Morgunblaðið - 19.01.2002, Síða 24

ERLENT
24 LAUGARDAGUR 19. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Nú göngum við endanlega frá
lagernum ~ hvað sem það kostar!
Hellingur af gólfefnum af öllu tagi á skítaprís 19., 21. og 22. janúar
Reykjavík • Fákafeni 9 • 108 Reykjavík • Sími 515 9800
Reykjanesbær • Hafnargötu 90 • 230 Reykjanesbæ
Opið laugardag frá kl. 10 - 16
hi
ðO
pi
nb
er
a!
Það vill brenna við að á lagerum fyrirtækja safnist fyrir ýmislegt sem menn gefa sér
ekki tíma til að koma í verð. Þar eru umframbirgðir ýmiskonar – afgangar og mistök
í innkaupum. Þess vegna ætlum við að efna til stórbrotinnar lagersölu á fjölbreyttu
úrvali gólfefna af öllu tagi: Gólfdúkar, gólfteppi, viðargólf (parket), plastparket,
dreglar o.s.frv. Lagersalan stendur í 3 daga – Laugardaginn 19. janúar, mánudaginn
21. janúar og þriðjudaginn 22. janúar. Verðdæmin hér til hægri eru aðeins brot af því
sem þér stendur til boða. Auglýst verð miðast við staðgreiðslu. Komdu því sem fyrst
og gerðu verulega hagstæð kaup...
MAMOOD, sex ára gamall, og Raqib,
bróðir hans, átta ára, héldust í hendur
og horfðu ráðvilltir á ljóta steinbygg-
inguna, sem átti að verða heimilið
þeirra. Þeir litu síðan biðjandi augum
á móður sína, sem líktist helst vofu í
bláum kuflinum. Hún kinkaði kolli til
þeirra og ýtti þeim í áttina til nokk-
urra manna, sem stóðu í dyragætt-
inni. Einn þeirra kallaði hranalega til
drengjanna og gaf þeim til kynna, að
þeir ættu að koma inn.
Þetta er helsta munaðarleysingja-
hælið í Kabúl, síðasta úrræði hinna
örsnauðu, sem geta ekki lengur séð
fyrir börnunum sínum.
„Hvað á ég að gera? Ég á átta börn
og faðir þeirra var drepinn í eld-
flaugaárás talibana,“ segir Shamin,
móðir drengjanna. „Ég á enga pen-
inga, ekkert til að gefa þeim.“
Shamin var ein í hópi sex manns,
fjögurra ekkna og eins ekkils, sem
komu með börnin sín í munaðarleys-
ingjahælið þennan kalda janúar-
morgun. Í húsinu eru 430 drengir og í
öðru húsi allfjarri eru 450 stúlkur og
ungir drengir.
Segja má, að Afganistan sé yfirfullt
af örsnauðum ekkjum með börn eftir
næstum því stanslausan stríðsrekst-
ur í meira en tvo áratugi. Í könnun,
sem Barnahjálparsjóður Sameinuðu
þjóðanna gerði í Kabúl fyrir nokkrum
árum, komu í ljós í borginni 35.000
ekkjur með sex börn hver að með-
altali. Undantekningalítið eru þær
sárafátækar og í tíð talibana var kon-
um harðbannað að vinna utan heim-
ilisins.
„Barnafjöldinn er mikill, allt of
mikill hjá þessu fátæka fólki, og þeg-
ar annað foreldrið fellur frá, má
segja, að börnin verði munaðarlaus.
Þá er ekki lengur hægt að sinna
þeirra brýnustu þörfum,“ segir Haf-
iza, sem starfar fyrir Barnahjálpar-
sjóðinn. Fyrir börnin eru afleiðing-
arnar skelfilegar. Þau fá lítinn mat og
í húsunum er hvorki hiti né rennandi
vatn. Þau fara líka á mis við eðlilega
ást og umönnun, móðir þeirra hefur
svo marga munna að metta, að hún
hefur engan tíma til að sinna hverju
og einu.
Sködduð á sálinni
Flest börnin hafa orðið fyrir and-
legu áfalli við að missa annað foreldr-
ið, oftast föðurinn, og vegna hörm-
unganna, sem hafa fylgt stríðs-
átökunum. Næstum 90% barnanna í
Kabúl hafa orðið vitni að eyðilegg-
ingu, ránum og þjófnuðum og flest
búast við að láta lífið í stríði að því er
fram kom í könnun SÞ 1997. 54%
barnanna höfðu séð einhvern, sem
hafði verið pyntaður.
Við þessar aðstæður líta margir
foreldrar á munaðarleysingjahælið
sem nokkurs konar griðastað þótt að-
stæður þar séu litlu betri en á heim-
ilunum og stundum verri. Þeir, sem
nú stjórna heimilinu, segja að talib-
anar hafi oft stolið framlögum til þess
og þeir bönnuðu, að börnunum væri
kennt neitt annað en trúfræði.
Orðið munaðarleysingi hefur aðra
merkingu á Vesturlöndum en í Afg-
anistan þar sem annað foreldrið er yf-
irleitt á lífi og vill hafa hönd í bagga
með börnunum. Af þeim sökum er lít-
ið um ættleiðingar. Konurnar, sem
koma með börnin á munaðarleys-
ingjahælið í Kabúl, bjóðast til dæmis
margar til að vinna þar við þrif til að
geta verið nærri þeim.
