sjálandi og Bretlandi er
þetta hlutfall á milli 15% og 19%. Á Ís-
landi reyndist hlutfallið vera 9% sem
er ekki marktækt frábrugðið meðal-
tali OECD-ríkjanna. Það er þó veru-
lega lægra en hjá þeim þjóðum sem
ná bestum árangri og sagðist Júlíus
telja eðlilegt að kanna hvort og þá
hvernig hækka mætti þetta hlutfall
með því að gera betur við bestu nem-
endurna. Niðurstöðurnar bentu til
þess að í íslenskum skólum fengi all-
stór hópur nemenda ekki nægilega
verðug verkefni að kljást við eða full-
nýtti ekki getu sína í grunnskólanum.
Fleiri íslenskir nemendur búa
yfir grunngetu í lestri
Á Íslandi er hlutfall nemenda sem
ekki ná lægsta hæfnisþrepinu mark-
tækt lægra en OECD-meðaltalið eða
um 4%. Júlíus segir að þessar niður-
stöður bendi til þess að hér á landi sé
lökustu nemendunum vel sinnt miðað
við það sem gerist víða annars staðar.
Á þrepi eitt eru að jafnaði 12%
nemenda en það þrep krefst þess að
grundvallarhæfni í lestri sé fyrir
hendi og verða nemendur að geta ráð-
ið við verkefni eins og að finna ákveð-
ið atriði í texta eða skilja meginþema
hans. Júlíus segir að ungt fólk sem
ekki hefur þessa hæfni sé ekki vel í
stakk búið til frekara náms og eigi því
í erfiðleikum með að afla sér meiri
menntunar og ná árangri á öðrum
sviðum að loknu skyldunámi.
Júlíus tók fram að góður almennur
árangur hefði sterk tengsl við jafna
dreifingu niðurstaðna. Meðalárangur
Íslendinga var marktækt yfir OECD-
meðaltalinu og bilið á milli besta og
lakasta árangurs var því fremur lítið.
Andstætt því sem var t.d. í Þýska-
landi reyndist dreifing niðurstaðna í
íslenska úrtakinu öll vera vegna mis-
munar milli nemenda og að ákaflega
litlu leyti vegna mismunar milli skóla.
Júlíus segir að lítill sem enginn mun-
ur sé því á árangri íslenskra nemenda
eftir skólum. Það endurspegli eins-
leitni íslenska skólakerfisins og styðji
þá hugmynd að á Íslandi sé ekki um
að ræða marktæka mismunun í námi
eftir skólum, hverfum, landshlutum
og efnahag skóla, eins og sjá má í
flestum öðrum löndum.
Íslenskir strákar slakir
Í mörgum löndum reyndust strák-
ar vera töluvert á eftir í lestri og raun-
ar stóðu stelpur sig betur í lestri en
strákar í öllum þátttökulöndunum. Þó
sýnir marktækur munur á milli landa
að skólakerfi þeirra bjóða nemendum
umhverfi og aðstæður í misjöfnum
mæli sem henta báðum kynjum. Í öll-
um þátttökulöndunum eru strákar
líklegri til þess að vera á þrepi eitt eða
lægra í lestri.
Júlíus benti sérstaklega á þá stað-
reynd að á Íslandi eru strákar helm-
ingi líklegri en stelpur til þess að vera
á þrepi eitt eða neðar í lestrargetu
sem benti til þess að sinna þyrfti þeim
mun betur en nú er gert.
Í helmingi þátttökulandanna
standa strákar sig betur en stelpur í
stærðfræði. Stóran hluta þessa mun-
ar má rekja til þess að hlutfall stráka
meðal þeirra bestu er hærra en
stelpna en kynjahlutfallið er jafnt
meðal þeirra sem standa sig illa. Á Ís-
landi reyndist hins vegar ekki vera
marktækur munur á kynjunum,
hvorki í stærðfræði né í náttúrufræði,
sem aftur táknar að íslenskir strákar
koma fremur illa út í samanburði við
önnur lönd. Júlíus tók hins vegar
fram að hafa bæri í huga að PISA-
verkefnin í stærðfræði og náttúru-
fræði eru ákaflega háð lestrargetu.
Búast mætti við að væru þau tengsl
minni myndi árangur strákanna
verða betri en skólasystra þeirra, sér-
staklega í stærðfræði. Því væri ljóst
að reyndu stærðfræðiverkefni veru-
lega á lestrargetu stæðu stúlkur sig
jafnvel og piltar.
