Morgunblaðið - 19.01.2002, Page 36

UMRÆÐAN
36 LAUGARDAGUR 19. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
A
ðild að ESB er ekki á
dagskrá núverandi
ríkisstjórnar og ut-
anríkisráðherra seg-
ir að hún verði varla
kosningamál heldur. Það er leitt
að heyra og vonandi verður hann
ekki sannspár. Í eðlilegu stjórn-
málaumhverfi hefði Evrópusam-
bandsaðild orðið kosningamál í
síðustu kosningum en hér uppi á
skeri var það ekki talið tímabært
eða viðeigandi.
Formaður Samfylkingarinnar
er hlynntur Evrópusambands-
aðild, sem og fleiri í þeim flokki,
og a.m.k. forsvarsmaður Fram-
sóknarflokksins, einn af valda-
mestu mönnum þjóðarinnar,
líka. Það má a.m.k. lesa á milli
línanna í hinu ágæta erindi Hall-
dórs Ásgrímssonar frá því fyrr í
vikunni. Þess-
ir flokkar
þurfa að
skýra stefnu
sína og taka
afgerandi af-
stöðu í Evr-
ópumálum. Ef
þeir taka af
skarið og setja stefnuna á aðild,
er þar kominn samstarfs-
grundvöllur þessara flokka í
næstu ríkisstjórn! Það ætti
nefnilega að verða næstu rík-
isstjórnar að taka afstöðu til
Evrópusambandsaðildar.
Utanríkisráðherra tók undir
og staðfesti í erindi sínu það sem
mikið var rætt fyrr í vetur,
nefnilega að fullveldi Íslands
væri betur borgið innan Evrópu-
sambandsins en sem hluta af
Evrópska efnahagssvæðinu.
„Þar sem við myndum innan
ESB taka þátt í mótun okkar
eigin örlaga og í mótun þeirra
reglna sem þegnum og fyr-
irtækjum þessa lands er skylt að
fara eftir. Á þetta skortir í EES-
samstarfinu.“
Og áður sagði Halldór: „Aðild
Íslands að ESB leiddi því ekki til
þess að Ísland væri ekki lengur
fullvalda ríki. Ef svo væri þá
stefnir nú í það að einungis örfá
ríki í Evrópu teljist í raun full-
valda. Eða telur einhver að Dan-
mörk, Svíþjóð og Finnland séu
ekki lengur fullvalda ríki?“
EES-samningurinn reynir á
þanþol stjórnarskrárinnar, að
mati utanríkisráðherra, og tók
hann undir með þeim fræði-
mönnum sem vakið hafa máls á
nauðsyn þess að gera breytingar
á stjórnarskránni t.d. til að
mæta auknu alþjóðasamstarfi.
Þessar breytingar yrðu jafnvel
víðtækari en innganga ESB gæfi
tilefni til.
Þessi ummæli utanríkis-
ráðherra eru orð í tíma töluð.
Aðildarríki Evrópusambandsins
eru fullvalda ríki, engum dettur
annað í hug. Það eru ekki lengur
fullgild rök gegn aðild að ESB
að með henni myndu Íslendingar
afsala sér fullveldi. Eins og áður
hefur verið bent á myndum við
endurheimta fullveldið að
nokkru leyti með því að ganga í
ESB, þar sem þá fengjum við
tækifæri til að koma skoðunum
okkar á framfæri og hafa áhrif,
en vera ekki einungis þöglir
þiggjendur tilskipana.
Sameiginlegur gjaldmiðill hef-
ur nú verið tekinn upp í tólf ríkj-
um Evrópusambandsins. Upp-
taka evrunnar tókst vel og
virðast flestir fagna henni, fyrir
utan aumingja gamla manninn í
Hollandi sem vissi ekki af tilvist
evrunnar og vildi fá fleiri gyllini
til baka þegar hann keypti sér
nærfötin. Almenningur í þessum
löndum á hins vegar eftir að
njóta góðs af og mun efla verð-
skyn sitt og eiga auðveldara með
verðsamanburð á milli landanna.
Þetta er einn af léttvægari
kostum evrunnar að margra
mati, en skiptir samt sem áður
máli, sjónarmið neytenda eru
aldrei léttvæg. En það sem talið
hefur verið vega þyngra þegar
kostir sameiginlegs gjaldmiðils
eru tíundaðir er t.d. að evran
dregur úr áhættu í viðskiptum
milli landa myntsvæðisins og
evran greiðir fyrir viðskiptum
með minni fjármagnskostnaði og
eykur þannig fjárfestingar. Allt
evruland er orðinn sameig-
inlegur heimamarkaður sem
veitir fyrirtækjum þar ákveðið
samkeppnisforskot.
