Morgunblaðið - 21.12.2001, Qupperneq 62

UMRÆÐAN
62 FÖSTUDAGUR 21. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
GÓÐAR GJAFIR FRÁ FUJIFILM!
Finepix 2600Z – Auðveld í notkun, meðfærileg, hlaðin búnaði og á góðu verði
2.0M pixel (1600x1200).
Frábær myndgæði, tærir og náttúrulegir litir.
15x20 cm ljósmyndir í stafrænni framköllun.
Lítil og nett 98,5x64,5x40 mm, 145 g með USB tengi.
Sparneytin, alkaline rafhlöður duga í 150 skot í venjulegri notkun.
2 stk. alkaline rafhlöður og 16 MB minniskort fylgja.
Með litaskjá og glugga. Hægt að taka upp 20 sek. kvikmyndir.
Kr. 39.990
Hefur alla sömu eiginleika og A201 að viðbættum 3 aðdrætti.
Samsvarar 38-114 mm í venjulegri 35mm myndavél.
Notar Ni-Mh rafhlöður sem endast í allt að 300 skot hver hleðsla
í venjulegri notkun.
16MB minniskort, 2 stk. Ni-Mh hleðslurafhlöður og hleðslutæki,
USB tengi, ól og hugbúnaður fylgja.
Kr. 49.990 FinePix 2600Z
FinePix A201
Finepix A201 – Sérstaklega smá, alveg sjálfvirk og á frábæru verði
www.fujifilm.is Skipholti 31, Reykjavík, s: 568 0450 • Kaupvangsstræti 1, Akureyri, s: 461 2850
Á DÖGUNUM var
viðtal við doktor Pétur
M. Jónasson í RÚV
sem vakið hefur mikla
athygli. Hann heldur
því fram, að grenitré,
sem plantað hefur verið
á Þingvöllum allar göt-
ur frá lokum 19. aldar,
valdi mikilli mengun á
grunnvatni sem Þing-
vallavatni fellur til. Nú
vil eg taka fram, að ekki
er eg fræðimaður á
þessu sviði, heldur ein-
ungis áhugamaður um
náttúruvernd og rækt-
un skóga á Íslandi og
því ekki bær um að
meta hvort téður prófessor og doktor
hafi rétt fyrir sér eða vaði reyk.
Þingvellir eru í huga flestra Ís-
lendinga helgur staður, þar sem ís-
lenska fríríkið var stofnað á fyrri
hluta tíundu aldar. Margir merkir at-
burðir eru einnig tengdir sögu þjóð-
arinnar, t.d. stofnun lýðveldis 1944
og Alþingishátíðin 1930. Í tengslum
við þann atburð var Skógræktarfélag
Íslands stofnað.
Þingvellir eru einnig vettvangur
skelfilegustu atburða sem tengjast
einkum réttarfarssögu þjóðarinnar:
fullnustu dauðadóma
þegar refsivendi laga
og réttar var beitt
ótæpilega.
Hugmyndir um að
stofna þjóðgarð á Þing-
völlum urðu að veru-
leika með sérstökum
lögum, nr. 59/1928. Þau
eru elstu lögin sem
kveða á um þjóðgarð á
Íslandi en eru barn síns
tíma. Hefur fram-
kvæmd laganna stund-
um farið í aðrar áttir en
til var í fyrstu ætlað.
Ótalmörg sumarhús
eru jafnvel innan
marka friðunarsvæðis-
ins en spildum var útdeilt til vissra
manna að frumkvæði stjórnmála-
manna á sínum tíma.
Lagasetningarvaldið tekur af öll
tvímæli um verndun lífs innan þjóð-
garðsins, bæði dýra og plantna.
Grenitrén og furan sem vaxa í Þing-
vallaskógi eru varin af téðum lögum,
nr. 59/1928, sbr. eftirfarandi setn-
ingu í 2. gr. laganna: „En skógurinn
og villidýralíf, sem þar kynni að geta
þrifist, skal vera algjörlega friðað.“ –
Engir fyrirvarar eru um hinar er-
lendu trjátegundir í lögunum enda
átti þingmönnum árið 1928 að vera
fullkomlega ljóst, að innan hins frið-
aða svæðis yxu erlendar trjátegund-
ir.
Því miður er náttúruvernd ákaf-
lega skammt á veg komin í íslensku
samfélagi.
Ótalmargt er misskilið, annað tog-
að og teygt, öðru stungið undir stól.