Jafn aðgangur að námi á Íslandi
Könnunin leiddi í ljós að nemendur
sem búa við betri félagslega stöðu
standa sig nokkuð betur en þeir sem
hafa laka stöðu en þessi munur er
minni í sumum löndum en öðrum.
Kanada, Finnland, Ísland, Japan,
Kórea og Svíþjóð eru lönd sem eru yf-
ir meðaltali OECD-landanna í lestr-
argetu en í þessum löndum virðast
áhrif félagslegra aðstæðna á árangur
nemenda vera hvað minnst.
Í Tékklandi, Þýskalandi, Ung-
verjalandi og Lúxemborg er þessu öf-
ugt farið, þ.e. félagsleg staða hefur
mikil áhrif á árangur. Því má draga
þá ályktun að á Íslandi hafi nemendur
að mestu jafnan aðgang að námi, óháð
efnahags- og félagslegri stöðu.
PISA-könnunin er víðtækasta
rannsókn sem gerð hefur verið á
þekkingu og getu nemenda en í nær
öllum löndum byggist könnunin á úr-
taki. Hér á landi tóku allir íslenskir
nemendur í 10. bekk í fyrra þátt í
rannsókninni og kom fram í máli Júl-
íusar K. Björnssonar, forstöðumanns
Námsmatsstofnunar, að þetta dregur
úr allri óvissu á íslensku niðurstöð-
unum. Rannsóknin verður endurtek-
in á þriggja ára fresti. Í fyrra var
megináherslan á lestrarþáttinn, árið
2003 verður það stærðfræðin og nátt-
úrufræði árið 2006.
Könnun á námsárangri nemenda í grunnskólum OECD-ríkjanna
Íslenskir nemendur
eru yfir meðaltali
45
6
 7 189
 %&' 7 19
'')%&' 7 1:9
*+''& 7 19
*,+*+, 7 1!9
))'*,- 7 1 9
  ))' .

   ',,/(%-0 
   1 *,,%,, (2
       
- " 
*+./0 12)3/,"
%40
560
640
%&0
70
60
40
6&0
5%0
660
%80
&0
4970
66950
6:9;
6%9;0
%%940
<980
Morgunblaðið/Golli
Björn Bjarnason menntamálaráðherra og Júlíus K. Björnsson, forstöðu-
maður Námsmatsstofnunar, með PISA-skýrsluna.
BJÖRN Bjarnason mennta-
málaráðherra segir að miðað við
fyrstu niðurstöður megi ef til vill
velta því fyrir sér hvort gert sé
nógu vel í skólakerfinu við þá nem-
endur sem eru bestir. „Við vitum
raunar og erum sannfærð um að
við Íslendingar eigum að geta átt
mun stærra hlutfall nemenda í
efsta þrepinu.“
Aðspurður um hátt hlutfall nem-
enda sem ekki lesi sér til skemmt-
unar segir Björn fulla ástæðu til
þess að skoða það betur ef það er
niðurstaðan úr könnuninni og hún
reynist rétt, að ungt fólk sé al-
mennt farið að draga mjög úr
lestri. „Það er í andstöðu við það
sem við höfum verið að vinna að í
skólakerfinu upp á síðkastið. Við
höfum verið að gera margvíslegar
ráðstafanir til þess að auka við
lestrarkennsluna og skilgreina
lestrarfærni sem lykilþátt í öllu
skólastarfinu. Við höfum verið
með ýmis nýmæli, eins og til að
mynda stóru upplestrarkeppnina
sem nú er að fara af stað, sem eru
til þess fallin að hvetja ungt fólk til
þess að auka lestur og lesa með
öðrum hætti.“ Björn segir þetta
vissulega stangast á við okkar eig-
in tilfinningu um að við séum bók-
menntaþjóð, að við gefum út og
kaupum fleiri bækur en flestar
aðrar þjóðir. „Það er vissulega
nokkur þverstæða ef niðurstaðan
er síðan sú að enginn hefur ánægju
af þessu og síst af öllu unga fólk-
ið.“
„Þetta er þó ekki aðalatriðið í
niðurstöðum rannsóknarinnar
heldur að þegar á heildina er litið
getum við vel við unað þótt vissu-
lega vilji menn gera betur á sum-
um sviðum. Könnunin sýnir að við
erum á réttri leið og að íslenska
skólakerfið stenst vel samanburð
við bestu þjóðirnar í heiminum.“
Björn segir að rannsóknir af
þessu tagi veiti mönnum nýjar
upplýsingar og staðfesti sumpart
eldri niðurstöður sem aftur geri
mönnum kleift að fara að ræða um
málin á hlutlægan hátt. „Nú getum
við skoðað þetta í alþjóðlegu sam-
hengi og það á eftir að hafa jákvæð
áhrif þegar fram líða stundir.“
Spurður um muninn á frammi-
stöðu kynjanna, sem mælist í könn-
uninni, segir Björn að hann komi
kannski ekki beinlínis á óvart.
