Morgunblaðið - 19.01.2002, Qupperneq 10

FRÉTTIR
10 LAUGARDAGUR 19. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
HALLDÓR Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra segir nauðsynlegt að komi
til viðræðna um aðild Íslands að Evr-
ópusambandinu verði sérstaða svæð-
isins umhverfis landið áréttuð með
óyggjandi hætti. Í því efni yrði lausn
líkt og Norðmenn náðu fram í sínum
aðildarsamningi ekki fullnægjandi.
Ráðherra sagði stefnu ESB í sjávar-
útvegsmálum vera að þróast í rétta
átt að sínu mati og ættu Íslendingar
samleið með sambandinu á mörgum
sviðum, en öðrum ekki.
Halldór flutti fyrirlestur um sjáv-
arútvegsstefnu Evrópusambandsins
á vegum REKA, félags rekstrardeild-
arnema í Háskólanum á Akureyri, í
gær, en áður ræddi Jón Þórðarson
forstöðumaður sjávarútvegsdeildar
Háskólans á Akureyri um stöðu sjáv-
arútvegs á Íslandi. Fram kom m.a. í
máli hans að sjávarútvegurinn þoli
illa þá neikvæðu umræðu sem um
greinina er. Hún hefði m.a. í för með
sér að nýliðun væri lítil í greininni og
nefndi Jón að ásókn í nám í sjávarút-
vegsfræðum væri ekki mikil, þrátt
fyrir að nemendur hefðu staðið sig vel
og komist í vel launuð störf. Þá nefndi
hann einnig þá erfiðu stöðu sem sjáv-
arútvegurinn væri í, að vera gerður
ábyrgur fyrir búsetu í landinu, en það
væri greininni fjötur um fót.
Ítarleg umræða er nauðsynleg
Halldór Ásgrímsson utanríkisráð-
herra fjallaði í erindi sínu um stöðu
Íslands gagnvart umheiminum og
Evrópu, einkum með tilliti til ESB.
Halldór sagði Evrópuumræðuna
myndu taka langan tíma og niður-
staða hennar væri engan veginn fyr-
irséð, en ítarleg umræða væri á hinn
bóginn nauðsynleg. Þeir annmarkar
væru á umræðunni nú að hún gæti
aldrei snúist um annað en þá sjáv-
arútvegsstefnu sem sambandið ræki
nú. Ekkert hindraði hins vegar að
menn skiptust á skoðunum um stefn-
una og veltu fyrir sér kostum hennar
og göllum. Þá væri ekki úr vegi að
velta fyrir sér þeim kröfum sem Ís-
land hlyti að gera til sjávarútvegs-
stefnunnar ef til greina kæmi að Ís-
land gerðist aðili að ESB.
„Þess er ekki að vænta að ráð-
herrar ESB hefji samningaviðræður
við ríki sem ekki hefur enn sótt um
aðild. Á hinn bógin er vert að hafa í
huga að mörg dæmi eru þess að við
aðild nýrra ríkja komi nýmæli inn í
sáttmála ESB til að taka tillit til sér-
stakra hagsmuna viðkomandi ríkja,“
sagði Halldór og benti þar m.a. á við-
urkennda sérstöðu norðurskauts-
landbúnaðar við aðild Svíþjóðar og
Finnlands.
Hagsmunatogstreitan innan
ESB margþættari og flóknari
en á Íslandi
Utanríkisráðherra ræddi m.a. það
sem Ísland ætti sameiginlegt með
Evrópusambandinu og hvað skildi
okkur að og sagði að við teldum okkur
margt hafa gert betur en sambandið.
Hann kvaðst síðastur manna til að
varpa rýrð á þann árangur sem náðst
hefði í íslenskum sjávarútvegi á síð-
ustu árum. „Hins vegar er ávallt lær-
dómsríkt að kynna sér hvað aðrir
hafa gert og ekkert er hættulegra en
sjálfumgleði. Ekkert er fullkomið
undir sólinni, jafnvel ekki sjávarút-
vegsstefna Íslands,“ sagði ráðherra.
Pólitíkin snérist um að finna hið rétta
jafnvægi milli ólíkra hagsmuna, en
hagsmunatogstreitan væri enn marg-
þættari og flóknari innan ESB en á
Íslandi, „enda hefur þeim reynst enn
erfiðara en okkur að finna viðunandi
og skilvirkar lausnir“.