Sumir vilja jafnvel halda því fram, að
náttúruvernd sé mjög fjarri hug
margra ráðamanna þjóðarinnar,
jafnvel þeirra sem fara með yfir-
stjórn þessara mála. Er von, að lítt
hafi þokast í þessa átt á liðinni öld?
Á Íslandi vaxa rétt innan við 500
mismunandi villtar háplöntutegund-
ir. Á hlýviðrisskeiði tertíertímabils-
ins fyrir ísöldina, sem gekk í garð
fyrir nálægt 3 milljónum ára, er talið
að mjög mikil fjölbreytni plantna hafi
verið hér. Telja vísindamenn að hér
hafi verið gróðursamfélag sem minn-
ir að mörgu á það sem nú er til staðar
á austurströnd Bandaríkja Norður-
Ameríku. Á ísöld varð mikil röskun,
mjög margar tegundir dóu algjör-
lega út, t.d. nær allur trjákenndur
gróður utan örfárra tegunda, t.d.
birkis og einis, sem er eina barrteg-
undin sem lifði af íslensku ísöldina.
Mörgum Íslendingum og einnig
erlendum mönnum hefur lengi þótt
miður hve lítið vex af trjákenndum
gróðri hér á landi. Alla síðastliðna öld
var mikil tilraunastarfsemi sem hef-
ur vakið með skógræktendum miklar
vonir um að unnt sé að ná góðum ár-
angri í ræktun trjáa til fegrunar,
skjólmyndunar og jafnvel ýmissa
nytja.
Hugljúf er frásögnin af danska
skipstjóranum Carl Ryder, sem á
hverju vori kom með frá Danmörku
nokkur hundruð trjáplöntur, sem
hann gróðursetti með prestinum á
Þingvöllum. Formlega var rétt staðið
að þessu: Carl fékk Einar Helgason
ráðunaut og garðyrkjumann, sem
var aftur góður kunningi Tryggva
Gunnarssonar bankastjóra, til liðs
við sig. Tryggvi fékk leyfi landshöfð-
ingja og Alþingis Íslendinga. Var
mæld út dálítil spilda norðan við vell-
ina á Þingvöllum til þessarar til-
raunastarfsemi.
Furulundurinn eins og þessi elsti
skógarlundur er oftast nefndur er
nokkurs konar helgistaður skóg-
ræktenda á Íslandi í dag. Okkur, sem
unnum skógi og skógrækt, þykir
mörgum að verið sé að fjargviðrast
út í þessi tré á illa ígrunduðum for-
sendum.
Fyrir um nokkrum áratugum var
fundur um umhverfismál í Reykja-
vík. Hver ræðumaðurinn á fætur öðr-
um kom í ræðustól og fjargviðraðist
út í erlendu trjátegundirnar. Einn
fundarmanna var öðrum ákafari,
sem taldi hvergi vera unnt að taka
myndir á Þingvöllum „fyrir einhverj-
um jólatrjám, sem vaxa út um allt“.
Vildi hinn sami safna þegar liði rétt
eins og doktor Pétur nú á dögunum
og höggva í burtu öll erlendu trén.
Nú var viðstaddur á samkundu þess-
ari sr. Eiríkur J. Eiríksson þjóð-
garðsvörður á Þingvöllum og bað um
orðið. Kvaðst hann skilja ofurvel
ungu mennina sem uppfullir af áhuga
vildu láta hendur standa fram úr
ermum og væri það vel. Ánægjulegt
væri að láta eitthvað gott af sér leiða
en þeir þyrftu að beina kröftunum í
rétta átt. – Hvað erlendu trjátegund-
irnar varðar, þá er það nú svo, að þeir
sem vilja barrtrén burt, virðast ekki
hafa upplifað Þingvelli í sínum versta
vetrarham þegar ískaldi hvíti litur-
inn verður alls ráðandi í íslenskri
náttúru, allt er hljótt og virðist vera
dautt. Þá standa upp úr hvítu fönn-
inni þessi sígrænu tré sem ungu
mennirnir vilja feig, og eru það eina
sem minnir á lífið og tilveruna. – Sagt
er, að hljóð hafi sett að áheyrendum,
heyra hafi mátt saumnál detta.
Nú hafa ýmsar tegundir hinna er-
lendu trjátegunda þrifist og dafnað
vel í íslenskum jarðvegi. Þær hafa
meira að segja eignast afkvæmi,
jafnvel fleiri en einn ættlið. Spurning
er hvort allt það líf sem þrífst hér og
getur fjölgað sér og aðlagast íslensk-
um aðstæðum, hvort sem er gróður,
dýr eða mannfólk, hafi þar með ekki
öðlast þegnrétt hér á landi. Annað
þætti mér jaðra við n.k. kynþáttafor-
dóma og misskilning á eðlilegri þró-
un. Í dag er það grenið, verður næst
krafist að furan fari?
