Morgunblaðið - 09.12.2001, Qupperneq 24
24 SUNNUDAGUR 9. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Nám sem nýtist þér!
er tveggja anna braut þar sem höfuðáhersla er lögð á viðskipta- og
samskiptagreinar. Brautin er starfstengd og fara nemendur í
starfsþjálfun í ein bestu fyrirtækin í Kópavogi.
Inntökuskilyrði: Grunnskólapróf.
Kennsla hefst 8. janúar.
Framhaldsnám á skrifstofubraut
Kennt á kvöldin
Nú stendur einnig yfir innritun í tveggja anna framhaldsnám á
skrifstofubraut Menntaskólans í Kópavogi. Mikil áhersla er lögð á
tölvunám, viðskipta- og samskiptagreinar.
Kennt er frá kl. 17:20 til 21:45,
mánudaga, þriðjudaga, miðvikudaga og fimmtudaga.
Inntökuskilyrði: Nemendur hafi lokið a.m.k. fjórum önnum í
framhaldsskóla eða hafi reynslu af skrifstofustörfum. Þeir nemendur sem
lokið hafa námi af skrifstofubraut Menntaskólans í Kópavogi ganga fyrir
um skólavist. Hægt er að stunda annað hvort fullt nám eða velja
úr fjölbreyttu námsvali brautarinnar. Kennsla hefst 14. janúar.
Innritun stendur yfir.
Skrifstofan er opin alla virka daga
frá kl. 8.00 til 12.00 og 13.00 til 15.00.
Nánari upplýsingar veitir kennslustjóri bóknáms
í síma 594 4000.
MENNTASKÓLINN Í KÓPAVOGI
v/Digranesveg, 200 Kópavogi,
sími 594 4000, fax 594 4001.
MENNTASKÓLINN Í KÓPAVOGI
Skrifstofubraut I
Á fyrstu áratugum 20. aldarinnar
fjölgar augnlæknum hérlendis mikið
og áttu þeir erfitt uppdráttar við þær
aðstæður sem hér ríktu. Margir stund-
uðu almennar lækningar meðfram
sérgrein sinni. Almennar tryggingar
tóku til starfa á fjórða áratugnum, en
þjónusta við sjúklinga varð síst betri
vegna óhagstæðra samninga við
Sjúkrasamlag Reykjavíkur. Almenn-
ingur fékk að vísu næstum fría lækn-
ishjálp, en aðstaða til lækninga var
bágborin.
NÝJUM augnlæknumvar nær ókleift að setj-ast hér að og stundaaugnlækningar ein-göngu. Í Reykjavík
þurfti fólk að kjósa sér lækna: Heim-
ilislækni, augnlækni og háls-, nef- og
eyrnalækni. Fólk var sáralítið að
skipta um lækna, en hafði þó rétt til
þess um hver áramót.
Sömu augnlæknarnir fóru í augn-
lækningaferðir í áratugi. Varði þetta
ástand langt fram eftir öldinni uns
viðunanlegir samningar náðust við
Tryggingastofnunina á sjöunda ára-
tugnum eftir harða baráttu yngri
lækna. Engin augndeild við sjúkra-
hús var starfandi á þessu tímabili.
Aðeins fáir útvaldir gátu lagt sjúk-
linga sína inn á Landakotsspítalann.
Þegar Sjúkrahús Hvítabandsins var
stofnað fengu nokkrir augnlæknar
þar takmarkaða aðstöðu. Á Land-
spítalanum var ráðgefandi augn-
læknir sem gerði flestar aðgerðir
sínar á Landakotsspítalanum.
Trakóma landlægt víða í Evrópu
Andrés Fjeldsted tók við störfum
Björns Ólafssonar eftir andlát þess síð-
arnefnda. Andrés fór oft í námsferðir
til nágrannalanda og gat þá borið
saman þekkingu sína og starfsbræðra
sinna erlendis og séð sjúkdóma, sem
ekki höfðu borist til Íslands eða orðið
þar landlægir. Má þar nefna trakóma,
en um aldamótin 1800 flæddi tra-
kóma yfir Evrópu og var meirihluti
blindra á blindraheimilum í Evrópu
blindir af völdum sjúkdómsins. Veikin
barst til Danmerkur með pólskum
landbúnaðarverkamönnum í lok 19.
aldar en hennar varð ekki vart á Ís-
landi fyrr en 1921. Engin lyf voru til
við sjúkdómnum fyrr en sýklalyf komu
til sögunnar.
Trakóma var sennilega fyrst
greind hér á landi í 15 ára gömlum
rússneskum dreng sem Ólafur Frið-
riksson ritstjóri Alþýðublaðsins
flutti með sér til landsins frá Rúss-
landi árið 1921. Farið var með
drenginn til Andrésar fljótt eftir
komuna til Reykjavíkur og var
greining hans trakóma á lágu stigi í
báðum augum.