Umræðan á Íslandi hefði gjarnan
verið á þeim nótum að Evrópusam-
bandsaðild kæmi ekki til greina
vegna sjávarútvegsstefnunnar, án
raka eða greiningar væri gengið út
frá því að stefnan væri ósamrýman-
leg íslenskum hagsmunum. Sjálfur
hefði hann komist að þeirri niður-
stöðu að viðfangsefni sjávarútvegsins
frá einu heimshorni til annars væru
merkilega lík.
Erfitt að mæla gegn
markmiðunum
Halldór fjallaði nokkuð um mark-
mið Evrópusambandsins sem m.a.
fælust í því að auka framleiðni og
tæknivæðingu og sjá til þess að
vinnuafl nýttist sem best. Þá ætti að
tryggja lífsafkomu þeirra sem í grein-
inni störfuðu og auka tekjur einstak-
linga, sjá fyrir stöðugleika á mörk-
uðum, öryggi í framboði sjávarafurða
og að þær bærust fljótt til neytenda á
hóflegu verði. Þá væri fjallað um
vernd umhverfis og neytendavernd,
ábyrga og sjálfbæra nýtingu auðlinda
sjávar og loks tæki stefnan til þróun-
arhjálpar. „Það er erfitt að mæla
gegn þessum markmiðum,“ sagði
Halldór en benti á að sá galli væri á að
árangurinn hefði látið á sér standa og
hvað rækist á annars horn. Verndun
stofna rækist á kröfur um meiri afla,
tæknivæðing flotans rækist á nauð-
syn þess að minnka sókn. „Stefnan er
í orði sameiginleg en framkvæmd og
eftirlit er í höndum 15 aðildarríkja,“
sagði ráðherra. Kröfur væru gerðar
um að tryggja atvinnu í aðþrengdum
strandhéruðum en jafnframt að skera
niður flota, tryggja þyrfti tekjur fiski-
manna, en afli skipanna færi minnk-
andi, opinbert markmið væri að
tryggja fiskveiðiheimildir innan lög-
sögu utan sambandsins en skilningur
ykist á því að slíkt gæti leitt til ofveiði
og staðið í vegi fyrir eðlilegri þróun
sjávarútvegs í þeim þróunarlöndum
sem samið hefði verið við. Þá nefndi
Halldór að ráðherraráðið hefði um
árabil virt að vettugi ráðgjöf fram-
kvæmdastjórnar og fiskifræðinga og
samþykkt aflaheimildir sem ekki var
innistæða fyrir. „Reiptog aðildarríkj-
anna þar sem enginn vildi gefa sig og
koma tómhentur heim varð þess
valdandi að heildarkvótinn til skipta
var hækkaður í trássi við staðreynd-
ir,“ sagði Halldór en bætti við að á
síðustu árum hefði ástandið breyst til
batnaðar. Þá nefndi hann að viður-
kennt væri að þeim rúma milljarði
evra, um 90 milljörðum íslenskra
króna, sem varið væri árlega til að
styrkja sjávarútveginn innan sam-
bandsins, hefði ekki verið vel varið og
jafnvel unnið gegn langtímahags-
munum greinarinnar.
Nauðsynlegt komi til aðild-
arviðræðna að sérstaða
svæðisins verði óyggjandi
Halldór sagði þessar hugmyndir
góðra gjalda verðar og þær myndu
færa framkvæmd sjávarútvegsstefnu
Evrópusambandsins nær okkar eig-
in. „Það er hins vegar enn langt í land
svo segja megi að framkvæmdin geti
talist ásættanleg út frá íslenskum
hagsmunum. Það er þó athyglisvert
að fylgjast með þessari þróun því ef
sá dagur rennur einhvern tíma upp að
Ísland sæki um aðild að Evrópusam-
bandinu mun þessi umræða innan
ESB hafa sín áhrif á þann hljóm-
grunn sem kröfur Íslands gætu feng-
ið,“ sagði Halldór.