Hann sé hins vegar mjög mikið
umhugsunarefni. „Það þarf að
halda þeim skilaboðum og þá sér-
staklega að ungum piltum að þeir
eigi að leggja rækt við námið. Það
er mjög mikilvægt. Af 10.500 há-
skólanemum á Íslandi eru 6.500
konur en aðeins 4.000 karlmenn
þannig að þetta rekur sig áfram
upp skólakerfið.“
Hærra hlutfall
nemenda í efsta þrep
HARALDUR Örn Ólafsson
sjötindafari, gekk á fjórða tind-
inn af sjö í sjötindagöngu sinni
er hann gekk á hæsta tind Ástr-
alíu, Kosciuszko (2.228 m) á
sunnudag. Tindurinn er í
Snowy Mountains, um 400 kíló-
metra suður af Sydney. Har-
aldur lagði upp frá þorpinu
Thredbo við rætur fjallsins og
var strekkingsvindur á göng-
unni, hálfskýjað og 10 stiga hiti.
Gangan tók 3 klukkustundir.
Hann gekk á tindinn í stað Car-
stensz Pyramid, hæsta tinds
Eyjaálfu en hvor um sig er við-
urkenndur sem einn hátind-
anna sjö. Haraldur er engu að
síður staðráðinn í að klífa Car-
stensz, sem hann varð að
sleppa vegna ólgu í landinu fyr-
ir skemmstu. Hann bindur von-
ir við að það geti orðið í febrúar,
áður en hann leggur á Everest.
Ástralski tindurinn er sá
lægsti og auðveldasti í tinda-
röðinni og hefur Haraldur nú
gengið á alla tindana í auðveld-
ari kantinum, Kilimanjaro, El-
brus og Kosciuszko. Hann hóf
sjötindagönguna hins vegar
með uppgöngu á Denali í
Alaska sem er næst erfiðasta
fjallið.
Mjög mun reyna á Harald í
viðureign hans við næstu þrjú
fjöll, þ. á m. hið ískalda Vinson
Massif á Suðurskautslandinu
(4.897 m), sem hann klífur nú í
desember gangi áætlanir eftir.
ÁKVEÐIÐ hefur verið að próf-
kjör verði hjá Sjálfstæðis-
flokknum í Kópavogi vegna
uppstillingar á lista flokksins
við bæjarsjórnarkosningarnar í
vor.
Samkvæmt upplýsingum
Halldórs Jónssonar, formanns
fulltrúaráðs sjálfstæðisfélag-
anna í Kópavogi, rennur fram-
boðsfrestur út vegna prófkjörs-
ins á gamlársdag, en prófkjörið
sjálft fer fram 9. febrúar næst-
komandi og er það opið öllum á
kosningaaldri sem lýsa yfir
stuðningi við flokkinn.
Halldór sagði að Sjálfstæðis-
flokkurinn ætti nú fimm bæj-
arfulltrúa og væri ekki vitað
annað en þeir gæfu allir kost á
sér. Þeir væntu þess að almenn
þátttaka yrði í prófkjörinu.
Prófkjör hjá
Sjálfstæðis-
flokknum í
Kópavogi
Haraldur
gekk á
fjórða
tindinn
HAFIN er formleg lögreglu-
rannsókn á grundvelli kæru,
sem lögð var fram á hendur
fullorðnum manni, sem kærður
er fyrir að kýla 14 ára nemanda
í Hagaskóla fyrir skemmstu,
með þeim afleiðingum að
drengurinn nefbrotnaði. Móðir
drengsins lagði fram kæruna
eftir atvik sem varð við Há-
skólabíó 26. nóvember sem átti
upptök sín í því að nokkrir
nemendur skólans fóru að
kasta snjóboltum í manninn og
annan sem með honum var. Af-
drifarík atburðarás fór af stað í
kjölfarið.
Lögreglu-
rannsókn
hafin vegna
nefbrots