Morgunblaðið - 24.01.2002, Qupperneq 41

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. JANÚAR 2002 41
GREINING á or-
sökum verðbólgunnar
er þörf og nauðsynleg
jafnframt því sem leit-
að er leiða til að draga
úr henni. Eðlilegt er
að sveitarfélögin taki
þátt í þeirri vinnu þó
ekki væri nema til að
koma á framfæri ýms-
um staðreyndum um
fjármál þeirra, sem
margir fjalla um af
takmörkuðum skiln-
ingi.
Lítil hlutdeild
Vísitala neysluverðs
er samansett af fjöl-
mörgum liðum er varða rekstur
heimilanna og þeir þættir hennar
sem sveitarfélögin hafa í sínu
ákvarðanavaldi er frekar lítill eða
5,61% af heildinni.
Í janúar 2002 hækkaði vísitala
neysluverðs um 0,89% frá því í des-
ember 2001. Á sama tímabili hækk-
uðu þeir þættir sem sveitarfélögin
hafa vald á nokkru meir en neyslu-
verðsvísitalan. Skýringanna er að
leita í hækkun fasteignagjalda, þ.e.
sorpgjalds, vatnsgjalds og fráveitu-
gjalda, en ákvarðanir um álagningu
þessara gjalda eru eins og kunnugt
er teknar einu sinni á ári og koma til
framkvæmda um áramót.
Til að fá raunsanna mynd af hlut-
deild sveitarfélaganna í hækkun
vísitölu neysluverðs er réttast að
horfa til hækkunar hennar á tíma-
bilinu janúar 2001 til
janúar 2002. Á því
tímabili hækkaði vísi-
tala neysluverðs um
9,44% og á sama tíma
hækkuðu þeir þættir
hennar sem sveitar-
félögin ráða um 5,05%.
Órökstudd
gagnrýni
Þeir liðir vísitölunn-
ar sem sveitarfélögin
bera ábyrgð á hafa því
hækkað mun minna en
almennar verðlags-
breytingar á þessu
tímabili samkvæmt
mælingu neysluverðsvísitölunnar.
Ýmsir hefðu betur kynnt sér þá
staðreynd áður en þeir tóku að
gagnrýna sveitarfélögin fyrir óhóf-
legar kostnaðarhækkanir og drógu
síðan þá röngu ályktun að þau ættu
gríðarstóran hlut í mikilli hækkun
neysluverðsvísitölunnar á síðustu
12 mánuðum. Þannig hafði Gylfi
Arnbjörnsson, framkvæmdastjóri
ASÍ, nýverið uppi gífuryrði í
Fréttablaðinu um hækkanir sveit-
arfélaganna og lýsti því yfir, að í
komandi kosningum þyrfti að draga
þá sveitarstjórnarmenn til ábyrgð-
ar sem staðið hefðu að þessum
hækkunum. Þessi ummæli eru
greinilega sett fram að lítt athug-
uðu máli og þau eru ekki í neinu
samræmi við þær staðreyndir sem
koma í ljós við nánari skoðun. Telji
Gylfi nauðsynlegt að draga ein-
hverja til ábyrgðar á hækkun verð-
bólgunnar á undangengnum mán-
uðum eru það miklu fremur aðrir en
sveitarstjórnarmenn.
Staða sveitarfélaga
í þjóðhagslegu samhengi
Efnahagsumsvif sveitarfélag-
anna hafa farið vaxandi á undan-
förnum árum, hlutdeild þeirra í
hagkerfinu aukist og sameiginlega
eru þau einn stærsti vinnuveitandi
landsins. Að stærstum hluta er það
Alþingi og framkvæmdavald ríkis-
ins sem ákvarðar tekjuramma
sveitarfélaganna og setur reglur
um verkefni þeirra og skyldur.
Fjármál þeirra verður að skoða í því
samhengi og á hverjum tíma þurfa
tekjur að vera í samræmi við verk-
efni þeirra og skyldur. Efnahags-
umsvif sveitarfélaganna þarf að
ræða í þjóðhagslegu samhengi og
undan því skorast þau ekki. Sveit-
arfélögin eru að sjálfsögðu reiðubú-
in til þátttöku í þeirri umfjöllun sem
nú fer fram um aukið aðhald í verð-
lagsmálum í þeim tilgangi að halda
verðbólgunni í skefjum.
Sveitarfélögin
og verðbólgan
Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson
Efnahagsmál
Efnahagsumsvif
sveitarfélaganna þarf
að ræða, segir
Vilhjálmur Þ. Vil-
hjálmsson, í þjóðhags-
legu samhengi og undan
því skorast þau ekki.