Hann sagði nauðsynlegt kæmi til
aðildarviðræðna að sérstaða svæðis-
ins kringum landið yrði áréttuð með
óyggjandi hætti og lausn lík þeirri
sem Norðmenn náðu fram væri ekki
fullnægjandi. Út frá framkvæmda-
reglum sjávarútvegsstefnunnar gæti
efnahagslögsaga Íslands orðið sér-
stakt stjórnunarsvæði og aflaheimild-
um yrði þá úthlutað á grundvelli
veiðireynslu sem yrði því áfram í ís-
lenskum höndum. Nú væri efnahags-
lögsögu Evrópusambandsins skipt
upp í veiðisvæði og ákveðið væri á
fundum sjávarútvegsráðherra á
grundvelli vísindalegrar ráðgjafar
hversu mikið veitt væri úr hverjum
stofni og veiðiheimildum skipt upp
milli aðildarríkjanna í hlutfalli við
veiðireynslu og mikilvægi sjávarút-
vegs í þjóðarbúskap. „Vel má vera að
vegna þess ójafnvægis sem ríkir nú í
greininni milli sóknargetu og veiði-
heimilda, ekki síst á Spáni, komi kröf-
ur frá hagsmunaaðilum um veiði-
heimildir ef Ísland sækti um aðild að
ESB. Það er hins vegar ljóst að meðal
aðildarríkjanna er traustur meirihluti
fyrir því að viðhalda meginreglunni
um hlutfallslegan stöðugleika. Það er
ekki í þágu annarra aðildarríkja að
undan þeirri reglu sé grafið,“ sagði
Halldór. Kvaðst hann eiga bágt með
að sjá fyrir sér að sjávarútvegsráð-
herraráð 30 ríkja, þar sem drjúgur
hluti kæmi frá landluktum ríkjum,
færi að ráðskast með viðkvæmar
ákvarðanir um veiðiheimildir, kvóta
og möskvastærð á Íslandsmiðum.
„Sérstöðu íslenska hafsvæðisins
þyrfti ekki að setja fram sem almenna
undanþágu frá sjávarútvegsstefnunni
heldur sem sértæka beitingu hennar
á ákveðnu svæði á grundvelli nálægð-
arreglu þannig að ákvarðanir um nýt-
ingu á auðlind okkar, sem ekki er
sameiginleg með öðrum aðildar-
ríkjum ESB, yrðu teknar hér á
landi.“
Stjórnun veiða ósjálfrátt
í fyrirrúmi
Það væri þó langt í frá sjálfgefið að
slík sérstaða í aðildarsamningi gæti
hlotið samþykki allra ríkjanna. Það
væri heldur ekki útilokað og ljóst að
án slíks sérákvæðis myndum við um
alla framtíð sigla sjó utan ESB.
„Hvort við látum á það reyna ein-
hvern tíma mun ráðast einnig af sjón-
armiðum utan sjávarútvegs og þeim
vilja sem við finnum til að skilja og
koma til móts við þessi sjónarmið
okkar.“
Halldór sagði stjórnun veiða vera
þann þátt sameiginlegrar sjávarút-
vegsstefnu sem ósjálfrátt yrði í fyr-
irrúmi, en einnig þyrfti að huga að
öðrum þáttum, m.a. markaðsskipu-
lagi, styrkjum og ívilnunum og sam-
skiptum við þriðju ríki.
Þá fjallaði utanríkisráðherra um
nauðsyn þess að fá fram lagfæringu á
bókun 9 í EES-samningnum, en sú
bókun kveður á um viðskipti með
sjávarafurðir milli ESB og Íslands.
Bagalegt væri að ýmsar afurðir, t.d.
síld, humar og fleiri, stæðu utan tolla-
lækkunarákvæða samningsins. Enn
tilfinnanlegra væri þetta nú þegar
mikilvægir markaðir í Austur-Evr-
ópu með mikla framtíðarmöguleika
hyrfu bak við tollmúra ESB, en eins
og er ríki fríverslun með sjávarafurð-
ir milli Íslands og velflestra umsókn-
arríkja á grundvelli EFTA-samn-
ingsins.
Halldór sagði að sér sýndist sjáv-
arútvegsstefna ESB vera að þróast í
rétta átt. „Við Íslendingar höfum í
mörgu sýnt gott fordæmi og haft með
því óbein áhrif. Við njótum virðingar
fyrir framsækinn og vel rekinn sjáv-
arútveg. Við eigum mikilla hagsmuna
að gæta í góðum samskiptum við
ESB á sviði sjávarútvegsmála. Á
mörgum sviðum eigum við samleið
með þeim, á öðrum ekki. Við þurfum
að rækta þessi samskipti vel báðum
aðilum til framdráttar.“
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra um sjávarútvegsstefnu ESB
Sýnist stefnan vera
að þróast í rétta átt
Hann var þétt setinn bekkurinn í Háskólanum á Akureyri í gær, þegar
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra flutti fyrirlestur sinn.