Það er fullvíst að fleiri ríki
munu taka evruna upp sem
gjaldmiðil á næstu árum. Stuðn-
ingur við evruna fer vaxandi í
þeim Evrópusambandsríkjum
sem enn standa utan myntsvæð-
isins nú eftir að gjaldmiðillinn
varð áþreifanlegur. Í Bretlandi,
Svíþjóð og Danmörku, og þar
verður evran að endingu tekin
upp sem gjaldmiðill. Ótalin eru
ríkin sem standa í biðröð eftir
aðild að sambandinu. Sum hrör-
leg hagkerfi á Balkanskaga eru
þegar farin að notast við evruna,
þar sem gjaldmiðlar svæðisins
eru í rúst.
Samkeppnisforskot evrulanda-
fyrirtækjanna ætti að verða
ákveðið umhugsunarefni þeim
sem standa utan evrusvæðisins.
Noregur og Ísland eiga margt
sameiginlegt, þ. á m. að vera háð
EES-samningnum, og nú er tal-
að um að aðild annars landsins
að ESB dragi hitt á eftir. Norska
ríkisstjórnin vill bæta starfsskil-
yrði fyrirtækja í Noregi, þannig
að þau verði betri en í evrulandi.
Bætt starfsskilyrði fyrirtækja á
Íslandi hafa líka verið ofarlega á
baugi og lækkunum skatta á fyr-
irtæki verið mikið hrósað.
En það er ekki hægt að bæta
fyrir hagkvæmnina af evrunni
með skattalækkunum á útnárum.
Réttast væri að ganga alla leið.
Aðild að evrusamstarfinu er
besti kosturinn og til þess þarf
Ísland að gerast aðili að ESB.
Óvíst er hvenær skilyrðin fyrir
aðild að sameiginlegum gjald-
miðli er hægt að uppfylla. Ísland
uppfyllir nú hvorki skilyrðið um
aðild að ESB né skilyrði um
efnahagsástand.
Tenging krónunnar við evru
hefur ekkert upp á sig, það þarf
að ganga alla leið og segja skilið
við íslensku krónuna, þessa smá-
mynt jaðarsvæðis. Við stöndum
utan evrulands með óstöðugan
gjaldmiðil og hærri vexti en
nokkur Evrópumaður hefur
heyrt minnst á. Nú dugir engin
tilfinningasemi, þjóðerniskennd
eða ýktir sjálfstæðistilburðir.
Evrópusamkennd er það sem
blífur!
Á evruleið
En það er ekki hægt að bæta fyrir
hagkvæmnina af evrunni með
skattalækkunum á útnárum.
Réttast væri að ganga alla leið.
Aðild að evrusamstarfinu er besti
kosturinn og til þess þarf Ísland
að gerast aðili að ESB.
VIÐHORF
Eftir
Steingerði
Ólafsdóttur
steingerdur-
@mbl.is
LÖGUM um hús-
næðismál var breytt
árið 1998 sem leiddi
m.a. til þess að fé-
lagslega eignaríbúða-
kerfið var lagt niður. Í
stað þess var þeim sem
uppfylla ákveðin skil-
yrði hvað varðar eignir
og tekjur gefinn kostur
á svokölluðum viðbót-
arlánum allt að 25% af
matsverði íbúðarinnar
til viðbótar húsbréfa-
láni. Húsnæðislánið
gat þannig numið sam-
tals allt að 90% af
matsverði. Réttindi og
skyldur sem giltu í
gamla félagslega eignaríbúðakerf-
inu héldust að mestu óbreyttar,
nema að nú er ekki lengur um að
ræða flutning milli íbúða í gamla
kerfinu. Í gildi er kaupskylda sveit-
arfélaga á því húsnæði, ýmist til 10
eða 15 ára, svo og forkaupsréttur
sveitarfélaga í allt að 30 ár. Ýmis
sveitarfélög hafa þegar fallið frá for-
kaupsrétti sínum eða stytt hann.
Nú er staðan sú að sveitarfélög-
um er skylt að innleysa íbúðir sem
kaupskylda hvílir á og geta eigend-
ur þeirra íbúða ekki
selt þær á frjálsum
markaði. Þegar sveit-
arfélagið hefur inn-
leyst íbúð verður það
annaðhvort að selja
hana á frjálsum mark-
aði eða breyta henni í
félagslega leiguíbúð,
sem heimilt er að gera.