Höfundur er formaður Sambands
íslenskra sveitarfélaga.
ÞEGAR litið er til
nýliðanna jóla og að-
ventu standa upp úr í
minningunni margar
eftirminnilegar stundir.
Einna eftirminnilegust
í mínum huga er stund
sem ég átti með hjúkr-
unarfræðingum Heima-
hlynningar á Akureyri
og skjólstæðingum
þeirra í upphafi að-
ventu.
Heimahlynning á Ak-
ureyri var stofnuð fyrir
tíu árum. Var þá leyst
úr brýnni þörf hér fyrir
norðan þegar krabba-
meinssjúklingar og aðr-
ir sem á þurftu að halda gátu verið
heima hjá sér eftir aðstæðum og hlot-
ið þá umönnun sem þeir þurftu á að
halda.
Til þessarar samveru á aðventu,
sem ég gat um í upphafi, var boðið
mökum þeirra sem látist höfðu frá því
1997 og Heimahlynningin hafði hlúð
að heima.
Það vakti djúpar tilfinningar hjá
mér að sjá tengslin sem hjúkrunar-
fræðingar Heimahlynningarinnar
höfðu myndað við það fólk sem þarna
var samankomið, en þau undur og
stórmerki gerðust að þarna voru
mætt yfir 90% þeirra sem boðið var.
Á samverunni var rætt um sameig-
inlega reynslu sjúklinga, maka og
hjúkrunarfræðinga, sorgina og jólin.
Við þessar umræður skynjaði ég
hversu mikið þrekvirki heimahlynn-
ingarkonurnar vinna.
Í umræðunni kom líka fram hversu
brýn þörf er á að koma á fót líkn-
ardeild hér fyrir norðan.
Árið 1999 var stofnuð líknardeild
Landsspítalans í Kópavogi með
drjúgum styrk frá Oddfellowregl-
unni. Var það mikið framfaraspor
fyrir sjúklinga og aðstandendur
þeirra á höfuðborgarsvæðinu. Nú er
hins vegar orðið brýnt að líknardeild
verði stofnuð hér á Akureyri. Akur-
eyri er vaxandi bær
með mannmargar nær-
sveitir, sem Heima-
hlynning á Akureyri
hefur einnig þjónað. En
heimahlynning er ekki
nóg. Í sumum tilfellum
eru aðstæður þannig að
líknardeildir eða -heim-
ili eru nauðsynleg.
Þegar við vorum við
nám í Þýskalandi, ég og
maðurinn minn, sr.
Gylfi Jónsson, vann
hann við prestsþjón-
ustu á líknarheimili í
Bethel í Bielefeld. Þetta
var yndislegt „heimili“
sem starfrækt var í
gömlu prestssetri. Rúm var fyrir níu
sjúklinga sem fengu að hafa hlutina
eins og þeir vildu. Heimsóknartími
var að sjálfsögðu ótakmarkaður.
Sjúklingar fengu að sitja að vild í
heimilislegu eldhúsinu, sem reyndar
var hjarta heimilisins. Þau sem
treystu sér til fengu að búa til mat
eða baka það sem þeir vildu. Læknis-
og hjúkrunarþjónusta var fullkomin
og einhver var til að hlusta á tilfinn-
ingar sjúklinganna og aðstandenda
þeirra hvenær sem var. Samt sem áð-
ur var þetta heimili þar sem áhersla
var lögð á lífsgæði og reisn sjúkling-
anna. Eftir því sem geta þeirra leyfði
hverju sinni fengu þeir að njóta sín til
hins ýtrasta. Aðstaða var góð fyrir
aðstandendur til að dveljast hjá ást-
vinum sínum.
Tilgangur minn með þessum grein-
arskrifum er að benda á þá brýnu
þörf sem við höfum hér fyrir norðan
fyrir líknarheimili og um leið að skora
á stjórnvöld og líknarfélög að taka
höndum saman um að slíkt heimili
geti orðið að veruleika á Akureyri.
Líknarheimili
á Akureyri
Solveig Lára
Guðmundsdóttir
Líknarstarf
Nú er orðið brýnt, segir
Solveig Lára Guð-
mundsdóttir, að líkn-
ardeild verði stofnuð
hér á Akureyri.
Höfundur er sóknarprestur á Möðru-
völlum í Hörgárdal með framhalds-
menntun frá Þýskalandi í sálgæslu
syrgjenda.