Sjávarútvegsstefna ESB er að mati Halldórs Ás-
grímssonar utanríkisráðherra að þróast í rétta átt
og telur hann Íslendinga að mörgu leyti eiga sam-
leið með sambandinu en að öðru leyti ekki.
Margrét Þóra Þórsdóttir hlustaði á fyrirlestur
Halldórs um sjávarútvegsstefnu ESB í Háskól-
anum á Akureyri í gær.
Morgunblaðið/Kristján
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra og Guðbrandur Sigurðsson,
framkvæmdastjóri Útgerðarfélags Akureyringa, ræða málin.
maggath@mbl.is
KÆRA á hendur lögreglunni í
Reykjavík fyrir barsmíðar á manni
sem handtekinn var fyrir að hrækja
á lögreglubifreið og kalla ókvæðis-
orð að lögreglumönnum, barst rík-
issaksóknara skömmu eftir að kær-
an var lögð fram við þingfestingu
málsins. Eins og greint var frá í
Morgunblaðinu á fimmtudag vísaði
Hæstiréttur málinu gegn manninum
frá dómi þar sem ekki kæmi fram í
málsgögnum hvort kæran á hendur
lögreglu hefði borist ríkissaksókn-
ara eða hvort málið hefði sætt rann-
sókn.
Í dómi Hæstaréttar segir að sé
kæra mannsins á rökum reist hafi
það augljós og veruleg áhrif á efn-
islega niðurstöðu málsins.
Ríkissaksóknari fer með rann-
sóknir á meintum brotum lögreglu
en í dómi Hæstaréttar segir að af
gögnum málsins verði ekki ráðið að
lögreglustjórinn í Reykjavík hafi
sent kæruna til ríkissaksóknara eins
og honum bar eða hvernig ríkissak-
sóknari hafi brugðist við kærunni.
Verjandinn sendi kæruna
Egill Stephensen, saksóknari hjá
lögreglustjóranum í Reykjavík,
sagði í samtali við Morgunblaðið að
verjandi mannsins hefði fallist á að
sjá um að senda kæruna gegn lög-
reglunni til ríkissaksóknara, í sam-
ræmi við ákvæði lögreglulaga.
Sigríður J. Friðjónsdóttir, sak-
sóknari hjá embætti ríkissaksókn-
ara, staðfesti að kæran hefði borist
embættinu skömmu eftir að hún var
lögð fram við Héraðsdóm Reykja-
víkur. Þar sem réttarhöld í málinu
voru að hefjast var ákveðið að bíða
með rannsókn á kæru mannsins, þar
sem upplýsingar um atvik myndu
koma fram við meðferð málsins. Að-
spurð segir hún að Hæstiréttur hafi
ekki spurst fyrir um hvort kæran
hefði borist ríkissaksóknara.
Sigríður segir að rannsókn á því
hvort lögreglan hafi beitt manninn
harðræði muni nú fara fram eftir
venjulegum leiðum, þ.e. með
skýrslutökum af lögreglumönnum
og öðrum aðilum málsins.
Hæstiréttur vísaði
ákæru frá vegna galla
Kæran
hafði borist
ríkissak-
sóknara
♦ ♦ ♦
SAMKVÆMT upplýsingum frá
Sjóvá-Almennum tryggingum á Eg-
ilsstöðum lætur nærri að tjón á
flutningabifreið með gámavagni sem
valt við bæinn Hauksstaði á Jökuldal
á miðvikudag, sé á bilinu 5–10 millj-
ónir króna.
Sjóvá-Almennar telja því tjónið
mun minna en talsmaður Flytjanda
á Egilsstöðum, sem mat tjónið á tugi
milljóna. Ökumaður slapp með
skrámur og mar rétt áður en bifreið-
in rann útaf veginum.
Tjónið talið 5–
10 milljónir
DANSKI tímaritaútgefandinn Carl
Allers Etablissement A/S, sem gefur
m.a. út tímaritið Se og hør, og stefndi
Fróða hf. vegna útgáfu Séð og heyrt,
hefur fallið frá frekari málshöfðun
og hefur málið því verið fellt niður
hjá dómstólum eftir nokkurra ára
málaferli.
Ákvörðun stefnanda var við-
skiptalegs eðlis, en hann taldi það
ekki svara kostnaði að halda mál-
sókninni áfram.
Stefnandi hafði uppi kröfur sem
vörðuðu útlit, heiti og vörumerki
hins íslenska Séð og heyrt.
Fallið frá
kröfum vegna
Séð og heyrt
♦ ♦ ♦