Hljóðar og hræddar stúlkur
Stúlknaheimilið, sem er í nokkurra
kílómetra fjarlægð, er í hálfónýtu
húsi, sundursprengdu í stanslausum
stríðsátökum. Um það stóðu harðir
bardagar snemma á síðasta áratug
þegar Hazarar og Tadsíkar reyndu
hvorir um sig að ná völdunum í Kabúl
og þá voru margar unglingsstúlkur
dregnar út úr húsinu og þeim nauðg-
að og misþyrmt. Sá tími er að vísu lið-
inn en andlegu örin ekki. Stúlkurnar
eru alltaf inni við enda bönnuðu talib-
anar stúlkum að leika sér úti. Þær eru
13 eða 14 í herbergi, safnast saman í
stybbunni frá olíuofninum, sem búinn
er að sóta veggina svarta.
Andleg líðan stúlknanna leynir sér
ekki. Sumir drengjanna hrópa og
slást til að leyna tilfinningum sínum
en stúlkurnar eru hljóðar. Þær horfa
hálfhræddar upp á forstöðukonuna
og svara aðeins með einsatkvæðisorð-
um.
Frozan, 12 ára, segist hafa misst
móður sína úr „gulaugnasýkinni“, lík-
lega einhverju afbrigði af lifrarbólgu,
og síðan fór faðir hennar „yfir um“.
Frozan segir, að hann þekki hana
ekki lengur og þess vegna eigi hún
ekkert erindi heim. Margar stúlkn-
anna segjast hafa misst föður sinn í
kúlnahríð stríðandi fylkinga þótt þeir
hafi ekki sjálfir tekið þátt í bardögum.
Skotinn á leið á markaðinn
Ein stúlknanna er Rayeesa, 10 ára,
með svart hár en blá augu. Hún sat á
gólfinu og hvíldi höfuðið á hnjánum.
Hún er ein af fáum börnum á hælinu
af kynþætti Pastúna, sem eru ráðandi
í suðurhluta landsins en ekki í Kabúl.
Faðir hennar var á leið á markaðinn
til að kaupa brauð þegar hann varð
fyrir byssukúlu. Síðan veslaðist móðir
hennar upp af „gulaugnasýkinni“ og
Rayeesa, bræður hennar tveir og
tvær systur stóðu ein uppi.
„Frændi minn kom með okkur
hingað og flýði síðan til Írans. Þess
vegna kemur enginn í heimsókn,“
segir Rayeesa og dregur slæðuna fyr-
ir andlitið. Hvaða drauma skyldi hún
eiga um framtíðina? „Mig langar til
að verða kennari ef ég lifi.“
„Ég sakna föður míns“
Raihana, níu ára, situr við
gluggann og starir út. Hún horfir í
gaupnir sér þegar hún talar og fitlar
við svarta blæjuna. Hún missti föður
sinn þegar talibanahermenn óku á
hann fyrir slysni. Skömmu síðar voru
þau systkinin, hún, bróðir hennar og
tvær systur, send á munaðarleys-
ingjahælið. Hana langar til að lýsa
föður sínum en finnur ekki réttu orð-
in.
„Ég sakna föður míns,“ segir hún.
„Hann var alltaf að leika við okkur og
hann hló og var með stutt hár.“
Mörg þessara barna eru eins konar
fórnarlömb þeirra afgönsku hefðar,
að ekkjur skuli giftast aftur og þá yf-
irleitt einhverjum bróður eigin-
mannsins fyrrverandi. Það stendur
þó yfirleitt stutt því að nýi eiginmað-
urinn vill stofna til sinnar eigin fjöl-
skyldu og þá stendur konan jafnein
og áður með börnin.
„Nýi maðurinn sýnir fósturbörn-
unum enga ástúð enda erfitt að sjá
sex eða sjö börnum farborða auk þess
sem hann langar til að eignast sín eig-
in börn,“ segir Hafiza.
Ekki hræddur?
Raqib og Mamood, sem komu með
móður sinni á hælið, ganga hikandi
inn um dyrnar. Einn af mönnunum
lætur þá fá skráningarskjal og síðan
er þeim fylgt inn í skrifstofu forstöðu-
mannsins. Þar horfa þeir ráðvilltir í
kringum sig. Á skrifstofunni er teppi
á gólfum og húsgögn, ekki beint dag-
legt brauð í Afganistan.
Raqib varð starsýnt á skál með
vestrænu sælgæti, sem gestunum var
boðið upp á. Börnunum var ekki boðið
neitt.
Hvernig leið þeim svo? Voru þeir
hræddir? Söknuðu þeir móður sinnar
og systkina?
„Nei, ég er ekki hræddur,“ sagði
Raqib hálfbrostinni röddu og þrýsti
hönd bróður síns.
Kabúl. Los Angeles Times.
Lífið í landi mun-
aðarleysingjanna
Wally Skalij
Fyrrverandi hermaður í liði Norðurbandalagsins sér um að deila út matnum á munaðarleysingjahælinu í Kabúl.
Wally Skalij
Freshta, 10 ára „vörður“ á stúlknahælinu, er hér að siða til stöllu sína.
’ Frændi minn kommeð okkur hingað og
flýði síðan til Írans.
Þess vegna kemur
enginn í heimsókn ‘