Á undanförnum tveim-
ur árum hefur íbúða-
verð á frjálsum mark-
aði hækkað gríðarlega
á höfuðborgarsvæðinu.
Þessi staðreynd gerir
eigendum félagslegra
íbúða með kaupskyldu-
ákvæði nánast ókleift
að láta sveitarfélagið innleysa íbúð
sína, en innlausnarverð getur verið
4–5 milljónum króna lægra en verð
á sambærilegri íbúð á frjálsum
markaði. Staðan er á hinn bóginn
allt önnur víða á landsbyggðinni þar
sem markaðsverð íbúða er miklu
lægra en innlausnarverð kaup-
skylduíbúða.
Ég er þeirrar skoðunar að það sé
bæði eðlilegt og jafnframt réttlæt-
ismál að löggjafarvaldið breyti
kaupskylduákvæðunum í lögunum á
þann veg að eigendum félagslegra
íbúða, sem það kjósa, verði heimilað
að selja íbúðir sínar á frjálsum
markaði, enda verði allar áhvílandi
skuldir gerðar upp. Réttarstöðu
þeirra sem vilja að sveitarfélagið
leysi til sín kaupskylduíbúð verði á
hinn bóginn ekki raskað.
Það er sjálfsagt réttlætismál að
breyta gildandi ákvæðum um kaup-
skyldu þannig að eigendum kaup-
skylduíbúða verði gert kleift að
flytjast í annað húsnæði, m.a. vegna
breyttra aðstæðna sem geta verið
margvíslegar, í stað þess að binda
þá í eins konar átthagafjötra.
Kaupskylda á félags-
legu eignarhúsnæði
Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson
Sveitarstjórnarmál
Það er sjálfsagt réttlæt-
ismál, segir Vilhjálmur
Þ. Vilhjálmsson, að
eigendum kaupskyldu-
íbúða verði gert kleift að
flytjast í annað húsnæði.
Höfundur er borgarfulltrúi.
ÞAÐ hefur vafalaust
ekki farið framhjá
nokkrum manni hvað
vöruverð hefur hækk-
að ískyggilega mikið
hér á landi síðastliðið
ár, en um er að ræða
hækkanir á nauðsynja-
vöru allt upp í hundrað
prósent. Eins og gefur
að skilja hefur þetta
haft veruleg áhrif á
alla kaupgetu almenn-
ings og í alltof mörg-
um tilfellum duga
launin ekki til fram-
færslu. Það verður að
segjast eins og er að
90 þúsund króna lág-
markslaun eru ekki lífvænleg, hvað
þá heldur opinber elli- og örorkulíf-
eyrir. Sumir launþegar, sem eru
með þessi undirmálslaun, eru þó
svo heppnir að vera við hestaheilsu
og hafa náð sér í aukavinnu til að
mæta ört vaxandi útgjöldum heim-
ilanna. Svo eru hinir sem ekki eiga
þess kost að vinna neina launaða
aukavinnu og safna þar af leiðandi
skuldum í miðju góðærinu, sem ráð-
herrarnir stæra sig svo mikið af en
verkafólk verður ekki vart við í sín-
um heimilisrekstri. Þær kauphækk-
anir og kjarabætur, sem félög inn-
an Starfsgreinasambands Íslands
sömdu um á árinu 2000, eru til
dæmis löngu uppurnar og standa
heimilin nú eftir með meiri skuldir
en nokkru sinni fyrr. Það er allt
góðærið sem ríkisstjórn Davíðs
Oddssonar, forsætisráðherra hefur
fært verkafólki þessa lands og hafi
hann skömm fyrir.
Tvöfaldur vinnutími
Þó svo að ráðherragenginu í nú-
verandi ríkisstjórn finnist það eðli-
legt og sjálfsagt að almenningur
vinni allt upp í tvöfaldan vinnutíma
til að brauðfæða sig er láglaunafólk
á annarri skoðun og krefst þess að
vera a.m.k. matvinnungar ef það
vinnur 40–50 klukkustundir á viku.
Það er með öllu óþolandi að verka-
menn þurfi að taka á sig verulega
aukavinnu til þess eins að safna
ekki skuldum, þótt aðeins séu
keyptar brýnustu nauðsynjar til
heimilisrekstrar. Það
lýsir ótrúlegri sið-
blindu og beinum
fjandskap stjórnvalda
í garð lágtekjufólks að
þau horfa framhjá
þessari staðreynd og
reyna með öllum til-
tækum ráðum að verja
þá óréttlátu og vax-
andi tekjuskiptingu
sem orðin er meðal
þjóðarinnar.