Mætti biðja um að þyrma greninu
– og furunni á Þingvöllum. Þessar
trjátegundir eiga sér marga aðdá-
endur sem kunna að meta fjölbreytni
og skjólið sem þau veita. Og ekki má
gleyma því, að fuglar himinsins
kunna líka vel að meta trjágróður
þennan – meira að segja einnig rjúp-
an.
Doktor Pétur og
grenið á Þingvöllum
Skógrækt
Mætti biðja um að
þyrma greninu – og fur-
unni á Þingvöllum, segir
Guðjón Jensson. Þessar
trjátegundir eiga sér
marga aðdáendur sem
kunna að meta fjöl-
breytni og skjólið sem
þau veita.
Höfundur er bókasafnsfræðingur og
leiðsögumaður. Er í stjórn Skóg-
ræktarfélags Mosfellsbæjar.
Guðjón
Jensson
RÉTTARSTAÐA
stúdenta að því er varð-
ar tryggingar við
óhöpp í námi hefur
lengi verið ótrygg.
Tryggingamál hafa
verið ofarlega í huga
þeirra stúdenta sem
nema við hinar svoköll-
uðu heilbrigðisgreinar
og raunvísindadeild
Háskóla Íslands.
Tryggingamál hafa
einnig verið eitt af for-
gangsmálum Vöku og
voru tryggingamál
þannig eitt þeirra mála
sem Vaka setti á odd-
inn í síðustu kosning-
um.
Staða stúdenta
í verknámi örugg
Nú liggur fyrir að ríkisstjórn Ís-
lands hefur ákveðið að stúdentar við
þessar greinar verði framvegis
tryggðir samkvæmt almannatrygg-
ingalögum, en í þeim lögum er meðal
annars fjallað um sjúkra- og slysa-
tryggingar. Ljóst er að því fylgir
mikil réttarbót fyrir stúdenta og
ánægjulegt að þetta mikla baráttu-
mál okkar nemenda í heilbrigðis- og
raunvísindafögum hafi náð fram að
ganga.
Í janúar 2001 var stofnuð nefnd
um tryggingamál stúdenta við Há-
skóla Íslands og nefndin skilaði af
sér tillögum í haust. Hjúkrunar-
fræðinemar lögðu til dæmis áherslu
á að í tillögum nefndarinnar yrðu að
vera ákvæði um bólusetningar.
Hjúkrunarfræðinemar og lækna-
nemar í starfsnámi eru í talsverðri
hættu á því að verða til dæmis fyrir
stunguóhappi við verknám, en slík
óhöpp geta reynst dýrkeypt. Því get-
ur fylgt HIV-smit, hepatitis B og
hepatitis C svo eitthvað sé nefnt. Til
fróðleiks má geta þess að 100–200
heilbrigðisstarfsmenn í Bandaríkj-
unum deyja á ári hverju úr hepatitis
B sem rakið er beint til
smits á vinnustað. Sem
betur fer eru engin
dæmi um alvarleg slys
hjá nemendum Há-
skóla Íslands í verk-
námi, en rétt er að
reyna að koma í veg
fyrir slysin í stað þess
að bíða þeirra.
Gott framtak rík-
isstjórnarinnar
Sem formaður hjúkr-
unarfræðinema fagna
ég því framtaki ríkis-
stjórnarinnar að ætla
að tryggja réttarstöðu
okkar nemenda í heilbrigðis- og
raunvísindagreinum með því að láta
almanntryggingalög ná yfir þennan
hóp. Enn fremur er óskandi að þess-
ar fyrirætlanir ríkisstjórnarinnar
verði að veruleika sem allra fyrst,
þannig að næsta vetur séu nemendur
Háskólans tryggðir í verknámi sínu.
Nemendur
tryggðir í námi
Gerður Beta
Jóhannsdóttir
Höfundur er formaður Curators,
félags hjúkrunarfræðinema, og
situr í stjórn Vöku.
Tryggingar
Sem formaður hjúkr-
unarfræðinema, segir
Gerður Beta Jóhanns-
dóttir, fagna ég því
framtaki ríkisstjórn-
arinnar að ætla að
tryggja réttarstöðu okk-
ar nemenda í heil-
brigðis- og raunvísinda-
greinum.
Klapparstíg 44, sími 562 3614
Cranberry sulta - Cumberland sósa
- Mintuhlaup
Ómissandi með hátíðarmatnum