Mikil átök urðu í Reykjavík þegar
settur landlæknir Guðmundur
Hannesson prófessor og augnlækn-
irinn Andrés Fjeldsted sem greindi
sjúkdóminn álitu affarasælast að
koma drengnum úr landi. Þeir vildu
koma þannig í veg fyrir að trakóma
breiddist út og sömuleiðis að dreng-
urinn fengi viðhlítandi
meðferð að þeirrar tíðar
hætti við aðstæður í
Danmörku sem voru þá
allt aðrar og betri þar
en hér. Heilbrigðisyfir-
völd skildu að voði var á
ferðum og háski búinn
heilbrigði í landinu ef
þessi smitandi sjúk-
dómur herjaði á þjóð-
ina. Andrés sendi svo-
hljóðandi vottorð til
ráðherra:
„Hér með leyfi ég
mér að tilkynna stjórn-
arráðinu, að til mín kom
fyrir fáum dögum rúss-
neskur piltur, 15 ára að
aldri (tökubarn, nýkom-
ið hingað, sem gengur
með illkynjaðan augn-
sjúkdóm og smitandi,
trachoma (þó á vægu
stigi), en sú veiki er mér
vitanlega ekki til hér á
landi, og enn óvíst um,
hvort læknað verður til
fulls, svo að ekki stafi
sýkingarhætta af. En
því skýri ég frá þessu,
stjórnarráðinu til at-
hugunar, að í Banda-
ríkjunum og Kanada er þeim inn-
flytjendum bönnuð landsvist er tekið
hafa þessa veiki, og það þótt læknað-
ir séu, að því er virðist. Um leið vil ég
geta þess, að Vínarbarnanefndin
setti það, eftir tillögum mínum, m.a.
að skilyrði fyrir því, að hingað mætti
senda austurrísk börn, að þau væru
samkvæmt þar um gerðri læknis-
skoðun erlendis ekki haldin þessum
sjúkdómi.“
„Legg ég því til, að sjúklingi þessum
sé meinuð hér landsvist“
Landlæknir leitaði ráða hjá Andr-
ési hvað gera skuli og í svari hans
segir meðal annars: „ég fæ eigi séð,
að unnt sé að fá neina viðunandi
tryggingu fyrir, að sjúkdómur þessi
berist ekki á aðra, ef sjúklingurinn
dvelur hér. Og með því að veiki þessi,
sem ekki er til hér á landi, er ill-
kynjuð, virðist mér nauðsyn bera til,
að reynt sé að sporna við því í
lengstu lög, að hún verði hér land-
læg, og legg ég því til, að sjúklingi
þessum sé meinuð hér landsvist,
samkvæmt 3. gr. laga nr. 10, 18. maí
1920, um eftirlit með útlendingum.
Að öðru leyti vil ég geta þess, að
mér virðist nauðsynlegt að fyrir-
skipa læknisskoðun með tilliti til
trachoma á þeim mönnum útlendum,
er hingað koma til dvalar, eða heimta
um það vottorð erlends læknis, og að
þeim einum sé leyft að taka sér hér
bólfestu, er ekki hafa sjúkdóminn
eða bera þess menjar, að þeir hafi
haft hann. Það kann að þykja harka-
legt, eins og þér bendið á áður en
slíkar reglur eru útgefnar, að vísa nú
pilti þessum burt út á gaddinn, en ég
get vel hugsað mér, að farin sé sú
leið í þetta eina skipti, að stjórnin
Deilan um rúss-
neska drenginn
Árið 1921 var ákveðið að vísa rússneskum dreng,
Nathan Friedman, úr landi vegna hættu á að illvígur
augnsjúkdómur, trakóma, sem hann var haldinn,
bærist út. Frá sjónarmiði lækna snerist málið fyrst
og fremst um sóttvarnir og að drengurinn fengi
læknishjálp en aðrir töldu þetta pólitískar ofsóknir.
Fyrsti spítalinn á Akureyri var í húsi sem Carl Gudmann gaf bænum. Spítalinn
var tekinn í notkun 1873 og starfræktur til 1898 af Akureyrarbæ. Húsið er nú
íbúðarhús eins og það upphaflega var.
Augnlæknum fjölgaði hratt
á Íslandi upp úr aldamótum
20. aldar, auk þess sem
þekking manna á augnsjúk-
dómum batnaði. Dr. Guð-
mundur Björnsson rifjar hér
upp er trakóma greindist
hjá dreng sem Ólafur Frið-
riksson, ritstjóri Alþýðu-
blaðsins, hafði flutt með sér
frá Rússlandi. Töluverðar
deilur spruttu upp í
kjölfarið og stóðu læknar
sem fastast á því dreng-
urinn skyldi úr landi.