Duglegu
ráðherrarnir
„Þeir sem duglegir
eru eiga að njóta
þess,“ sagði Geir
Haarde fjármálaráðherra þegar
hann var spurður hvort það hefði
ekki verið vænlegra að hækka al-
menn skattleysismörk svo allir nytu
góðs af, í stað þess að hækka frí-
tekjumörk hátekjuskatts sem ein-
ungis kemur hátekjufólki til góða.
Hrokafullt svar ráðherrans segir
allt sem segja þarf um hug hans til
almennings. Svo talar þessi ójafn-
aðarmaður um þjóðarsátt við tekju-
lítið verkafólk, sem hann bæði
hlunnfer og sakar um ódugnað!
Ábyrgðarlaus stjórnvöld
Kinnroðalaust og án þess að
skammast sín hygla ráðherrar og
alþingismenn sjálfum sér og öðru
hátekjufólki á kostnað þeirra sem
minnstar tekjurnar hafa. Eins og
svo oft áður er það verkafólkið, sem
vinnur á lægstu töxtunum, ásamt
öryrkjum og öldruðum, sem látnir
eru borga brúsann og bera alla
ábyrgðina. Ráðherrar og alþingis-
menn bera enga ábyrgð þó svo að
milljónahundruðum sé eytt og sóað
í umframkostnað á vegum ríkisins.
Það er einungis ef upp kemst um
þjófnað og þá helst stórþjófnað sem
þingmenn eru látnir bera ábyrgð á
gjörðum sínum. Það væri löngu bú-
ið að taka fjárráðin af öllu venju-
legu fólki ef það eyddi fjármunum
ríkisins á sama hátt og ráðamenn
þjóðarinnar gera. Þeir hirða ekki
einu sinni um að fylgjast með hvort
verksamningar sem ríkið gerir séu
greiddir á umsömdu verði og bera
enga ábyrgð þótt kostnaður fari
milljónatugi umfram umsamda
kostnaðaráætlun. Og svo eru þing-
menn eins og Pétur Blöndal að fara
fram á hærri laun fyrir þetta
ábyrgðarlausa lið. Ég tel að Pétur
og hans nótar á þingi ættu frekar
að snúa sér að því að rétta rýran
hlut hins almenna launamanns,
frekar en að hlaða meira undir aft-
urendann á sjálfum sér. Hér á landi
er óeðlilegur lífskjaramunur sem
þarf að leiðrétta sem fyrst.
Það sem þarf að gera
Til þess að gera fólki með lágar
tekjur mögulegt að búa hér á Ís-
landi án þess að það safni skuldum
og eigi öruggan morgundag verður
að létta núverandi skattbyrði af
brýnustu nauðþurftartekjum. Það
verður að breyta innheimtu tekju-
skatts þannig að skattleysismörk,
sem nú eru 65.132 krónur, hækki í
90.000 krónur. Þá þarf einnig að
koma til nýtt 18% skattþrep upp að
kr. 150.000. Bæði skattleysismörkin
og skattþrepsviðmiðunin fylgi síðan
almennri launaþróun í landinu.
Rökrétt væri að gera þessa breyt-
ingu nú strax í vetur í samráði við
þau félög innan Alþýðusambands
Íslands sem eru með launaliði
kjarasamninganna lausa í maí nk.
og vonast eftir einhverju öðru en
neikvæðum aðgerðum frá ríkisvald-
inu fyrir sína félagsmenn.
Það má minna núverandi ráð-
herragengi á að með fyrrnefndri
hækkun skattleysismarka væru
þeir einungis að efna gömul kosn-
ingaloforð, sem veittu þeim braut-
argengi á sínum tíma. Það má einn-
ig minna sömu menn á að þeir og
þeirra fylgifiskar hækkuðu frí-
tekjumörk hátekjuskatts fyrir
skemmstu um verulega hærri
krónutölu en hér er lagt til að al-
menn skattleysismörk hækki um.
Hvar er góð-
ærið, Davíð?
Sigurður T.
Sigurðsson
Kjörin
Það er með öllu óþol-
andi, segir Sigurður T.
Sigurðsson, að verka-
menn þurfi að taka á sig
verulega aukavinnu til
þess eins að safna ekki
skuldum.
Höfundur er formaður verkalýðs-
félagsins Hlífar í Hafnarfirði.